Frankowcy mają swój projekt. Czym różni się od prezydenckiego?

Strona społeczna 13 grudnia przekazała Kancelarii Prezydenta swoje poprawki do projektu ustawy o sposobach przywrócenia równości stron niektórych umów kredytu. Frankowcy proponują kilka istotnych zmian i znacznie prostsze podejście do restrukturyzacji kredytów walutowych. W dokumencie znalazł się także zapis zakazujący udzielania konsumentom zobowiązań powiązanych z kursem waluty obcej.

Sprawa kredytów walutowych nadal nie doczekała się ustawowego rozwiązania, a propozycje przygotowywane przez otoczenie Prezydenta oddaliły się od postulatów środowisk skupiających kredytobiorców. Pod koniec listopada prezentowaliśmy na łamach Bankier.pl projekt przygotowany przez Kancelarię Prezydenta. W połowie grudnia światło dzienne ujrzała odpowiedź frankowców – zestaw poprawek wprowadzających istotne zmiany do mechanizmów przewidzianych w projekcie.

Kogo ma objąć ustawa?

Zgodnie z propozycją, prezydencka ustawa ma dotyczyć wyłącznie konsumentów, a zatem osób, które zaciągnęły zobowiązanie bez związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Dokument odnosi się wyłącznie do kredytów, nie wspomina o pożyczkach zabezpieczonych hipoteką. W projekcie przewidziano także dodatkowe warunki – obejmie on zobowiązania, które nie zostały spłacone do dnia 1 stycznia 2015 r.

Frankowcy proponują, aby ustawa objęła także osoby fizyczne, które zaciągnęły kredyty na cele związane z działalnością gospodarczą. Byłoby to możliwe pod warunkiem, że w dniu powstania zobowiązania kredytobiorca spełniał ustawowe warunki uznania go za mikroprzedsiębiorcę. Bardzo ważną korektą jest także postulat uwzględnienia umów kredytu wypowiedzianych przed dniem wejścia w życie ustawy. W ten sposób restrukturyzacją zostałyby kredyty spłacone całkowicie przez klientów (w trybie wypowiedzenia umowy przez kredytobiorcę), a także zobowiązania wypowiedziane przez bank (np. w wyniku utraty przez klienta zdolności kredytowej). Frankowcy w swoich propozycjach uzupełnili także lukę dotyczącą pożyczek, wskazując, że regulacja obejmie także ten typ produktu.

Jak ma działać restrukturyzacja?

W ciągu trzech miesięcy od wejścia w życie ustawy banki byłyby zobowiązane do przygotowania informacji o zobowiązaniu dla kredytobiorców – w tym punkcie propozycje prezydencka i społeczna są zgodne. W dalszej części różnice są jednak znaczące.

Prezydencka wersja zakłada skomplikowaną formułę obliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy po restrukturyzacji. W uproszczeniu - pomysł opiera się na zrównaniu, na dzień dokonania obliczeń, pozycji kredytobiorcy walutowego z sytuacją osoby, która zaciągnęłaby kredyt w złotych. Służy temu konstrukcja „kredytu hipotetycznego”. Ma on następujące cechy:

• Zostałby postawiony do dyspozycji kredytobiorcy tego samego dnia, co kredyt walutowy.
• Udzielony został na ten sam okres.
• Jego początkowa wartość równa jest wartości kapitału kredytu walutowego przeliczonego na złote z użyciem kursu średniego NBP (z tego samego dnia).
• Byłby spłacany w ten sam sposób – w identycznych terminach płatności rat i formule.
• Byłby oprocentowany w oparciu o analogiczny do wskaźnika w kredycie walutowym WIBOR oraz marżę równą marży kredytu walutowego.

Kwotę kredytu pozostałego do spłaty w momencie przewalutowania ustala się z zastosowaniem takiego kursu wymiany, aby wartość długu po przeliczeniu na złote była taka sama, jak w „kredycie hipotetycznym” na ten sam moment. Kurs ten („kurs przeliczeniowy”) nie może być jednak wyższy niż rynkowy w danym momencie. Nie może być także niższy niż kurs z dnia wypłaty kredytu.

Po restrukturyzacji kwota do spłaty będzie zatem taka, jak gdyby kredyt zaciągnięto (i spłacano do tej pory) w złotych. Oprocentowanie kredytu będzie oparte na odpowiednim wskaźniku WIBOR, a marża będzie taka, jak w przypadku pierwotnego zobowiązania (nie będzie jednak mogła być wyższa niż średnia dla miesiąca zaciągnięcia kredytu).

Niezwykle istotnym założeniem projektu prezydenckiego jest brak zobowiązania banku do przyjęcia wniosku klienta o dokonanie restrukturyzacji.

Poprawki zaproponowane przez frankowców zupełnie zmieniają zasady – kredytobiorca miałby prawo złożyć wniosek o restrukturyzację kredytu, a bank byłby zobowiązany wprowadzić (w postaci aneksu zmieniającego umowę) odpowiednie zmiany. Jeśli kredytobiorca nie zgadza się z symulacją zaprezentowaną przez bank lub nie otrzyma tego dokumentu, ma prawo złożyć reklamację rozpatrywaną zgodnie z wprowadzoną niedawno ustawą o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego (co m.in. oznacza konieczność rozstrzygnięcia sprawy w ciągu 30 dni).

Kwotę kredytu pozostającą do spłaty ustala się przyjmując jako punkt wyjścia kwotę wypłaconą klientowi w walucie polskiej. Przyjmuje się oprocentowanie oparte na odpowiedniej stawce WIBOR (np. WIBOR 3M dla kredytów do tej pory bazujących na LIBOR 3M CHF) oraz marży zawartej w umowie kredytowej. Jeżeli umowa nie zawierała określenia marży, przyjmuje się stawkę 1 proc.

Raty spłacone do tej pory zaliczane są na poczet spłaty kredytu. Jeśli spłaty dokonywano bezpośrednio w walucie obcej, podlegają one przeliczeniu według kursu średniego NBP. Jeżeli suma spłat dokonanych do tej pory przez kredytobiorcę jest niższa niż suma spłat należnych po restrukturyzacji kredytu, różnica zwiększy saldo zadłużenia. Analogicznie – w przypadku, gdy suma spłat była wyższa niż należna, zadłużenie ulegnie obniżeniu.

W projekcie strony społecznej przewidziano mechanizm, który ma chronić kredytobiorców przed znacznym wzrostem obciążeń. Jeśli rata po restrukturyzacji będzie o co najmniej 20 proc. wyższa niż pierwsza rata kredytu, klient będzie miał prawo wydłużenia okresu spłaty zobowiązania tak, aby wzrost raty nie przekroczył 20 proc. (nie więcej jednak niż o 10 lat).

Druga ścieżka – bez restrukturyzacji

Kredytobiorca, który nie skorzysta z możliwości restrukturyzacji zobowiązania, będzie mógł nadal spłacać dotychczasowy kredyt. Taką ścieżkę przewidują zarówno wersja prezydencka, jak i przygotowana przez frankowców.

Prezydencka propozycja zakłada, że każda rata kredytu zapłacona w złotych polskich po dniu wejścia w życie ustawy, podlega umorzeniu ze skutkiem zwolnienia konsumenta z długu, w części odpowiadającej dodatniej różnicy między kursem średnim wymiany waluty obcej na walutę polską, ogłoszonym przez Narodowy Bank Polski na dzień terminu zapłaty raty, a kursem wyliczonym przy staraniu o restrukturyzację („kurs przeliczeniowy”). Można zatem mówić o twardym ograniczeniu wysokości raty, jeśli kurs franka wzrośnie powyżej kursu odniesienia.

Frankowcy sugerują inne rozwiązanie – umorzeniu podlegać będzie część raty odpowiadająca dodatniej różnicy pomiędzy kwotą raty obliczoną według kursu średniego NBP, a kwotą obliczoną według kursu udzielenia kredytu (ustalanego poprzez podzielenie kwoty wypłaconej w złotych przez kwotę początkowego salda w walucie obcej). Te same zasady będą stosowane w przypadku spłaty całości lub części kredytu przed terminem umownym. Skutek byłby zatem taki, jak ograniczenie kursu waluty do wartości z dnia zaciągnięcia kredytu.

Z możliwości obniżenia wysokości raty mogą zgodnie z projektem prezydenckim skorzystać tylko osoby spłacające zobowiązanie terminowo – maksymalne opóźnienie wynosić może dwa dni. W projekcie strony społecznej nie pojawia się tego rodzaju ograniczenie.

Zwolnienie z długu

Jedną z dróg przewidzianych w prezydenckim projekcie ustawy jest opcja przeniesienia na bank przez kredytobiorcę własności nieruchomości zabezpieczającej kredyt w zamian za zwolnienie ze zobowiązania. Taką decyzję mogłyby podjąć osoby obciążone zobowiązaniem walutowym, którym bank odmówił restrukturyzacji-przewalutowania zadłużenia.

Propozycja frankowców również zawiera tego rodzaju mechanizm, jednak byłby on dostępny dla wszystkich kredytobiorców (nie tylko walutowych) i zostałby ujęty jako dodatkowy zapis w prawie bankowym.

Czy uda się osiągnąć kompromis?

Zestawienie propozycji Kancelarii Prezydenta i środowisk kredytobiorców walutowych pokazuje, że wizje rozwiązania problemu frankowców zaczynają się od siebie oddalać. Sugestie kredytobiorców idą w stronę poszerzenia grona potencjalnych beneficjentów ustawy i przewidują korzystne z punktu widzenia klientów mechanizmy. Druga strona, w kolejnych wersjach przedstawianych dokumentów, zmierza raczej w przeciwnym kierunku  - daje bankom swobodę decydowania o przewalutowaniu zobowiązań i wprowadza dodatkowe wymogi wobec kredytobiorców (np. progi dochodowe). W takich warunkach osiągnięcie kompromisu może okazać się niezwykle trudne.

Źródło: