Eksperci od wielu lat podkreślają potrzebę oszczędzania na własną emeryturę. Ich słowa znajdują potwierdzenie w liczbach. Według analiz przeprowadzanych przez ZUS stopa zastąpienia, a więc stosunek pierwszej emerytury do ostatniego wypłaconego wynagrodzenia za pracę, obecnie wynosi 53,8%. Jeszcze 10 lat temu było to 63,7%. Szacuje się, że parametr będzie systematycznie spadać i w roku 2030 wyniesie 47,1%, w roku 2040 – 37,6%, w roku 2050 – 28,7%, aż w 2080 roku wyniesie zaledwie 23,1%. Wpływ na to ma wiele czynników, jednym z nich jest demografia i rosnąca długość życia, a przypomnijmy, że Polacy domagają się obniżenia wieku emerytalnego.
Potrzeba odkładania funduszy na własną emeryturę jest więc oczywistym elementem kształtowania odpowiedzialnego życia finansowego. W tym celu możemy skorzystać z kilku narzędzi. Jednym z nich jest IKZE, czyli Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego.
Jak będzie wyglądać nasza emerytura?
Osoby wchodzące na rynek pracy powinny zastanowić się nad tym, jak będzie wyglądać ich finansowe życie po zakończeniu kariery zawodowej. Niestety wiele wskazuje na to, że świadczenia wypłacane przez ZUS, choć stanowią istotną część naszych pensji, nie zapewnią nam godnego życia, a w wielu przypadkach uniemożliwią nawet regulowanie bieżących zobowiązań. Już w tej chwili rosnące ceny energii powodują, że rachunki za utrzymanie mieszkania zaczynają przekraczać wysokość otrzymywanych świadczeń emerytalnych.
Poza tym warto pamiętać, że obecnie płacone składki na ZUS są wydawane na utrzymanie obecnych emerytów i nie mają one dużego związku z wysokością zgromadzonych środków z później wypłacaną emeryturą.
Z pomocą przyszłym seniorom przychodzą specjalne programy, ułatwiające efektywne mnożenie posiadanego kapitału. Jednym z nich jest IKZE.
Czym jest IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego)?
IKZE to Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego. Działa w systemie ubezpieczeń społecznych od 2012 roku i jest elementem III filaru. IKZE powstało w wyniku nowelizacji ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o indywidualnych kontach emerytalnych. IKE oraz IKZE to formy oszczędzania na dodatkową emeryturę, które zaliczane są do III filaru systemu, ale warto podkreślić, że konta te mocno się od siebie różnią.
Odrębne formy w systemie ubezpieczeń społecznych, czyli IKZE to nie to samo co IKE
Ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych wprowadziła do porządku prawnego alternatywę dla IKE, czyli Indywidualnego Konta Emerytalnego w postaci IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego).
Chociaż oba sposoby oszczędzania łączy przede wszystkim wspólny cel, jakim jest odkładanie środków na emeryturę, bardzo wiele je dzieli. Podstawowa różnica dotyczy przepisów podatkowych oraz samego modelu oszczędzania. Przy tym warto mieć świadomość, że z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego możemy korzystać również równocześnie z IKE czy z PPK. Można więc łączyć te produkty, by osiągać jeszcze większe korzyści.
Jak działa IKZE?
Celem gromadzenia środków na koncie emerytalnym IKZE jest ich pomnażanie. To, w jaki sposób nasze pieniądze zostaną pomnożone, zależy w znacznym pewnym stopniu od nas. Nie robimy tego bezpośrednio, ale przez wybór firmy, która będzie inwestować nasze oszczędności zgodnie z założonymi parametrami.
IKZE jest z dobrowolnym funduszem emerytalnym, który pozwala osiągnąć pewne korzyści podatkowe. Zgodnie z ustawą IKZE mogą być prowadzone przez:
-
fundusze inwestycyjne;
-
banki;
-
towarzystwa ubezpieczeniowe;
-
podmioty prowadzące działalność maklerską;
-
fundusze emerytalne.
Każda z wymienionych powyżej instytucji posiada różne portfele aktywów, w które inwestuje powierzone środki. Wszystkie starają się dywersyfikować ryzyko, zwykle rozkładając proporcje między obligacje skarbowe, a bardziej ryzykowne aktywa.
|
Podstawową zaletą IKZE jest preferencja podatkowa polegająca na możliwości odliczenia wpłat dokonanych na rachunek IKZE od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). |
Mogą tego dokonać zarówno osoby rozliczające się według skali podatkowej, jak i korzystające z podatku liniowego czy ryczałtu ewidencjonowanego. Nie ma przy tym znaczenia źródło osiąganych przychodów oraz sposób ich rozliczenia – każdy z małżonków może wykorzystać swój limit.
Aby skorzystać z przysługującej ulgi, należy wpisać kwotę wpłaconą na IKZE w punkcie 7 części B formularza PIT/0. Warto zauważyć, że zaoszczędzone w ten sposób środki można ponownie wpłacić na IKZE.
Kto może założyć IKZE?
IKZE można założyć już w wieku 16 lat. Do osiągnięcia pełnoletności można jednak dokonywać wpłat jedynie pochodzących z dochodów z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę. Osoby pełnoletnie mogą dokonywać wpłat na IKZE ze wszelkich źródeł dochodów.
Ustawodawca potraktował w sposób preferencyjny osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Przedsiębiorców obowiązują wyższe limity wpłat.
Nie ma przeciwwskazań prawnych, aby rachunki IKZE zakładały osoby mieszkające poza granicami Polski, ale odpisy podatkowe dotyczą jedynie podatku PIT płaconego w Polsce. Z tego względu IKZE może okazać się niekorzystną formą inwestowania dla tej grupy osób. IKZE mogą założyć również obcokrajowcy mieszkający w Polsce.
IKZE a podatek Belki
Oszczędności zgromadzone na IKZE nie są objęte podatkiem od zysków kapitałowych nazywanym również podatkiem Belki. Jego stawka wynosi obecnie 19%. Podatek będzie trzeba jednak zapłacić, kiedy zdecydujemy się wycofać środki z rachunku. Wypłacane fundusze będzie trzeba opodatkować zryczałtowanym podatkiem dochodowym wynoszącym 10%. Opodatkowany będzie zarówno wpłacony kapitał, jak również zyski, jakie wypracował.
Podsumowując kwestię opodatkowania IKZE, należy powiedzieć, że w trakcie oszczędzania będzie istniała możliwość płacenia niższych podatków dochodowych, ale wypłata środków będzie obarczona koniecznością jej opodatkowania. W konsekwencji działanie to może się jednak okazać korzystnym, w szczególności, jeśli będziemy inwestować środki zaoszczędzone na zwrocie podatku dochodowego.
Limit wpłat na IKZE w 2023 r.
Warto wiedzieć, że do końca 2013 roku limity wpłat na IKZE były różne dla każdego oszczędzającego. Ustawodawca uzależniał je od wysokości kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne w ZUS.
Od początku 2014 roku roczny limit wpłat na IKZE został ustabilizowany. Jego wysokość jest ustalana i ogłaszana w drodze rozporządzenia pod koniec każdego roku przez Ministra Rodziny i Polityki Społecznej. Rokrocznie obowiązują dwa poziomy limitów rocznych wpłat dokonywanych na IKZE:
-
podstawowy limit wpłat na IKZE obowiązujący wszystkich posiadaczy IKZE, którzy nie są właścicielami pozarolniczej działalności gospodarczej – jest on w wysokości 1,2-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok, które określane jest w ustawie budżetowej; w roku 2023 limit ten wynosi 8 322 złote;
-
limit obowiązujący posiadaczy pozarolniczej działalności gospodarczej – wynosi on 1,8-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok; w 2023 roku wynosi on 12 483 złote.
Musisz wiedzieć, że ustawodawca za osoby prowadzące pozarolniczą działalność nie uznaje jedynie właścicieli jednoosobowej działalności gospodarczej, ale również na przykład: twórców, artystów, osoby wykonujące wolne zawody, wspólników jednoosobowej spółki z o.o., czy wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej. Pełen wykaz wszystkich uprawnionych do warunków preferencyjnych na IKZE podmiotów został zawarty w artykule 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
(fot. Justyna Redzik / Opracowanie własne) Jakie inwestycje odbywają się w ramach IKZE?
Jak już wcześniej wspomnieliśmy, IKZE mogą być prowadzone przez ściśle określone podmioty, które cechują się operowaniem na różnego rodzaju produktach.
|
Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego należałoby traktować jako „opakowanie”, w którego środku mogą znaleźć się rozmaite instrumenty finansowe, cechujące się odrębną charakterystyką, ale przede wszystkim – różnorodnym poziomem ryzyka inwestycyjnego. |
Najprostszą formę IKZE oferują banki. W tym przypadku IKZE to specjalnie oprocentowane rachunki oszczędnościowe. Cechują się one niewielkim ryzykiem inwestycyjnym, ale również niewysokim oprocentowaniem, które niejednokrotnie jest niższe od inflacji. W tym przypadku nie można mówić o dużym zysku w długim horyzoncie czasowym.
Zakłady ubezpieczeń społecznych w opakowaniu IKZE skrywają inwestycje w ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe. Czasami oferowana jest dodatkowa opcja ubezpieczenia na życie.
Dobrowolne fundusze emerytalne inwestują w jeden fundusz, który jest zarządzany przez doświadczonych pracowników Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego. Warto wiedzieć, że za zarządzanie tym funduszem będziesz musiał dodatkowo zapłacić.
Fundusze inwestycyjne inwestują w wybrane fundusze polskie, które są zarządzane w sposób globalny przez pracowników Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych. Za taki zarząd trzeba dodatkowo zapłacić.
Biura i domy maklerskie pod postacią IKZE sprzedają inwestycje w samodzielnie wybrane akcje, obligacje i fundusze ETF z Polski, a czasem również ze świata.
Czy na IKZE można stracić?
Każda forma inwestowania wiąże się z ryzykiem. Na IKZE można więc i stracić i zyskać. Wypłata zgromadzonych środków będzie zależna od trafności inwestycji oraz prowizji pobieranych przez zarządzającą firmę. Warto wobec tego przed podjęciem decyzji o wyborze odpowiedniego IKZE zapoznać się ze sprawozdaniami finansowymi spółek, którym powierzamy własne pieniądze.
Jak założyć IKZE?
Najważniejszą kwestią jest zastanowienie się, jaką formę powinien przyjąć nasz rachunek IKZE. W tym wypadku powinieneś w szczególności rozważyć, na jak duże ryzyko inwestycyjne możesz sobie pozwolić oraz jak wysokich zysków oczekujesz. Kiedy już to będziesz wiedział, możesz przystąpić do wyboru konkretnej instytucji, która będzie prowadziła Twój rachunek.
Wybierając podmiot prowadzący IKZE zwróć uwagę przede wszystkim na:
-
opis oferty;
-
dokumenty dostępne na stronie instytucji;
-
rankingi i zestawienia najlepszych IKZE – weź pod uwagę kilka rankingów, ponieważ niektóre z nich nie są wykonywane w sposób rzetelny, część bywa sponsorowanymi;
-
opinie o instytucji oraz produktach, które oferuje;
-
wysokość kosztów – na przykład za zarządzanie, prowizje i opłaty za prowadzenie rachunku.
Większość instytucji umożliwia już w pełni zdalne założenie rachunku IKZE. Jeśli jednak nie jest to możliwe w wybranym przez Ciebie podmiocie, nie zrażaj się. Zapewne będzie tam dostępna opcja podpisania dokumentów za pośrednictwem kuriera. Jeśli będziesz miał jakieś dodatkowe pytania lub wolisz tradycyjna formę, to nic nie stoi na przeszkodzie, abyś podpisał umowę w formie papierowej w jednym z oddziałów stacjonarnych wybranej przez Ciebie instytucji.
Na koniec warto podkreślić, że przy zakładaniu niektórych rodzajów rachunków IKZE konieczne będzie wypełnienie ankiety MIFID II. To około 20 łatwych pytań, które mają zbadać Twoją wiedzę na temat inwestowania. Zawsze konieczne będzie natomiast podpisanie umowy i oświadczenia o tym, że nie posiadasz w żadnym innym miejscu drugiego rachunku IKZE.
Jak sprawdzić stan konta IKZE?
Zwykle można to zrobić w panelach on-line, którymi dysponują jednostki prowadzące IKZE. I warto to robić nie tylko przy zakończeniu okresu oszczędzania, ale śledzić te wyniki na bieżąco, aby ewentualnie we właściwym momencie wycofać swoje oszczędności.
Wypłata środków z IKZE
Zgodnie z tekstem ustawy, środki zgromadzone na indywidualnym koncie zabezpieczenia emerytalnego można wypłacić w dowolnym momencie. Od tego, kiedy to zrobimy, zależeć będzie jednak opodatkowanie, a więc również korzyści, które odniesiemy z oszczędzania w IKZE.
Wypłata po ukończeniu 65. roku życia i przynajmniej pięciu latach oszczędzania to najkorzystniejszy scenariusz. Przewiduje bowiem objęcie wypłaty zryczałtowanym podatkiem dochodowym wynoszącym 10%. Choć wydaje się, że to sporo, w rzeczywistości sporo zyskujemy na corocznej możliwości dokonywania odliczeń od podatku. Jeżeli zdecydujemy się na wypłacenie środków zebranych w IKZE wcześniej, będziemy musieli zapłacić podatek dochodowy zgodnie z przyjętym sposobem opodatkowania.
Warto również mieć świadomość, że w przypadku chęci wcześniejszej wypłaty funduszy z IKZE (przed ukończeniem 65. roku życia i przed upływem minimum 5 lat oszczędzania) musimy zrobić to w całości i jednocześnie zlikwidować konto. Zachowujemy jednak, tak jak w przypadku IKE, możliwość transferu środków pomiędzy różnymi instytucjami prowadzącymi rachunki IKZE.
Czy warto oszczędzać na emeryturę na IKZE
Oszczędzanie na IKZE najbardziej opłaca się osobom, które osiągają dochody podlegające opodatkowaniu. Jedynie wówczas możliwe jest odliczenie wpłat od podatku dochodowego, co pozwala maksymalizować zyski. Oczywiście nie ma żadnych przeciwwskazań, aby na IKZE oszczędzały osoby bezrobotne, ale one nie będą mogły skorzystać z preferencji podatkowej, a pamiętajmy, że przy wypłacie środki należy opodatkować. Warto jednak podkreślić, że przez cały okres prowadzenia IKZE środki na nim zgromadzone, nie podlegają opodatkowaniu od zysków kapitałowych.
IKZE to szczególnie korzystne rozwiązanie dla osób prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym w wysokości 19% oraz dla osób, które posiadają rachunek IKE, ale wyczerpały tam limit roczny, a chciałyby zainwestować więcej środków.
IKZE – wiedza w pigułce
|
