Zmiany przepisów nakazujące przekazywanie przez firmy audytorskie dokumentacji badania do Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego zwiększą szanse przeciwdziałania przestępczości finansowej - ocenia prezes PANA Marcin Obroniecki. Zapewnia, że zakres dostępu do informacji będzie taki jak obcnie, a jedyna zmiana dotyczy miejsca przechowywania danych.
Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z rozwojem e-administracji proponuje, aby dokumentacje badania sprawozdań finansowych, tworzone przez biegłych rewidentów podczas audytów w celu ustalenia, czy sprawozdania te przedstawiają w sposób rzetelny i jasny sytuację finansową, majątkową oraz wynik finansowy, były przechowywane już nie tylko w samych firmach audytorskich i w dowolnej postaci, ale również w postaci cyfrowej w organie nadzoru nad firmami audytorskimi, czyli w Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego.
Dokumentacja badania sprawozdania finansowego zawiera zapis wykonywanych procedur, uzyskanych dowodów badania oraz wniosków biegłego rewidenta, w tym wszelkie opracowania, informacje, notatki, analizy, sprawozdania lub oceny sporządzone na potrzeby przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego.
Reklama"Proponowana zmiana legislacyjna jest tak istotna, gdyż dokumentacja badania zawiera kluczowe informacje o pracy wykonanej przez biegłego rewidenta. Jednocześnie zdarza się, że dokumentacja badania ginie, np. w wyniku rzekomo niezawinionego pożaru lub podmiot odmawia jej przekazania" - powiedział prezes Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego Marcin Obroniecki w rozmowie z PAP Biznes.
"Taka sytuacja zdarza się bardzo często w przypadku firm, które przestają spełniać wymogi z ustawy o biegłych rewidentach i muszą zostać z urzędu skreślone z listy firm audytorskich. Jest to tym większy problem, gdy dokumentację chcemy zbadać na zlecenie prokuratury, która ma podejrzenia, że w podmiocie badanym przez tę firmę audytorską działo się coś podejrzanego i prosi nas o sprawdzenie danej dokumentacji czy sprawozdania finansowego" dodał.
Prezes zwraca uwagę, że badanie sprawozdania finansowego to jest w uproszczeniu bardzo wiele różnych procedur, który biegły rewident musi przeprowadzić, aby sprawdzić rzetelność przedstawionych danych.
"Zatem w skrajnym przypadku, jeżeli dokumentacji badania nie ma albo jest bardzo szczupła, można mieć poważne podejrzenia dotyczące istnienia nieprawidłowości w badanych podmiotach” – powiedział.
Dodał, że omawiana zmiana legislacyjna zwiększyłaby zdolność państwa do przeciwdziałania przestępczości finansowej w Polsce poprzez zagwarantowanie przechowywania i dostępności dokumentacji i w razie potrzeby możliwości jej skontrolowania przez PANA.
Dzięki bazie byłoby prościej
"Gdybyśmy mieli taką bazę, to znacznie szybciej bylibyśmy w stanie mieć informację, że dany podmiot powinien mieć a de facto nie miał zbadanego sprawozdania finansowego i następnie podjąć potrzebne działania i ewentualnie powiadomić inne organy państwa" - powiedział Marcin Obroniecki.
Prezes PANA zapewnia, że proponowane przepisy nie zmienią zakresu dostępu do informacji pochodzących z badań sprawozdań finansowych realizowanych przez firmy audytorskie względem istniejącego obecnie w ramach uprawnień kontrolnych Agencji.
Jedyna zmiana, jaką wprowadzają proponowane przepisy, dotyczy miejsca przechowywania danych.
Prezes wskazuje, że nowe przepisy nie oznaczają żadnych zmian jeśli chodzi o sposób korzystania z dokumentów przez PANA. Mają one jedynie sprawić, że dokumentacje te będą w dyspozycji nie tylko w firmie audytorskiej, ale także w postaci cyfrowej w organie nadzoru nad firmami audytorskimi, czyli w Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, co zwiększy znacząco bezpieczeństwo ich przechowywania i ograniczy ryzyko ich utraty.
Przeciwnicy projektu ustawy argumentują m.in., że w sprawozdaniach są zawarte strategiczne informacje dotyczące funkcjonowania spółek, które teraz miałyby trafić do szerszego grona osób i podmiotów.
„To jest nieprawda, gdyż dokumentacja badania nie zawiera co do zasady długoterminowych planów strategicznych spółek. Biegłego rewidenta interesuje co do zasady tylko okres do 12 miesięcy po podpisaniu sprawozdania finansowego. Ponadto zakres informacji zawartych w dokumentacji badania jest niemalże identyczny z zakresem informacji przekazywanych przez firmy w ramach jednolitego pliku kontrolnego" – powiedział Obroniecki.
Prezes PANA przekonuje, że pojawiające się obawy związane z projektem opierają się na błędnym rozumieniu nowych przepisów, co w dużej mierze jest efektem ich demonizowania i manipulacji dokonywanych m.in. przez samorząd zawodowy biegłych rewidentów – Polską Izbę Biegłych Rewidentów.
"Postulowane zmiany zostały przedstawione jako próba inwigilacji przez państwo, co jest kompletnie sprzeczne z rzeczywistością. Zgodnie z już obecnie obowiązującym prawem możemy domagać się przekazania dokumentacji badania w ramach kontroli. Różnica polega tylko na tym, że obecnie żeby mieć dostęp do konkretnej dokumentacji, to musimy wszcząć kontrolę, wysłać dokumenty dotyczące wszczęcia kontroli do firmy audytorskiej i poprosić o udostępnienie dokumentów w ramach kontroli. Firmy audytorskie mają obowiązek udostępnić nam te dokumenty" – powiedział prezes PANA.
„Po zmianie przepisów, zamiast prosić firmę o udostępnienie nam dokumentacji, informowalibyśmy tak jak dotychczas firmę audytorską o wszczęciu kontroli, natomiast dokumenty bralibyśmy już z centralnej bazy. W przepisach jest jasno napisane, że z dokumentów PANA może korzystać tylko i wyłącznie w ramach kontroli albo w ramach postępowań prawnych pokontrolnych” – dodał.
Prezes Obroniecki dodaje, że nie zachodzi obawa, że dokumentacje będą wykorzystywane do innych celów niż czynności związane z kontrolami, PANA działa bowiem na podstawie przepisów ustawy i wykonuje zadania jedynie tą ustawą przewidziane. Zasady przekazywania informacji regulują przepisy dotyczące tajemnicy zawarte w ustawie o biegłych rewidentach.
Marcin Obroniecki poinformował, że rocznie PANA dostaje blisko sto zawiadomień z rynku dotyczących podejrzeń nieprawidłowych działań po stronie biegłych rewidentów albo firm audytorskich. W zeszłym roku PANA wystosowała do prokuratury 13 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstw m.in. właśnie na bazie dokumentów z badania.
Co z kosztami?
Prezes PANA zwraca uwagę, że pojawiają się również informacje o wysokich kosztach związanych zeskanowaniem dokumentacji badania na potrzeby przekazania ich do PANA. Wskazuje jednak, że badanie niesłusznie jest kojarzone z dużymi stosami papieru. Firmy audytorskie i biegli rewidenci posługują się bowiem w znacznej mierze dokumentami dostarczanymi elektronicznie (elektronizacja ksiąg rachunkowych została wymuszona w pewnym sensie przez prawo podatkowe oraz konieczność sprawnego reagowania podmiotów na warunki rynkowe).
„Z punktu widzenia firmy audytorskiej to nie jest żadne dodatkowe obciążenie, bo w dzisiejszym świecie sprawozdanie finansowe musi być podpisane podpisem elektronicznym a dokumentacja badania już teraz odbywa się w dużym stopniu w formie elektronicznej” – powiedział.
Inną zmianą, którą wprowadza nowy projekt jest zapis, że dokumentacja badań będzie tworzona w języku polskim, a nie w dowolnym, jak to dzisiaj jest w ustawie.
Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z rozwojem e-administracji, w którym zawarte się zmiany dotyczące biegłych rewidentów, trafił niedawno do Sejmu i czeka obecnie na rozpatrzenie. Nowe przepisy miałyby wejść w życie od 1 stycznia 2026 roku.
W Polsce działa około 1300 firm audytorskich, z czego 2/3 są prowadzone jako jednoosobowa działalność gospodarcza. Firm audytorskich, które badają instytucje finansowe i spółki giełdowe, jest około 65.
Piotr Rożek (PAP Biznes)
pr/
