Prezydent Andrzej Duda poinformował we wtorek, że zawetował ustawę o likwidacji Akademii Kopernikańskiej oraz ustawę dotyczącą Akademii Wymiaru Sprawiedliwości. - Nie zgodzę się na to, by uderzano w Polsce wyższe uczelnie - powiedział Duda w Telewizji Republika.
Duda powiedział, że w przypadku Akademii Kopernikańskiej mamy do czynienia z próbą likwidacji uczelni, „która powstała na rocznicę kopernikańską i która miała prowadzić współpracę międzynarodową w dziedzinach rozsławiających imię wielkiego polskiego astronoma, naukowca i człowieka, który zmienił świat”.
Prezydent przekazał też, że zawetował ustawę dotyczącą Akademii Wymiaru Sprawiedliwości. Jak zaznaczył, w tym przypadku „nie tyle się likwiduje uczelnię (…), tylko w ogromnym stopniu tak naprawdę następuje skok na jej autonomię”. „Chodzi tylko o przejęcie kadrowe, to znaczy, żeby wyrzucić obecne władze uczelni i zastąpić je swoimi ludźmi” – podkreślił Duda.
Jak mówił, musiał te dwie ustawy skierować do Sejmu do ponownego rozpatrzenia, ponieważ „nie zgodzi się na to, by uderzano w Polsce w wyższe uczelnie”. – Nie wyrażam zgody na to, aby takie ustawy były w systemie prawnym polskim, sprzeciwiam się temu, to jest w moim przekonaniu absolutne naruszenie autonomii uczelni – wyjaśnił powody zawetowania ustaw prezydent.
Akademia Kopernikańska i Szkoła Główna Mikołaja Kopernika zostały utworzone z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy na mocy ustawy z 28 kwietnia 2022 r. o Akademii Kopernikańskiej. Inicjatywę promował ówczesny minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek. Instytucje środowiska akademickiego – m.in. Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Polska Akademia Nauk – opowiadały się przeciwko powołaniu tzw. organizacji kopernikańskich. Podnoszono, że będą one dublować zadania istniejących instytucji.
„Motywy likwidacji (…) są de facto polemiką z powodami utworzenia tych instytucji i powtórzeniem argumentacji podnoszonej przez ówczesną opozycję podczas prac parlamentarnych nad projektem ustawy o Akademii Kopernikańskiej w 2022 r., dotyczącej głównie tego, że powoływane struktury rzekomo jedynie powielają zadania i funkcje podmiotów, które działały na rzecz systemu szkolnictwa wyższego i nauki już przed ich utworzeniem. Nie podzielałem i nadal nie podzielam tych argumentów” – napisał Andrzej Duda we wniosku do Sejmu o ponowne rozpatrzenie ustawy, opublikowanym we wtorek na stronie internetowej prezydenta.
Jego zdaniem od powołania do życia Akademii Kopernikańskiej oraz Szkoły Głównej Mikołaja Kopernika upłynął zbyt krótki czas, aby móc dokonać krytycznej oceny ich działalności.
Andrzej Duda zwrócił we wniosku uwagę, że zgodnie z pierwotnymi założeniami sama ustawa o Akademii Kopernikańskiej przewiduje przepisy przejściowe, regulujące niektóre kwestie w sposób tymczasowy. „Podejmowanie zatem przez aktualną większość parlamentarną działań likwidacyjnych dotyczących tych podmiotów przed upływem chociażby wskazanych powyżej terminów uważam za zdecydowanie przedwczesne i uzasadnione względami politycznymi, a nie merytorycznymi” – ocenił.
Dodał przy tym, że działanie obu jednostek jest „utrudniane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, między innymi poprzez pozbawienie w znacznej części wcześniej przyznanego finansowania – środki z ustawy budżetowej na rok 2024 r. obniżono o ponad połowę – co jak wskazywali przedstawiciele Akademii Kopernikańskiej, sparaliżowało jej działalność w zakresie przyznawania nagród, grantów i stypendiów i uniemożliwiło realizację niektórych wcześniej podpisanych umów w ramach programów grantowych”.
„Biorąc pod uwagę pozbawienie uczelni, których dotyczy ustawa z dnia 25 lipca 2025 r., znacznej części środków publicznych, za skrajną hipokryzję i cynizm należy uznać stawianie im obecnie zarzutów o braku efektywnych działań” – napisał prezydent.
„Celowe sabotowanie działań i publiczne szykanowanie powołanych do życia ustawą instytucji, które mają umacniać pozycję polskiej nauki w świecie, zwieńczone próbą ich likwidacji – podjętą zdecydowanie przedwcześnie i bez odpowiedniej obiektywnej analizy – nie może spotkać się z moją aprobatą” – podsumował w piśmie Andrzej Duda.
Z kolei zmiany dotyczące Akademii Wymiaru Sprawiedliwości zawarte są w nowelizacji ustawy o Służbie Więziennej oraz ustawy o ustanowieniu „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022–2025”, o ustanowieniu „Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2022–2025” oraz o zmianie ustawy o Policji.
Ustawa zmieniała nazwę funkcjonującej w ramach Służby Więziennej Akademii Wymiaru Sprawiedliwości na: Akademię Służby Więziennej. Miała ona umożliwić skupienie działalności uczelni przede wszystkim na kształceniu kadr na potrzeby tej służby. Zgodnie z informacją Ministerstwa Sprawiedliwości, po zmianach proponowanych w noweli miało nastąpić wprowadzenie nadzoru Dyrektora Generalnego Służby Więziennej nad realizacją zadań organizacyjnych Akademii, natomiast w pozostałych sprawach – nadzoru Ministra Sprawiedliwości. Miała też zostać wzmocniona rola Dyrektora Generalnego SW w zakresie kierowania uczelnią oraz określania liczby przeszkalanych funkcjonariuszy, zwłaszcza kandydatów na oficerów. (PAP)
kos/ agt/ mhr/
