Innowacje w firmach po nowemu. Przedsiębiorcom będzie łatwiej powalczyć o dofinansowanie na rozwój

Innowacje wspierają rozwój gospodarczy, dlatego też w najnowszej perspektywie finansowej szczególny nacisk funduszy europejskich położony jest właśnie na nie. Finansowanie działalności B+R w przedsiębiorstwach odbędzie się jednak na nowych zasadach. Na co trzeba zwrócić uwagę? Sprawdzamy.

W poprzednim okresie w ramach Programu Inteligentny Rozwój (POIR) Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej podpisało ponad 11 200 umów na „Wsparcie inwestycji w infrastrukturę B+R przedsiębiorstw” na kwotę dotacji 2 163 661 zł. Łączna wartość dofinansowanych projektów wyniosła ponad 6,257 miliarda złotych. Nowa perspektywa, nowe zasady – obecnie innowacyjne projekty będą dofinansowywane w ramach Funduszy dla Nowoczesnej Gospodarki, tzw. FENG.

POIR pomimo swojej popularności miał jednak swoje wady. Główną z nich była fragmentacja oferty POIR – poszczególne instrumenty wsparcia pozwalały na sfinansowanie tylko konkretnych etapów procesu B+R+I. By wdrożyć cały proces innowacji, konieczne było składanie dwóch lub trzech wniosków – oddzielnie na etap prac B+R, oddzielnie na infrastrukturę prac B+R i oddzielnie na wdrożenie. Sytuacja ta potęgowała biurokrację oraz utrudniała zachowanie ciągłości procesu innowacyjnego.

Dodatkowo w POIR w jednym projekcie organizacji badawczej nie było możliwe uwzględnienie zadań z zakresu modernizacji infrastruktury i rozwoju kadr B+R. Dotacja, tj. wsparcie POIR, ograniczało się jedynie do infrastruktury. Z perspektywy przedsiębiorstw powodowało to trudności ze znalezieniem partnerów dysponujących odpowiednim zapleczem infrastrukturalnym i kadrowym do realizacji wspólnych przedsięwzięć.

Nowa perspektywa – nowe wyzwania

Po dostrzeżeniu tych problemów zdecydowano się zmienić zasady wraz z perspektywą. W programie FENG infrastruktura B+R firm jest jednym z elementów, jaki można uwzględnić w tzw. projektach modułowych, których celem jest rozwój innowacyjnych produktów bazujących na wynikach prac B+R. W jednym wniosku będzie można uwzględnić wszystkie etapy rozwoju innowacji, a przedsiębiorcy, którzy zechcą inwestować w centra B+R, mają również do dyspozycji moduł szkoleniowy, tj. możliwość uwzględnienia w projekcie działań szkoleniowych.

W ramach FENG przedsiębiorca będzie miał wybór, w jaki sposób przeprowadzi prace badawczo-rozwojowe, które będą podlegały finansowaniu funduszami unijnymi. Warto zaznaczyć, że nie będzie musiał prowadzić tych prac samodzielnie. Na dofinansowanie innowacji w przedsiębiorstwach przeznaczono ponad połowę wszystkich środków nowego programu – ponad 4,4 mld euro.

Wsparcie skrojone na miarę potrzeb – projekty modułowe

Koncepcja projektów modułowych SMART polega na tym, że przedsiębiorca może w jednym wniosku o dofinansowanie uwzględnić szereg działań związanych z opracowaniem i wdrożeniem innowacji, tzw. modułów. Przedsiębiorca komponuje zatem swój projekt z siedmiu dopuszczalnych modułów, przy czym musi wybrać przynajmniej jeden z dwóch modułów obowiązkowych. Pozostałe pięć to moduły fakultatywne. W ramach tego wsparcia będzie można liczyć nawet do 20 mln euro dofinansowania projektu.

Dla dużych firm obligatoryjny będzie moduł celowego projektu badawczo-rozwojowego, natomiast z modułów fakultatywnych skorzystają już dowolnie według indywidualnych potrzeb – podobnie jak w przypadku MŚP.

Moduły obligatoryjne, gdzie należy wybrać przyjemniej jeden z nich, to:

• przeprowadzenie prac B+R (dla dużych firm ten moduł jest jedynym możliwym wyborem, tj. obowiązkowy, duże firmy nie mogą wybrać modułu związanego z wdrożeniem),
• moduł związany z wdrożeniem wyników prac B+R.

W przypadku modułu prace B+R dofinansowanie można przeznaczyć na badania przemysłowe i prace rozwojowe. Wdrożenie oznacza natomiast wdrożenie albo prac B+R zrealizowanych w module obowiązkowym, albo zrealizowanych bądź zakupionych wcześniej.

Moduły fakultatywne:

• w przypadku modułu infrastruktura B+R dofinansować można tworzenie i rozwój centrów badawczo-rozwojowych;
• cyfryzacja, np. wykorzystanie big data w procesie produkcji, Internet rzeczy czy rozwój cyberbezpieczeństwa,
• zazielenienie, tj. przykładowo rozwiązania umożliwiające recykling odpadów, zastępowanie lub zmniejszanie substancji szkodliwych w produktach,
• wejście na rynki zagraniczne, tj. internacjonalizacja, w tym komercjalizacja prac B+R za granicą, promocja produktów i usług za granicą,
• szkolenia i poszerzanie wiedzy i umiejętności w obszarze między innymi transformacji w kierunku przemysłu 4.0, zarządzania innowacjami, obsługi infrastruktury badawczej.

Jakie to ma konsekwencje dla finansowania infrastruktury B+R w firmach? W obecnej ofercie centra B+R mogą być jednym z elementów projektu, przy czym aby móc ubiegać się o dofinansowanie dla centrum B+R, firmy sektora MŚP muszą zawrzeć w projekcie element prac B+R (mogą to być prace już prowadzone w nowym centrum) lub element wdrożenia wyników prac B+R, duże firmy zaś obowiązkowo muszą łączyć nowe centrum B+R z prowadzeniem prac B+R.

Moduł „Infrastruktura B+R” oraz modułu „Prace B+R” – co trzeba wiedzieć?

W ramach programu FENG przewidziano 2 główne moduły – Moduł  „Infrastruktura B+R” oraz modułu „Prace B+R”.

Celem pierwszego z nich jest utworzenie lub rozwój centrum badawczo-rozwojowego na terytorium Polski. Dofinansowanie inwestycji będzie można uzyskać na rozwój infrastruktury niezbędnej do realizacji agendy badawczej opracowanej przez firmę.

Agenda badawcza to plan realizacji prac B+R (badań przemysłowych i prac rozwojowych) na potrzeby firmy, mających na celu opracowanie innowacji produktowych lub innowacji w procesie biznesowym (w zakresie produkcji wyrobów lub usług), spójnych z obszarami tzw. Krajowych Inteligentnych Specjalizacji. Prace B+R zaplanowane w agendzie badawczej mogą być dofinansowane w ramach modułu „B+R” lub zrealizowane w całości z innych środków.

Drugi moduł – „Prace  B+R” – ma nieco inną charakterystykę. Obejmuje on finansowanie wszystkich lub wybranych elementów procesu badawczego – od badań przemysłowych przez prace rozwojowe, w tym tworzenie demonstratora/prototypu, testowanie go.

W tym module muszą zostać uwzględnione przynajmniej prace rozwojowe. Ich efektem ma być opracowanie innowacyjnego rozwiązania, które będzie innowacją produktową lub innowacją w procesie biznesowym (dotyczącym produkcji wyrobów lub usług). Oczekuje się nowości przynajmniej na poziomie krajowym.

Termin wdrożenia innowacyjnego rozwiązania najprawdopodobniej będzie określony w umowie o dofinansowanie.

Fundusze europejskie – kto dostanie więcej, a kto mniej?

Wysokość maksymalnego wsparcia ze środków unijnych od samego początku była ograniczona limitami. Zależne one były od regionu kraju – a jednym z głównych kryteriów była jego zamożność, co w praktyce oznaczało, że im region bogatszy, tym mniejsza pomoc. 1 stycznia 2022 r. przedstawiono nową mapę pomocy regionalnej. Warto ją przypomnieć, ponieważ będzie miała duże znaczenie w nowej perspektywie funduszy europejskich.

Szczególną czujność muszą zachować przedsiębiorcy, którzy chcą realizować projekty B+R  w województwie mazowieckim. W zależności od powiatu maksymalny limit pomocy regionalnej może się znacznie różnić. Ale nie wszędzie będzie możliwe uzyskanie wsparcia. Nie jest zaskoczeniem, że inwestycje realizowane w Warszawie, a także na terenie powiatów: warszawskiego zachodniego, legionowskiego, pruszkowskiego, nowodworskiego, grodziskiego, mińskiego, wołomińskiego, piaseczyńskiego i otwockiego pozbawione będą wsparcia. I to niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa, liczby zatrudnionych i kategorii. Natomiast w wybranych powiatach limit pomocy wyniesie nawet 50 proc.

Na dodatkową pomoc może liczyć sektor MŚP. Podobnie jak w poprzedniej wersji mapy pomocy regionalnej również obecnie firmy te otrzymują dodatek związany z intensywnością pomocy. Na 10 p.p. w maksymalnej intensywności pomocy regionalnej mogą liczyć średnie przedsiębiorstwa (zatrudniające między 50 a 250 osób i których roczny obrót nie przekracza 50 mln euro). W jeszcze lepszej sytuacji są mikro- lub małe firmy, które mogą liczyć na limit aż o 20 p.p. wyższy. Duże przedsiębiorstwa, czyli te zatrudniające ponad 250 osób i mające roczne obroty przekraczające 50 mln euro lub rocznej sumie bilansowej powyżej 43 mln euro – mogą się starać o wsparcie na zasadach wynikających z nowej mapy (opisanych powyżej), ale nie mogą liczyć na bonusy.

Gdzie i kiedy będzie można składać wnioski?

W ramach nowej perspektywy finansowej MŚP lub ich konsorcja będą ubiegać się o dofinansowanie projektów w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Zaś duże podmioty, a także małe przedsiębiorstwa skupione w konsorcjach, np. z organizacjami badawczymi – w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju.

Pierwsze konkursy na dotacje na innowacje dla firm w ramach nowej perspektywy finansowania Funduszy Europejskich - programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki - zostaną ogłoszone 7 lutego. A to oznacza, że opublikowana zostanie pełna dokumentacja konkursowa wraz z kryteriami.

Wnioski będzie można składać już od 21 lutego. Konkursy będą dotyczyły tzw. projektów modułowych, czyli takich, w ramach których przedsiębiorcy mogą liczyć na wsparcie całej ścieżki opracowania innowacji. Więcej o terminach można przeczytać tutaj.

Źródło: