Większa liczba pojawiających się ofert ABB w 2025 r. może dawać do myślenia na temat tego, czy w obecnej hossie nie dochodzimy do szczytu? Jak podliczył DM Navigator, od 2023 r. do końca pierwszej połowy 2025 roku na rynku głównym przeprowadzono 34 transakcje ABB o łącznej wartości ponad 16 mld zł, większej niż wartość IPO i SPO razem wziętych.
W 2025 roku Warszawska Giełda Papierów Wartościowych (GPW) odnotowała przyspieszenie silnej hossy trwającej od października 2022 r. W drugim kwartale tego roku WIG po raz pierwszy w historii przekroczył poziom 100 000 pkt, dając zarobić od dna bessy ponad 120 proc. Na wielu spółkach wzrosty były jeszcze większe, a krajowy rynek budził zainteresowanie zagranicznych mediów.
O GPW w maju pisały „Financial Times” oraz „The Economist”, a Bloomberg wymieniał WIG20 wśród najlepszych indeksów na świecie, z grupy około setki benchmarków, które śledzi. Moment większego zainteresowania polską giełdą wykorzystali duzi inwestorzy, sprzedając znaczące pakiety akcji w transakcjach ABB.
Co to jest ABB?
Accelerated Book Building (ABB), czyli przyspieszona budowa księgi popytu, to mechanizm sprzedaży dużych pakietów akcji spółek publicznych, który pozwala na szybkie i efektywne przeprowadzenie transakcji. W odróżnieniu od tradycyjnej oferty publicznej (IPO czy SPO), ABB jest kierowane niemal wyłącznie do inwestorów instytucjonalnych – funduszy emerytalnych, funduszy inwestycyjnych, czy dużych funduszy hedgingowych.
Dla sprzedającego, ABB to idealny sposób na szybką realizację zysków z inwestycji przy sprzyjającej koniunkturze lub na uporządkowanie struktury właścicielskiej. Dla inwestorów instytucjonalnych to z kolei szansa na pozyskanie znaczącego pakietu akcji często z niewielkim dyskontem do ceny rynkowej.
Audytorzy z Baker Tilly, którzy przebadali 195 transakcji ABB na GPW w latach 2009-2022 informują, że mediana dyskonta w takich transakcjach wynosiła 6,5%, a średnie dyskonto w transakcjach ABB wyniosło 8,1%. Jego poziom, zależy od szeregu czynników związanych z charakterystyką transakcji, popytem rynkowym oraz specyfiką samej spółki.
To na przykład wielkość sprzedawanego pakietu w stosunku do kapitału spółki i free float. Im większy udział, tym wyższe jest zwykle dyskonto. Sprzedaż dużego pakietu jest trudniejsza do wchłonięcia przez rynek, więc może wymagać większej zachęty cenowej. W dyskoncie mieści się też koszt szybkości przeprowadzenia transakcji, która zazwyczaj zamykana jest ciągu 24–48 godzin. Ostateczna cena jest efektem bilansu popytu kupujących i podaży sprzedającego, uwzględniającego, moment na rynku, kondycję kursu spółki, jej perspektywy etc.
Kluczowe cechy ABB
Na świecie też robią ABB
Największe globalne banki inwestycyjne regularnie przeprowadzają transakcje ABB na całym świecie. Przykładem dużej transakcji ABB na świecie była sprzedaż akcji spółki Deutsche Telekom w 2024 roku, kiedy fundusz państwowego banku rozwoju Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW), sprzedał pakiet wart 2,5 mld euro, aby sfinansować rozbudowę niemieckiej sieci kolejowej. Także w 2024 roku duża transakcja ABB związana była ze sprzedażą pakietu akcji Indus Tower przez Vodafone. Z kolei Alibaby dotyczył słynny „drugi” debiut giełdowym tym razem na giełdzie w Hongkongu w 2019 roku, gdzie firma pozyskała 11,2 mld dol. właśnie poprzez mechanizm ABB.
Te przykłady pokazują, że ABB jest standardowym narzędziem dla dużych graczy (w tym instytucji państwowych), którzy chcą szybko, sprawnie i z minimalnym wpływem na rynek zrealizować zyski lub uwolnić kapitał na nowe inwestycje. W analizach rynkowych podkreśla się jednak, że rynek często „nie lubi” niespodzianek w postaci ABB – szczególnie gdy ograniczona transparentność co do ceny, wielkości czy warunków transakcji wywołuje niepewność co do wpływu na kurs akcji.
Największe ABB na GPW
Wracając na polski rynek, przypomnijmy, że większy wzrost częstotliwości transakcji ABB odnotowaliśmy już w 2023 r. kiedy trwała pierwsza fala hossy. W całym 2023 roku na głównym rynku GPW odnotowano 12 transakcji ABB o łącznej wartości blisko 3,9 mld zł. Z kolei w całym 2024 r. na Głównym Rynku GPW przeprowadzono 13 transakcji ABB na łączną kwotę 6,2 mld zł.
Z raportu IPO Index Poland przygotowane przez Dom Maklerski Navigator wynika, że w pierwszej połowie roku na GPW odbyło się 8 transakcji ABB, na łączną kwotę ponad 5,9 mld zł. Sprzedaż akcji została zrealizowana na akcjach Allegro (2,985 mld zł w ramach transakcji w kwietniu i czerwcu), Benefit Systems (1,361 mld zł), XTB (733,6 mln zł), Murapol (310,1 mln zł) i Answear (95,3 mln zł).
Już po 30 czerwca, na rynku pojawiły się kolejne transakcje dotyczące akcji cyber_folks, Bioceltix, Baked Games i AB. Ta ostatnia była najciekawszym przykładem tego typu mechanizmu w mijających latach, bo pozwoliła głównym akcjonariuszom sprzedać cały pakiet akcji i wyjść całkowicie z inwestycji dzięki transakcji wartej blisko 270 mln zł.
Z podsumowania DM Navigator wynika, że w dotychczasowej hossie najwięcej akcji w ABB sprzedawali akcjonariusze Allegro. Kontrolujące spółkę fundusze sprzedały od 2023 r. akcje giganta e-commerce za blisko 8 mld zł, to już niemal tyle, ile zgarnęły w czasie największego IPO w historii GPW. Przypomnijmy, że wtedy w ofercie wartej ponad 9 mld zł spółka dostała ok. 900 mln zł z tytułu emisji nowych akcji, reszta powędrowała na konta sprzedających akcje funduszy.
Na kolejnych miejscach są ABB na akcjach Benefit Systems (2,7 mld zł), Banku Santander (2,46 mld zł) oraz XTB, którego główny akcjonariusz upłynnił już akcje za ponad 1,5 mld zł. Z czego niemal połowa (733,6 mln zł) przypadła tylko na drugi kwartał, kiedy to ABB ogłoszono kilka dni po ustanowieniu przez kurs spółki historycznego szczytu. Zarówno w XTB, jak i Allegro, ABB odbywają się cykliczne i są narzędziem pozwalającym na stopniowe redukowanie zaangażowania przez głównych akcjonariuszy.
Z raportu IPO Index Poland widać wyraźnie, że duzi akcjonariusze spółek z GPW skorzystali z panującej hossy i rekordowych wycen. Warto jednak spojrzeć także na drugą stronę. Z danych wynika, że od 2023 r. rynek wchłonął akcje za 16,08 mld zł (w 34 transakcjach). Jest więc popyt na papiery dobrych i jakościowych spółek z dobrymi perspektywami, choć oczywiście nie każde ABB ma szanse powodzenia na warunkach akceptowalnych przez obie strony, czego przykładem jest niepowodzenie transakcji na akcjach Boryszewa.
Warto także zauważyć, że wartość transakcji ABB w okresie od początku 2023 r. do końca pierwszej połowy 2025 r. była większa od wartości ofert IPO i SPO, które łącznie zebrały z rynku ponad 15,1 mld zł, przy czym warto pamiętać, że za ponad 7,4 mld zł odpowiadała oferta Grupy Żabka z jesieni 2024 r. (wraz z pakietem dodatkowym). Ponad miliard złotych przekroczyły jeszcze tylko oferty SPO CCC (2,055 mld zł) i IPO Diagnostyki (1,695 mld zł).
Biorąc pod uwagę, że w omawianym okresie według danych z raportu DM Navigator przeprowadzono 62 oferty IPO i SPO z naciskiem na tę drugą, to widać, że przeciętna wartość ABB potrafi być znacznie wyższa niż przeciętne transakcje SPO czy oferty przed debiutem na GPW, co podkreśla znaczenie mechanizmu dla płynności dużych pakietów.
Rośnie i będzie rosło?
Naturalne wydaje się, że liczba transakcji ABB powinna być większa w okresie wyższych wycen, kiedy akcjonariusze uważają sprzedaż za korzystną. Z punktu widzenia emitenta lub akcjonariusza posiadającego duży pakiet, ABB stanowi relatywnie szybki i skuteczny sposób płynnej sprzedaży akcji lub wprowadzenia nowych akcji na rynek bez konieczności długiej kampanii rynkowej.
Z punktu widzenia inwestora indywidualnego ABB może generować ryzyko (np. niewiadoma co do skali dyskonta), ale także oferować okazję alokacji dużych pakietów po korzystniejszej niż rynkowa cenie. W praktyce na GPW ABB bywa wykorzystywane zarówno jako forma SPO, czyli sposób na szybkie wprowadzenie nowych akcji do obrotu i zebranie kapitału czy optymalizację struktury akcjonariatu, jak i klasycznie w przypadku sprzedaży akcji posiadanych przez obecnych akcjonariuszy.
Pytaniem otwartym pozostaje, dlaczego sprzedają swoje akcje. Powodów jak zwykle może być wiele. Mniej pytań rodzi kupno akcji, które musi oznaczać wiarę we wzrost ich wartości. Przyszłość pokaże, kto lepiej na tym wyjdzie; czy ci, którzy sprzedają, czy ci, którzy kupują. Statystyki wskazują jednak bezsprzecznie, że transakcji jest coraz więcej i mają one coraz większą wartość. Można zakładać, że póki rynek rośnie i wyceny są coraz wyższe, trend ten będzie się utrzymywał. Sygnałem zwiastującym dojeżdżanie do stacji „szczyt hossy”, może być większa aktywność na rynku IPO, której w Polsce, przynajmniej na razie nie widać. Ale to znak ostrzegawczy, który wcale nie musi się pojawić.
Michał Kubicki
