W branży spożywczej zmniejszenie wagi lub pojemności produktu przy zachowaniu ceny to tzw. downsizing. Nie zabraniają tego ani przepisy krajowe, ani unijne. „To praktyka wątpliwa moralnie i niezgodna z dobrymi obyczajami, ale na gruncie prawnym trudno z nią walczyć” - uważają eksperci portalu Prawo.pl. Jednak coraz więcej skarg klientów napływa do UKOiK.
Downsizing to zmniejszenie wagi lub pojemności produktu przy zachowaniu ceny na dotychczasowym poziomie. Przy rosnących kosztach produkcji producenci chcą w ten sposób uniknąć podnoszenia cen produktu. Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy tego typu działania mogą zostać uznane za wprowadzanie konsumentów w błąd i stosowanie tzw. ukrytych podwyżek cen.
Zmniejszony produkt na pierwszy rzut oka nie różni się od swojego poprzednika. Zmiana najczęściej jest niewielka. Klientowi trudno się zorientować, że opakowanie jest mniejsze niż dotychczas albo że - zachowując dotychczasowy rozmiar - zawiera mniej produktu. Automatycznie sięga po towar, który zna i kupuje od lat. I - jak podaje Prawo.pl - właśnie ten mechanizm często wykorzystują producenci, stosując np. downsizing wizualny, gdzie np. ceny wędlin nie są podawane za kilogram, ale za 100 g.
Serwis przypomina, że zarówno polskie, jak i unijne przepisy wprost nie regulują kwestii zmniejszania gramatury opakowań produktów konsumpcyjnych przy - zazwyczaj - jednoczesnym utrzymaniu ceny sprzedaży danego produktu. Dotyczy to artykułów żywnościowych, a także szeroko rozumianej chemii gospodarczej, czy kosmetyków.
„Poza rzadkimi przypadkami (np. dla napojów alkoholowych powyżej 100 ml) ustawa o towarach paczkowanych nie wymaga określonych gramatur lub pojemności dla danej kategorii produktów konsumpcyjnych. Producenci mogą zatem samodzielnie określać wagę lub pojemność oferowanych produktów” - tłumaczy Eliza Iwaniszyn, radca prawny, ekspert prawa żywnościowego i prawa konkurencji w kancelarii FAIRLEGAL, cytowana przez Prawo.pl.
Jak podkreśla portal, ustawa o informowaniu o cenach towarów i usług zobowiązuje jedynie do uwidaczniania ceny oraz ceny jednostkowej towaru lub usługi w sposób jednoznaczny, niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający porównanie cen. „Przepisy milczą w kwestii obowiązku informowania konsumentów o zmianie masy lub objętości konkretnych produktów” - dodaje Eliza Iwaniszyn.
Jak pisze Prawo.pl, downsizing jest nieuregulowaną, coraz powszechniejszą praktyką w obrocie gospodarczym, stosowaną w wielu branżach. Ale - według serwisu - można jednak pokusić się o ustalenie granic prawnych tego zjawiska. W pewnych bowiem okolicznościach zmniejszone opakowania mogą wprowadzać konsumentów w błąd i tym samym naruszać przepisy unijnego rozporządzenia, 1169/2011 dotyczącego tzw. znakowania produktów spożywczych lub przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym czy też ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Prezes UOKiK, z uwagi na ilość zgłoszeń dotyczących downsizingu, zapowiedział dokonanie weryfikacji praktyk stosowanych przez przedsiębiorców związanych z obniżaniem gramatur produktów, aby zweryfikować czy działania producentów nie wprowadzają w błąd i nie naruszają zbiorowych interesów konsumentów.
