W ramach reformy OFE rząd zachęca m.in. do przejścia na Indywidualne Konta
Emerytalne. IKE wchodzą w skład trzeciego, dobrowolnego filaru emerytalnego.
Pieniądze na nich zgromadzone są własnością osoby oszczędzającej, a zasadniczą
zaletą jest ulga podatkowa. Przypominamy istotę produktu, na którym Polacy zgromadzili prawie 12 mld zł.
Indywidualne Konta Emerytalne utworzono w 2004 roku jako dodatkowe narzędzie mające wspierać oszczędzanie na emeryturę. IKE wchodzą w skład trzeciego, dobrowolnego filaru emerytalnego. Dziś ponownie produkt staje się przedmiotem dyskusji z uwagi na prace toczące się wokół reformy emerytalnej. IKE, obok ZUS-u, będzie jednym z dwóch dostępnych rozwiązań po likwidacji OFE. Przyjęta w wyniku reformy wersja IKE-bis będzie nieco się różnić od „zwyczajnego” IKE (więcej na ten temat w ostatniej części artykułu).
Przyjrzyjmy się natomiast temu, czym jest IKE dostępne na rynku obecnie. Mimo zachęt podatkowych produkt cieszy się raczej umiarkowaną popularnością. Jak wynika z danych KNF, na koniec grudnia 2020 r. na IKE zgromadzonych było łącznie 11,9 mld zł wobec 10,2 mld zł rok wcześniej. Podmioty uprawnione prowadziły 742 tys. kont IKE, w tym 405 tys., na które w ubiegłym roku dokonano wpłaty. W ubiegłym roku na IKE wpłacono łącznie 1,96 mld zł, a średnia wpłata wyniosła 4,8 tys. zł.
Kto może oszczędzać na IKE
Na IKE można zacząć oszczędzać już od 16. roku życia. Jednak osoby w przedziale wiekowym 16-18 lat mogą dokonywać wpłat na rachunek tylko w roku kalendarzowym, w którym uzyskują dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę. Te ograniczenia nie dotyczą natomiast osób starszych, które mogą dokonywać dowolnych wpłat. Należy jednak pamiętać, że ustalony jest roczny limit wpłat na IKE. W 2021 roku wynosi on 15 777 zł.
Wpłaty można dokonać jednorazowo lub w dowolnych ratach. Limit ten co roku ulega zmianie. Jest on uzależniony od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia brutto w gospodarce - na IKE można wpłacić co roku nie więcej niż trzykrotność tego wynagrodzenia. Ponadto osoby małoletnie (16-18 lat) nie mogą wpłacić więcej na IKE, niż zarobią z tytułu umowy o pracę.
Dzień mieszkaniowy na Bankier.pl - 2 webinary
Zapraszamy na webinary o kredytach hipotecznych!
<BR><B>Jak oszczędzić na kredycie hipotecznym i szybciej pozbyć się długu<B>
<BR><B>Bezpieczny Kredyt 2 procent - wszystko, o co boisz się zapytać
<BR>Zapisz się zostawiając zgody, albo zapłać 20 zł
Masz pytanie? Napisz na marketing@bankier.pl
Kto może prowadzić IKE?
Każda osoba może posiadać tylko jedno IKE. Na IKE nie można oszczędzać wspólnie, np. ze współmałżonkiem. Indywidualne Konto Emerytalne może być prowadzone przez:
- banki,
- towarzystwa funduszy inwestycyjnych,
- towarzystwa ubezpieczeniowe,
- podmioty prowadzące działalność maklerską,
- dobrowolne fundusze emerytalne.
Każdy podmiot prowadzi IKE w nieco innej formie. Najprostsze w konstrukcji Indywidualne Konta Emerytalne prowadzą banki – w formie rachunków oszczędnościowych. W przypadku TFI pieniądze odkładane są w różnych funduszach inwestycyjnych zarządzanych przez to samo towarzystwo, IKE prowadzone przez domy maklerskie pozwala z kolei inwestować w papiery wartościowe, a IKE prowadzone przez ubezpieczycieli przybiera formę umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym.
Wybór podmiotu prowadzącego IKE jest indywidualną sprawą oszczędzającego. Kiedy zdecydujemy się podpisać umowę, będziemy musieli podpisać ponadto specjalne oświadczenie, w którym określimy, czy jest to nasze pierwsze IKE, czy też może mamy już taki rachunek i chcemy dokonać transferu na nowe IKE. Pieniądze między Indywidualnymi Kontami Emerytalnymi można bowiem przenosić. Należy jedynie pamiętać o tym, że można posiadać tylko jedno IKE w danym momencie.
Osoby, które mają ukończone 55 lat, będą musiały dodatkowo złożyć oświadczenie o niedokonaniu w przeszłości wypłaty z IKE.
Brak podatku Belki
Zasadniczą zaletą IKE jest możliwość skorzystania z ulgi podatkowej w momencie wypłaty środków. Wypłata ta jest nieopodatkowana tylko wówczas, gdy zdecydujemy się jej dokonać po osiągnięciu 60. roku życia. W sytuacji gdy osiągniemy uprawnienia emerytalne przed 60. rokiem życia, będziemy mogli wycofać pieniądze bez podatku po ukończeniu 55 lat. Ponadto, by zyskać zwolnienie z podatku, należy spełnić jeszcze jeden warunek: dokonać wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych albo dokonać wpłat ponad połowy wartości wpłat na IKE co najmniej 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty.
Nie ma górnego wieku oszczędzającego, który zmuszałby do dokonania wypłaty. To od oszczędzającego zależy też, czy wypłata będzie dokonana jednorazowo, czy też w ratach. Należy natomiast pamiętać, że po dokonaniu wypłaty jednorazowej lub wypłaty pierwszej raty nie można już założyć kolejnego IKE. W przypadku wypłaty ratalnej oszczędzający nie może już też dokonywać kolejnych wpłat na IKE.
Pieniądze zgromadzone na IKE są własnością oszczędzającego i mogą zostać wycofane wcześniej – przed uzyskaniem uprawnień emerytalnych. W takiej sytuacji zysk osiągnięty na IKE zostanie jednak opodatkowany 19-proc. podatkiem od zysków kapitałowych. Przy czym możliwe jest wycofanie jedynie części zgromadzonego kapitału, z zastrzeżeniem, że wycofywane środki pochodzą z wpłat na IKE. Oznacza to, że nie można dokonać takiej wypłaty, jeżeli na IKE przetransferowano środki z pracowniczego programu emerytalnego albo środki z IKE zmarłego.
Co z IKE po śmierci?
Zakładając IKE, możemy wskazać osobę lub osoby, którym zostaną wypłacone pieniądze w przypadku naszej śmierci. Jeśli nie wyznaczymy takich osób, środki zgromadzone na IKE przypadają spadkobiercom. W przypadku IKE prowadzonego przez towarzystwa ubezpieczeniowe środki zostaną przekazane najbliższej rodzinie ubezpieczonego w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Osoba uprawniona do otrzymania spadku może przekazać pieniądze na własne IKE, do pracowniczego programu emerytalnego lub je wypłacić.
W obu przypadkach środki te zwolnione są zarówno z podatku od dochodów kapitałowych, jak i z podatku od spadków i darowizn.
IKZE, czyli Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego
Obok IKE funkcjonują też Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego. Są to podobne produkty, które pozwalają korzystać z ulg podatkowych. W przypadku IKZE zastosowano mechanizm pozwalający odliczyć wpłaty od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Jednak w momencie wycofywania oszczędności po przejściu na emeryturę oszczędzający zapłaci zryczałtowany podatek od przychodu w stawce 10 proc.
Wypłata środków zgromadzonych na IKZE następuje po osiągnięciu przez oszczędzającego wieku 65 lat oraz pod warunkiem dokonywania wpłat na IKZE co najmniej w 5 latach kalendarzowych.
Roczny limit wpłat na IKZE jest niższy niż w przypadku IKE. W 2021 r. na IKZE można wpłacić maksymalnie 6 310,80 zł. Osoby samozatrudnione mogą wpłacić na IKZE najwyżej 9 466,20 zł.
IKE zamiast ZUS-u
Wkrótce na rynku pojawią się także „drugie” IKE. Powstaną one w wyniku kolejnej reformy OFE. Ich konstrukcja będzie jednak nieco inna.
– Po pierwsze, nie będziesz miał prawa do dysponowania tymi aktywami aż do osiągnięcia wieku emerytalnego. To znaczy, że nie będziesz mógł ich wypłacić (jak w „normalnym” IKE), ani też nie będziesz miał wpływu na to, jak będą one inwestowane. W sensie faktycznym własność aktywów w ramach nowych IKE będzie iluzoryczna – pisze Krzysztof Kolany, główny analityk Bankier.pl. Więcej o IKE po reformie OFE w tekście "Diabelska alternatywa: albo ZUS, albo pseudo-IKE".
