Ukraina przekazała Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) oficjalny protest przeciwko planom uruchomienia przez Rosję Zaporoskiej Elektrowni Atomowej, która jest okupowana przez rosyjskie wojska – powiadomił w środę stały przedstawiciel Kijowa przy organizacjach międzynarodowych w Wiedniu Jurij Witrenko.
"Przekazaliśmy notę werbalną do Sekretariatu MAEA z prośbą o rozpowszechnienie jej jako okólnika informacyjnego do wszystkich państw członkowskich. W nocie podkreślono, że takie działania Rosji stanowią rażące naruszenie prawa międzynarodowego i naruszenie suwerenności Ukrainy” – oświadczył Witrenko w rozmowie z państwową agencją informacyjną Ukrinform.
We wtorek "New York Times", powołując się na raport organizacji Greenpeace, poinformował, że Rosja buduje linie elektroenergetyczne na okupowanej części południowo-wschodniej Ukrainy, by podłączyć do swojej sieci Zaporoską Elektrownię Atomową.
„Wszystkie obiekty jądrowe na terytorium Ukrainy, w tym Zaporoska Elektrownia Atomowa, podlegają wyłącznej jurysdykcji (…) Ukrainy” – podkreślił, mówiąc, że władze ukraińskie nie wydały żadnego zezwolenia na jakiekolwiek zmiany w działaniu tej siłowni.
"Jakiekolwiek uruchomienie Zaporoskiej Ekeltrowni Atomowej bez wyraźnej zgody ukraińskiego dozoru jądrowego jest nielegalne i stanowi bezpośrednie i niedopuszczalne zagrożenie dla bezpieczeństwa jądrowego" – oświadczył Witrenko.
Wyjaśnił, że budowa dodatkowych linii do zaporoskiej elektrowni oznacza, że Rosjanie zamierzają odciąć ją od ukraińskiego systemu energetycznego, co jeszcze bardziej zwiększa ryzyko.
„Każde celowe odłączenie tych ukraińskich linii energetycznych - w kontekście trwającej okupacji wojskowej, braku wykwalifikowanego personelu i niezależnego nadzoru regulacyjnego - znacznie zwiększy ryzyko wystąpienia sytuacji awaryjnych z utratą zewnętrznego zasilania i krytycznie podważy niezawodność systemów bezpieczeństwa reaktora. Ponadto wszelkie modyfikacje infrastruktury jądrowej bez niezależnej oceny i bez udziału krajowego organu regulacyjnego bezpośrednio naruszają standardy bezpieczeństwa MAEA, w szczególności te związane ze zmianami w obiektach jądrowych" - zaznaczono w nocie.
Zaporoska elektrownia, największa siłownia jądrowa w Europie, która znajduje się w mieście Enerhodar w obwodzie zaporoskim, od marca 2022 r. okupowana jest przez wojska rosyjskie. Eksperci przestrzegają przed próbą ponownego uruchomienia elektrowni w obecnych warunkach. Wszystkie reaktory siłowni były stopniowo wyłączane po zajęciu obiektu przez Rosjan; ostatni z nich - w 2023 r.
Jak zauważył "NYT", zdjęcia satelitarne zawarte w raporcie Greenpeace, to dotychczas najbardziej ewidentny dowód na to, że Moskwa chce eksploatować elektrownię, mimo związanego z tym ryzyka i apeli o to, by status obiektu był tematem rozmów pokojowych między Ukrainą i Rosją.
Ze zdjęć satelitarnych wynika, że od lutego Rosja zbudowała ok. 80 km linii elektroenergetycznych między ukraińskimi okupowanymi miastami Mariupol i Berdiańsk, wzdłuż wybrzeża Morza Azowskiego.
Według Greenpeace lokalizacja i kierunek prac wskazują na to, że Rosjanie zamierzają połączyć nowe linie elektroenergetyczne z dużą podstacją pod Mariupolem, która była podłączona do Zaporoskiej Elektrowni Atomowej.
Szef rosyjskiego koncernu Rosatom Aleksiej Lichaczow powiedział przed tygodniem, że Rosja ma w planach przywrócenie pełnej funkcjonalności Zaporoskiej Elektrowni Atomowej.
Herman Hałuszczenko, ukraiński minister energetyki, ostrzegł przed "nieprzewidywalnymi konsekwencjami" próby ponownego uruchomienia przez Rosjan elektrowni.
Z Kijowa Jarosław Junko (PAP)
jjk/ mal/
