Różnica między kosztami pracy a wynagrodzeniem

Koszty pracy to ogół wydatków, jakie ponosi firma w związku z pozyskaniem, utrzymaniem, przekwalifikowaniem i doskonaleniem pracowników. Wchodzą w to również koszty z tytułu obligatoryjnych składek na ubezpieczenia społeczne.

Patrząc na schemat 1. możemy stwierdzić, że koszty pracy składają się z dwóch części. Pierwszą z nich są koszty pozapłacowe, do których zaliczamy wszystkie składki oraz koszty pracy, jakie ponosi przedsiębiorca poza wynagrodzeniem bezpośrednim. Z kolei ta druga grupa to koszty płacowe, w których skład wchodzą wynagrodzenia osobowe, dodatki oraz nagrody i premie. 

Schemat 1. Składniki kosztów pracy

Opracowanie własne Sedlak & Sedlak na podstawie GUS

Składniki kosztów pracy wg GUS

Według Głównego Urzędu Statystycznego, całość kosztów pracy obejmuje następujące składniki:

• wynagrodzenia osobowe,
• dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników sfery budżetowej,
• wynagrodzenia z tytułu umowy zlecania lub umowy o dzieło,
• honoraria,
• wydatki na doskonalenia, kształcenie i przekwalifikowanie kadr,
• wydatki na delegacje służbowe,
• składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowne i wypadkowe opłacane przez pracodawcę,
• składki na Fundusz Pracy,
• wydatki związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,
• zakładowy fundusz świadczeń socjalnych,
• pozostałe wydatki, m.in. wydatki przeznaczone na rekrutację, wydatki na dojazdy do pracy pracowników, wydatki poniesione przez pracodawcę na ubezpieczania pracowników w trzecim filarze,
• wypłaty z tytułu udziału w zysku do podziału lub nadwyżki bilansowej w spółdzielniach.

Umowa o pracę

Pracodawca, który zatrudnił pracownika na umowę o pracę, ponosi najwyższe całkowite koszty pracy. W tym przypadku różnica miedzy kosztami pracy, a wynagrodzeniem jest największa ze wszystkich możliwych sposobów zatrudnienia. Wpływa na to ilość składek, które musi zapłacić. Składki, o których mówimy dzielą się na dwie kategorie:

• składki pokrywane przez pracodawcę,
• składki pokrywane przez pracownika.

Na schemacie 2 zostały przedstawione dokładne nazwy oraz wartości składek, które pokrywa pracodawca oraz pracownik. 

Schemat 2. Rodzaje składek odprowadzanych
przez pracodawcę i pracownika

Źródło: Opracowanie własne Sedlak & Sedlak na podstawie GUS
*Wartość ubezpieczenia wypadkowego jest różna i wynika z poszczególnych ustaleń ZUSu

Analizując schemat łatwo możemy dostrzec jak wiele składek jest zaliczanych do pozapłacowych kosztów. Trzeba też pamiętać, że przedsiębiorca nie zawsze jest zobligowany do opłacania składek na FP oraz FGŚP.

Koszt wynagrodzenia

W artykule dokonamy obliczeń udziału wynagrodzenia w całkowitych kosztach pracy na podstawie umowy o pracę. Przeliczeń dokonamy na podstawie średniego miesięcznego wynagrodzenia, które w sektorze przedsiębiorstw w 2014 roku wynosiło 3 980 PLN brutto.Dodatkowo przyjęliśmy wysokość składki ubezpieczenia wypadkowego na poziomie 1,80% oraz założenie, że zatrudniony pracuje w miejscu zamieszkania. Zakładamy też, że jego wynagrodzenie jest stałe w ciągu roku.

Patrząc na tabelę 1. Widzimy, że od kwoty średniego miesięcznego wynagrodzenia trzeba odliczyć prawie 855 PLN. Jest to kwota przeznaczona na składki, które opłaca pracownik. Dopiero od kwoty pomniejszonej o tę wartość obliczamy zaliczkę na PIT. W sumie odejmując od pensji brutto wszystkie wartości otrzymujemy wynagrodzenie netto.

Opracowanie własne Sedlak & Sedlak

W tabeli 2. poza wynagrodzeniem brutto pracownika podane są wszystkie wydatki, które musi ponieść pracodawca. Suma składek na ubezpieczenia, fundusz pracy oraz fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych daje nam wartość kosztów pracodawcy, którą następnie dodajemy do kwoty brutto aby uzyskać łączny koszt wynagradzania. 

Opracowanie własne Sedlak & Sedlak

Wykres 1. przedstawia dokładny rozkład kosztów wynagrodzenia. Zarobki, które otrzymuje pracownik już „na czysto”, stanowią niespełna 60% kosztów całkowitych wynagrodzenia. Wynika z tego, że pozostałe 40% to koszty pozapłacowe, które pokrywa zarówno pracodawca (17,18%), jak i pracownik (23,74%).

Wykres 1. Struktura średniego miesięcznego wynagrodzenia
w sektorze przedsiębiorstw w 2014 roku

Opracowanie własne Sedlak & Sedlak

Umowa zlecenie

Koszty pracy przy takim sposobie zatrudnienia są niższe. Pracodawca na podstawie oświadczenia pracownika określa, czy posiada on prawo do ubezpieczenia z innego tytułu, ponieważ ma to wpływ na jego zobowiązania wobec ZUS. Jeżeli umowa-zlecenie jest jedyną podstawą do ubezpieczenia, przedsiębiorca musi wówczas odprowadzić składki na ubezpieczenie rentowe, emerytalne, wypadkowe (jeżeli zlecenie wykonywane jest w firmie) oraz zdrowotne. Jeżeli zatrudniony posiada kilka umów-zleceń, wówczas podlega ubezpieczeniu na podstawie tylko jednej z nich. Co więcej, jeżeli osoba ta pracuje w oparciu o umowę o pracę i zarabia co najmniej kwotę minimalną, lub jest ona studentem, który nie ukończył 26 roku życia, pracodawca również nie ma obowiązku odprowadzania składek.

Umowa o dzieło

W przypadku takiego rodzaju zatrudnienia różnica między wynagrodzeniem, a kosztami pracy jest najniższa. Przy takiej umowie pracodawca nie odprowadza żadnych składek związanych z tytułem zatrudnienia. Wyjątkiem jest sytuacja w której pracodawca podpisuję umowę o dzieło z pracownikiem, który wykonuje już u niego pracę w oparciu o inną umowę. Wtedy to musi przy składce na ubezpieczenie emerytalne i rentowne uwzględnić także przychód z tejże umowy.

Udział wynagrodzenia w kosztach pracy

Jak podaje GUS w 2012 roku w gospodarce narodowej, wynagrodzenie stanowiło 77,9% kosztów pracy, a pozostałe 22,1% to koszty pozapłacowe. W podziale na rodzaje działalności najmniejszy udział wynagrodzenia w kosztach całkowitych wystąpił w administrowaniu – 73,8%. Na drugim miejscu uplasował się transport (75,6%), następnie działalność naukowa (75,8%). Natomiast w działalności finansowej, pensja stanowiła najwięcej, aż 81% kosztów pracy. Podobnie jest w opiece zdrowotnej oraz obsłudze rynku nieruchomości, dokładnie po 80%. Dokładne dane zostały zawarte na wykresie 2.

Wykres 2. Płacowe i pozapłacowe koszty pracy przypadające
na 1 zatrudnionego według rodzajów działalności w 2012 roku