W ostatnim miesiącu 2023 r. „Bezpieczny kredyt 2 procent” odpowiadał za rekordowe 79 proc. sprzedaży hipotek. Czwarty kwartał można było określić mianem kredytowego karnawału dwucyfrowych wzrostów na rynku, obraz roku jest jednak znacznie bardziej mroczny. Nadal spłacamy hipoteki szybciej, niż zaciągamy nowe.
Gdy po raz pierwszy przedstawiano założenia programu „Bezpieczny kredyt 2 procent”, w prognozach pojawiła się liczba 10 tysięcy. Tyle kredytów z dopłatami miało trafić na rynek w ciągu drugiego półrocza 2023 r. Na ostateczne podsumowania rzeczywistych wyników jeszcze czekamy, ale jasne jest, że zainteresowanie przerosło oczekiwania wielokrotnie.
W najnowszym raporcie AMRON-SARFiN podsumowującym 2023 rok na rynku kredytów hipotecznych, efekty „dopalacza” widać bardzo wyraźnie. Jeśli jednak spojrzeć na wyniki sprzedażowe z dalszej perspektywy, wpływ „Bezpiecznego kredytu 2 procent” blednie. „Mimo tego przedwyborczego zastrzyku dla rynku mieszkaniowego oraz dla rynku kredytów hipotecznych, udało się sektorowi bankowemu osiągnąć wynik zaledwie na poziomie z roku 2004” – wskazuje Jacek Furga ze Związku Banków Polskich, odnosząc się do liczby podpisanych umów.
Czwarty kwartał na piątym biegu
W ostatnich trzech miesiącach 2023 r. sprzedaż kredytów hipotecznych zdecydowanie przyspieszyła. Pęd widać we wskaźnikach dynamiki – liczba podpisanych umów kredytowych wzrosła o 68,99 proc. w porównaniu z poprzednim kwartałem, a wartość finansowania – o 77,67 proc. W porównaniach rok do roku liczby są już trzycyfrowe. Liczba umów wzrosła o 263 proc., a wartość o 356 proc.
Kredytobiorcy w okresie październik-grudzień podpisali łącznie 68,8 tys. umów kredytowych. Opiewały one na 28,1 mld zł. W całym 2023 r. banki udzieliły 162 tys. nowych kredytów, o 28,5 proc. więcej niż rok wcześniej. Do kredytobiorców trafiło 62,7 mld zł finansowania, o 43 proc. więcej niż w 2022 r.
Wiadomo komu dziękować za wyniki
W ostatnim kwartale minionego roku pierwsze skrzypce na rynku grał „Bezpieczny kredyt 2 procent”. Banki udzieliły w tym czasie 48,3 tys. kredytów z dopłatami, co odpowiadało za 70,2 proc. wszystkich nowych umów. Wartościowo udział „BK2” był jeszcze wyższy i sięgnął 71,8 proc.
Szczytowym momentem hipotecznej gorączki był grudzień. Udział kredytów preferencyjnych w sprzedaży zbliżył się wówczas do granicy 80 procent. Część wniosków z tego okresu jest jednak nadal przetwarzanych przez banki.
Analitycy AMRON zwracają uwagę na interesujący rys „preferencyjnego” popytu. „Średnia wartość zaciąganego w pierwszej połowie 2023 roku kredytu (przed wejściem w życie programu) wyniosła blisko 356 tys. złotych a średnia wartość kredytów udzielanych w ramach programu przekroczyła 408 tys. złotych. Uczestnik programu BK2% sięgał zatem po kredyt o około 10% wyższy niż kredytobiorca +rynkowy+” – zauważają autorzy raportu.
Portfele kredytowe banków nadal się kurczą
Doskonałe wyniki sprzedażowe nie oznaczają, że odwróceniu uległy mniej optymistyczne dla banków trendy. Polacy nadal szybciej pozbywają się zobowiązań hipotecznych, niż zaciągają nowe. Na koniec 2023 r. banki miały w portfelach 2,29 mln aktywnych kredytów mieszkaniowych. Oznacza to spadek o 73 tys. (3,13 proc.) w porównaniu z końcówką 2022 r.
Podobne zjawisko widać w ujęciu wartościowym. Całkowity stan zadłużenia gospodarstw domowych w Polsce z tytułu kredytów mieszkaniowych na koniec 2023 r. wynosił 479,2 mld zł. Odnotowano spadek o 16,7 mld zł (3,38 proc.) w porównaniu z końcem 2022 r.
O braku przełomu na rynku świadczyć może także wynik sprzedaży „zwykłych” hipotek. Banki w 2023 r. podpisały łącznie ok. 100 tys. takich umów, czyli zdecydowanie mniej niż w 2022 r. (126,3 tys. nowych kontraktów). Klienci „Bezpiecznego kredytu 2 procent” w części zapewne sięgnęliby po komercyjne finansowanie, gdyby nie mieli innej opcji, ale wynik uproszczonej symulacji pokazuje, jak daleko jest obecnie rynek od wyników z lat 2019-2021.
2024 – zdecydowanie wzrośnie zdolność
„Rok 2024 powinien przynieść wyraźny wzrost zdolności kredytowej Polaków. Dynamicznie rosnące wynagrodzenia i spadające stopy procentowe – to przyszłość, którą malują przed nami dostępne dziś prognozy” – prognozuje we wprowadzeniu do raportu Jacek Furga. Ekspert przypomina jednak o szeregu problemów, które pozostają na stole. Wśród nich znalazły się m.in. utrudniony dostęp do terenów pod zabudowę, bariery w rozwoju kredytów z prawdziwie stałym oprocentowaniem czy brak spójnego systemu zachęt do oszczędzania na cele mieszkaniowe.
„Tutaj już wszystko zostało wymyślone. Trzeba tylko wiedzieć, jak te poszczególny pomysły ze sobą poskładać w długoterminowy program mieszkaniowy, a nie zaczynać od rozdawania pieniędzy, zwłaszcza tym, którzy ich nie potrzebują” – podsumowuje Furga.
