Każda osoba zaciągająca zobowiązanie finansowe zobligowana jest do tego, aby dokonać spłaty w terminie. Czasem zdarza się, że potrzebne środki uda się zgromadzić przed czasem. Jest to świetna okazja do tego, aby pozbyć się uciążliwych rat.
Rozliczając zobowiązanie przed terminem, należy być jednak świadomym swoich praw, przede wszystkim prawa do proporcjonalnego zwrotu kosztów. Czy istnieje podstawa, na mocy której można się o to ubiegać? Poniższy artykuł rozwieje wątpliwości.
Jak rozumieć pojęcie wcześniejszej spłaty kredytu?
Wcześniejsza spłata kredytu to sytuacja, w której kredytobiorca decyduje się na zamknięcie zobowiązania przed czasem wynikającym z zawartej umowy i dołączonego do niej harmonogramu. Może ona mieć miejsce zarówno w przypadku krótkoterminowych zobowiązań, jak i tych ratalnych, przewidzianych na kilka lat.
Z założenia nie ma konieczności informowania banku o swoim zamiarze wcześniejszej spłaty, jednak warunki takiego scenariusza bywają często zapisane w umowie i mogą wiązać się z poniesieniem dodatkowego kosztu za wcześniejszą spłatę.
Czy zwrot prowizji za wcześniejszą spłatę jest możliwy?
Prowizja bankowa, czyli koszt związany z obsługą kredytu, to czynnik, który zauważalnie podnosi koszty zobowiązania. Jeszcze kilka lat temu prawo nie było w tej kwestii zbyt przychylne. W przypadku wcześniejszej spłaty kredytu banki dokonywały wyłącznie zwrotu oprocentowania za niewykorzystany okres, prowizja zaś była kosztem stałym i bezzwrotnym bez względu na to, czy dług był regulowany zgodnie z harmonogramem, czy znacznie wcześniej. Wiele banków korzystało z tego przywileju i oferowało bardzo niskie oprocentowanie nominalne kredytu, natomiast lwią część kosztów ‘lokowało’ w prowizji, która była nienaruszalna.
Istotnych zmian w tej kwestii dokonał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, kiedy to w 2019 roku jednoznacznie orzekł, że kredytobiorcy należy się proporcjonalny zwrot wszystkich kosztów w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu. Prowizja zatem przestała być już bezwzględną własnością banku.
Od kogo można dochodzić roszczeń za przedterminową spłatę?
Roszczeń za przedterminową spłatę kredytu można dochodzić od banków oraz SKOK-ów, ale nie tylko. Przepisy ustanowione przez TSUE odnoszą się tak naprawdę do wszystkich instytucji udzielających wsparcia finansowego, a więc mowa tutaj także o firmach pozabankowych udzielających tak zwanych chwilówek czy też pożyczek ratalnych.
Jakie warunki formalne musi spełniać kredyt, aby kwalifikować się do zwrotu?
Aby możliwe było ubieganie się o zwrot prowizji za zobowiązanie spłacone przed wymaganym terminem, muszą zostać spełnione następujące wymagania:
- umowa kredytowa została podpisana po 17 grudnia 2011 roku;
- kredyt opiewał na kwotę mniejszą lub równą 255 550 zł;
- kredyt został zaciągnięty przez osobę fizyczną;
- pieniądze z kredytu nie zostały przeznaczone na działalność gospodarczą.
Jaką kwotę można odzyskać i jak ją wyliczyć?
Wysokość kwoty, jaką można uzyskać na etapie zwrotu, można obliczyć w bardzo prosty sposób. Należy sięgnąć po swoją umowę i sprawdzić, jaka jest wysokość wszystkich przewidzianych kosztów, a następnie podzielić ją przez liczbę dni jej obowiązywania. Ważne jest wyliczenie różnicy pomiędzy datą spłaty zawartą w umowie a terminem rzeczywistego zamknięcia zobowiązania. Wszelkie koszty, jakie konsument musi ponieść, to te związane z czasem korzystania z pożyczonych środków. Z kolei za czas, który nie został wykorzystany, należy się mu zwrot.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów udostępnia na swojej stronie specjalny kalkulator, który może być bardzo pomocny w wyliczeniu należnej kwoty zwrotu.
Co należy zrobić, aby odzyskać środki za wcześniejszą spłatę?
Choć banki z reguły wyliczają samodzielnie kwotę zwrotu i dokonują go w terminie 14 dni, może czasem zdarzyć się, że konieczne będzie sporządzenie pisma. Możliwe jest napisanie go samodzielnie. Należy wówczas pamiętać o następujących danych:
- nazwa banku, od którego domagamy się zwrotu;
- swoje dane osobowe (imię, nazwisko, adres);
- numer umowy kredytowej;
- wskazanie wyliczonej kwoty zwrotu;
- uzasadnienie;
- numer konta, na który chcemy otrzymać zwrot.
Na samym końcu pisma zawsze warto jest się powołać na obowiązujące przepisy (art.39 oraz 49).
Czy bank może odrzucić wniosek o zwrot?
O ile zwrot opłat wynikających z oprocentowania kredytu nie budzi żadnych wątpliwości, o tyle zwrot prowizji bywa największym przedmiotem sporów na linii kredytobiorca-bank. Pomimo klarownych przepisów niestety nie wszystkie banki podchodzą do kwestii zwrotów we wzorowy sposób. Niektóre z nich zwracają prowizję tylko w sytuacji, gdy spłata kredytu nastąpiła po dniu 11 września 2019 roku, inne w wypadku, gdy kredyt został spłacony przed 11 września 2019 roku, wymagają od klienta złożenia wniosku o rozliczenie prowizji, a jeżeli po dacie wyroku TSUE – wtedy dokonują automatycznie zwrotu prowizji lub z góry odliczają odpowiednią kwotę od kwoty do spłaty (pod warunkiem poinformowania klienta o zamiarze wcześniejszego spłacenia).
Na szczęście w omawianej sytuacji wszelkie organy stoją po stronie kredytobiorców. Zarówno Rzecznik Finansowy, jak i prezes UOKiK wielokrotnie podkreślają swoje stanowisko w komunikatach skierowanych do banków i instytucji finansowych. W przypadku problemów z uzyskaniem zwrotu od banku należy wystosować reklamację, a gdy okaże się ona nieskuteczna, można zgłosić się do Rzecznika Finansowego w celu wydania opinii. W niektórych przypadkach konieczne może być skierowanie sprawy na drogę sądową. Warto wówczas znaleźć prawnika, który będzie reprezentował nasze interesy.
Czy zwrot za wcześniejszą spłatę może się przedawnić?
Niestety, roszczenia wobec banku na mocy prawa mają swój określony termin. Z uwagi na nowelizację Kodeksu cywilnego co do terminów przedawnienia roszczeń z umów, które zostały uregulowane do dnia 8 lipca 2018 roku, będą ulegały przedawnieniu w czasie 10 lat. Natomiast roszczenia z umów, które zostały spłacone od dnia 9 lipca 2018 roku, będą podlegały 6-letniemu okresowi przedawnienia. Należy przy tym zaznaczyć, że bieg rozpoczyna się wraz z dniem, gdy doszło do całkowitej spłaty kredytu. Najlepszym rozwiązaniem jest zatem bezzwłoczne ubieganie się o zwrot swoich pieniędzy.
radca prawny Paweł Tołoczko, https://www.kancelaria-toloczko.pl/
