Fundusze europejskie po nowemu i z korzyścią dla firm. Przeglądamy zmiany

Nowa perspektywa funduszy europejskich to niemałe zmiany dla przedsiębiorców. Poza ścieżką SMART wprowadzono również finansowanie wdrożenia innowacji, tj. wdrożenia wyników prac B+R na zasadzie dotacji warunkowej. Na czym polega ten mechanizm?

Innowacyjna gospodarka to silna gospodarka. Nowe rozdanie środków unijnych dla przedsiębiorstw kładzie duży nacisk właśnie na innowacje. Jednak w odróżnieniu od poprzednich edycji w najnowszej premiowana ma być także rentowność realizowanych projektów – tak by przyniosły one wymierne korzyści dla gospodarki, a nie były jedynie sztuką dla sztuki.

Dotacja warunkowa – na czym polega?

W związku z powyższym wprowadzono finansowanie wdrożenia innowacji, tj. wdrożenia wyników prac B+R (oraz wdrożenia nowej strategii wzorniczej w programie dla Polski Wschodniej) na zasadzie dotacji warunkowej. Im bardziej rentowe okaże się wdrożenie wyników prac B+R, tym większą wysokość faktycznie udzielonej dotacji, tj. wdrożenia wyników prac B+R, finansowane będzie na owej zasadzie dotacji warunkowej.

Mówiąc prościej – dotacja warunkowa dzieli się na dwie części:

• zwrotną, podlega zwrotowi w ciągu 30 dni od momentu, kiedy upłyną 4 lata od zakończenia projektu. Wysokość zwrotu uzależniona jest od kilku czynników, o czym w dalszej części tekstu,
• bezzwrotną, która co do zasady nie podlega zwrotowi (jest to tzw. klasyczna, dobrze znana przedsiębiorcom dotacja).

W wytycznych do funduszy europejskich ustalono, że wielkość wyjściowej części zwrotnej uzależniona jest od wielkości firmy. To, jak kształtują się te poziomy, przedstawiono w poniższej tabeli.

Wszystko wydaje się proste i przejrzyste, jednak faktyczna wartość środków do zwrotu jest zależna od tzw. wskaźnika R. Jest on obliczany na podstawie sumy przychodów netto osiągniętych z wdrożonej inwestycji od momentu zakończenia realizacji projektu do momentu, kiedy zwrot staje się wymagalny. Poziom zwrotu dla określonego R również jest warunkowany wielkością firmy. Odpowiednie progi przedstawiono w poniższej tabeli.

W przypadku części zwrotnej dotacji warunkowej niektórzy przedsiębiorcy mogą mieć wątpliwości, czy dotacja warunkowa będzie „zrefundowana” dopiero po 4 latach? Nie powinni mieć jednak obaw – „przedsiębiorca uzyskuje 100% dotacji warunkowej. Dopiero po 4 latach od zakończenia realizacji projektu przedsiębiorca jest zobowiązany do spłaty odpowiedniej części zwrotnej dofinansowania (po sprawdzeniu spełnienia określonych warunków zwrotu związanych z uzyskanymi przychodami w wyniku realizacji projektu)” – informuje na swoich stronach PARP.

Lokalizacja również warunkuje wysokość unijnego wsparcia dla przedsiębiorców 

Choć nowa mapa Pomocy Regionalnej na lata 2022-27 dla Polski obowiązuje już od 1 stycznia 2022 r., dopiero wraz z nową perspektywą finansową i uruchomieniem pierwszych konkursów FENG w ramach ścieżki SMART nabrała ona większego znaczenia.

Wysokość maksymalnego wsparcia ze środków unijnych od samego początku była ograniczona limitami. Zależne one były od regionu kraju, a jednym z głównych kryteriów była jego zamożność, co w praktyce oznaczało, że im region bogatszy, tym mniejsza pomoc. Po kilkunastu latach obecności Polski w UE w wielu regionach zaobserwowano poprawę sytuacji gospodarczej i materialnej społeczeństwa, dlatego też zmianom uległy limity maksymalnych dotacji dla firm. Jedne powiaty straciły na zmianach, ale niektóre zyskały.

Szczególną czujność muszą zachować przedsiębiorcy, którzy chcą realizować projekty B+R  w województwie mazowieckim. W zależności od powiatu maksymalny limit pomocy regionalnej może się znacznie różnić, zaś część przedsiębiorstw w ogóle nie będzie mogła liczyć na uzyskanie wsparcia. Szczegółowe informacje o limitach dla poszczególnych województw i powiatów można znaleźć tutaj. Warto zapoznać się z mapą pod kątem optymalizacji korzyści, jeśli nie mamy jeszcze określonej ostatecznej lokalizacji realizacji projektu.

Dotacja warunkowa – jak to będzie wyglądać w praktyce?

Powyższy wzór wyjaśnimy na następującym przykładzie. O dofinansowanie wnioskowała średnia firma z Mazowsza (z siedzibą poza Warszawą i otaczającymi ją powiatami), która może liczyć na 50-proc. limit wsparcia.

Suma wydatków inwestycyjnych w projekcie – 3 000 000 zł

Poziom dofinansowania wynikający z nowej mapy pomocy regionalnej- 50% tj. 1 500 000 zł

Podział dotacji:

- część bezzwrotna - 600 000 zł

- część zwrotna – 900 000 zł

Suma przychodów netto z inwestycji za 4 lata od zakończenia projektu – 2 000 000 zł

R = (2 000 000/900 000 *100%) – 100% = 122%, co oznacza, że do oddania jest faktycznie 5% dotacji zwrotnej, tj. 45 tys. zł, a nie 900 tys. zł.

Inaczej kształtowałby się zwrot w przypadku osiągnięcia dochodów ze sprzedaży na poziomie 1 mln zł. R = ( 1 000 000/900 000 *100%) – 100% =11 %. W tym wypadku R zawiera się w przedziale poniżej 20% i do zwrotu jest całość zwrotnej części dotacji warunkowej.

Nowy system finansowania wdrożeń wyników prac B+R silnie promuje projekty o dużym potencjalne rynkowym. To podejście na zasadzie „zwycięzca bierze wszystko”, którego celem jest zmotywowanie przedsiębiorców do generowania możliwe jak najwyższych przychodów z działalności innowacyjnej.

Jednak dzięki takiemu podejściu Polska będzie mogła piąć się w rankingach innowacyjności i wykazywać coraz lepsze wskaźniki dotyczące rentowności nakładów na innowacje. Obecnie krajowe wydatki na B+R znajdują się poniżej średniej unijnej. Więcej na temat innowacji w Polsce można przeczytać w artykule pt. „Polska wspina się po drabinie innowacyjności”.

Jeden opiekun w instytucji

Instytucje rozdzielające fundusze europejskie dla firm wsłuchują się w ich potrzeby. Dotychczas kontakt z instytucją wyglądał tak, że przedsiębiorca kontaktował się z różnymi osobami na etapie podpisania umowy, następnie z jeszcze innymi przy realizacji projektu. Jedynie klienci firm konsultingowych o ugruntowanej pozycji rynkowej przywykli do sytuacji, w której do danego projektu przypisana była konkretna osoba kontaktowa znająca projekt od podszewki.

Instytucje zarządzające wydatkowanie funduszy UE chcą iść tą drogą. Przedsiębiorca od momentu złożenia wniosku ma mieć kontakt z jednym opiekunem projektu, co powinno znacznie ułatwić współpracę na linii przedsiębiorca-instytucja.

Pomysł i jego biznesowy potencjał liczą się jeszcze bardziej

Wnioski o projekty unijne części przedsiębiorców mogą kojarzyć się z katorgą. Dokumenty mające po kilkadziesiąt stron musiały być poprawnie wypełnione praktycznie za pierwszym razem – możliwość ich poprawek została wprowadzona w poprzedniej perspektywie finansowej, a teraz została jeszcze bardziej poluzowana.

Ciekawe pomysły wykazujące potencjał biznesowy nie powinny odpadać z konkursu ze względu na błędy formalne czy inne niedociągnięcia w składanym wniosku. Dopuszczona zostanie możliwość wprowadzania poprawek do projektu na etapie jego oceny – o ile ich poprawienie jest możliwe, a owe poprawki nie sprawią, że projekt po ich wprowadzeniu nie spełni kryteriów programu.

Co można poprawić we wniosku o unijne dotacje na innowacje?

We flagowym konkursie programu FENG – który sfinansuje największą pulą innowacje w przedsiębiorstwach (w ramach ścieżki SMART) – dopuszczalnych poprawek jest sporo. Będzie je można wprowadzić w odniesieniu do kryteriów ocenianych 0/1 obowiązkowych dla całego projektu. Zalicza się do nich ocena, czy podmiot kwalifikuje się do objęcia wsparciem, czy spełniony jest tzw. efekt zachęty, a także – w szczególności – czy projekt nie został już rozpoczęty oraz czy projekt jest spójny wewnętrznie, powiązany ze strategią firmy.

Poluzowanie podejścia w zakresie nanoszenia poprawek do wniosku nie oznacza jednak, że wnioskujący samowolnie będzie mógł je wprowadzić. Podstawą do wprowadzania poprawek jest ocena ekspertów ze strony PARP czy NCBiR.

Dzięki wprowadzeniu projektów modułowych w ramach ścieżki SMART jeśli w jednym z modułów pojawią się błędy, w wyniku których konieczne będzie jego usunięcie, to nie poskutkuje ono odrzuceniem całego projektu. Jest jednak wyjątek od tej reguły – jeśli błędy pojawią się w obowiązkowym module (np. wcześniejsze rozpoczęcie projektu), którego usunąć nie można, ponieważ projekt nie spełni kryterium wejściowego – to projekt zostanie odrzucony w całości. Więcej o projektach modułowych można przeczytać w artykule pt. „Innowacje w firmach po nowemu. Przedsiębiorcom będzie łatwiej powalczyć o dofinansowanie na rozwój”.

Co ważne, możliwość wnoszenia poprawek dotyczy praktycznie każdego kryterium. Będzie ich można dokonać na podstawie wstępnej oceny spełnienia kryteriów – przedsiębiorca otrzyma pisemne wezwanie z opinią, która powinna wskazywać zakres proponowanych poprawek lub uzupełnień. Przedsiębiorca ma 14 dni na uzupełnienie i poprawki wniosku:

• może tego nie robić, tj. nie wnosić żadnych z rekomendowanych poprawek czy uzupełnień, wtedy eksperci ocenią oryginalnie złożony wniosek i nie zapraszają przedsiębiorcy na Panel oceniający (tj. drugi etap oceny – spotkanie, na którym firma ma możliwość rozmowy z ekspertami oceniającymi projekt, odpowiedzi na ich pytania i ewentualną prezentację swoich argumentów);
• może częściowo uwzględnić uwagi, wtedy powinien zawrzeć uzasadnienie odrzucenia części uwag, a dyskusja na ten temat będzie kontynuowana na dalszym etapie oceny, tj. podczas Panelu (spotkania);
• może również uwzględnić wszystkie uwag.

Możliwość wnoszenia poprawek, jak i dwuetapowa ocena z zaangażowaniem Panelu funkcjonowała już w poprzednim programie, niemniej jednak w obecnej odsłonie mamy jeszcze więcej „furtek”, tj. opcji do uzupełnień i poprawy, co powinno wyjść na dobre przedsiębiorcom.

Źródło: