Stan faktyczny
Zakład spółki jawnej mającej status niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej złożył do urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne na formularzu VAT-R oraz zgłoszenie identyfikacyjne NIP-2. Do zgłoszenia identyfikacyjnego NIP-2 załączono uchwałę powołującą ww. zakład oraz zaświadczenie Głównego Urzędu Statystycznego nadające numer identyfikacyjny REGON. Przed zgłoszeniem zakład został wyodrębniony ze spółki pod względem organizacyjnym, w konsekwencji czego uzyskał status przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy Kodeks cywilny.
Stanowisko fiskusa
Naczelnik urzędu skarbowego początkowo zarejestrował zakład jako odrębnego podatnika VAT. Następnie jednak wszczął z urzędu ponowne postępowanie rejestracyjne, w wyniku którego odmówił zarejestrowania zakładu jako czynnego podatnika VAT.
W uzasadnieniu wydanej decyzji powołując się na art. 15 ust. 1 ustawy o VAT wskazał, że zakład nie jest samodzielną jednostką organizacyjną nie mającą osobowości prawnej, lecz jednostką wewnętrzną (składową) podmiotu o nazwie niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, spółka jawna, która została wyodrębniona organizacyjnie do prowadzenia spraw tej spółki. W związku z tym organ podatkowy uznał, że zgłoszenie rejestracyjne VAT-R nie pochodzi od podatnika i odmówiono zarejestrowania zakładu.
| Szukasz informacji o podatku VAT? www.VAT.pl Zebrane w jednym miejscu wskaźniki, deklaracje, akty prawne i narzędzia podatkowe. Baza wiedzy podatkowej skierowana do podmiotów gospodarczych. |  |
Dyrektor izby skarbowej, do którego odwołał się zakład, utrzymał w mocy decyzję organu podatkowego pierwszej instancji. Zakład wniósł skargę na decyzję dyrektora izby skarbowej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, w której podtrzymał stanowisko o swojej odrębności gospodarczej od spółki jawnej.
Stanowisko WSA
WSA w Krakowie uznał stanowisko organów podatkowych za prawidłowe. W ocenie sądu w omawianej sprawie zakład nie działa w obrocie samodzielnie, ponieważ znajduje się w stosunku podporządkowania względem NZOZ spółki jawnej. Odpowiedzialność za działania omawianego zakładu ponosi w rzeczywistości spółka, dla której zakład ten jest wewnętrzną jednostką organizacyjną.
Ponadto wydzielenie dla potrzeb tego zakładu (po jego zarejestrowaniu i podjęciu działalności) kapitału w wysokości 20% kosztów zamierzenia inwestycyjnego świadczy, że zakład otrzyma tylko pewien procent kapitału spółki jawnej konieczny do wykonania określonego zadania. Oznacza to, że zakład nie jest samofinansującą się jednostką, która będzie działać w obrocie samodzielnie.
Zdaniem sądu pierwszej instancji brzmienie art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, wskazuje, że podatnikami VAT są jedynie podmioty (przedsiębiorcy) działające w obrocie gospodarczym samodzielnie, tj. bez stosunku przyporządkowania, w warunkach niepewności, np. co do popytu, konkurencji, a także ostatecznego rezultatu finansowego podjętej działalności, czyli na własne ryzyko i własny rachunek.
W związku z tym, że jednostka organizacyjna spółki osobowej nie działa w obrocie samodzielnie (nie odpowiada za długi), będąc podporządkowana jednostce macierzystej, nie spełnia ona kryteriów dla uznania jej za podatnika VAT. Zakład zaskarżył wyrok sądu pierwszej instancji do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Stanowisko NSA
 | Potrzebujesz więcej informacji o podatkach? Skorzystaj z naszego Niezbędnika przedsiębiorcy i podatnika |
NSA oddalił skargę kasacyjną. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że błędne jest stanowisko podatnika, że wyodrębniona jednostka organizacyjna spółki jawnej może mieć przymiot podatnika VAT. W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel i rezultat takiej działalności. Ustawa, zatem definiuje podatnika jako każdy podmiot, niezależnie od jego formy organizacyjno-prawnej, który samodzielnie prowadzi działalność gospodarczą.
Zdaniem NSA słusznie sąd pierwszej instancji położył nacisk na brak samodzielności zakładu. W obrocie gospodarczym podmiotem jest spółka jawna. Spółka jawna posiada podmiotowość prawno-podatkową w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Przymiotu takiego natomiast nie ma zakład czy też oddział takiej spółki. W obrocie gospodarczym nie występuje bowiem samodzielnie. Podejmując działania korzysta z podmiotowości spółki. Działania te są prowadzone na ryzyko i odpowiedzialność spółki jawnej, a w konsekwencji na odpowiedzialność wspólników tej spółki. Dla kontrahentów stroną tych czynności będzie spółka. Wspólnicy też będą podejmować działania w imieniu i na rzecz spółki jawnej. Zatem wydzielenie organizacyjne określonego zakładu czy też oddziału nie oznacza, że ten podmiot staje się samodzielnym od spółki jawnej przedsiębiorcą.
NSA podkreślił, że gdyby wolą ustawodawcy było przyznanie podmiotowości prawno-podatkowej w zakresie VAT oddziałom czy też zakładom spółek osobowych, a więc jednostce nie posiadającej osobowości prawnej, uczyniłby to w sposób jednoznaczny.
W stanie prawnym obowiązującym od 1 czerwca 2005 r. taka regulacja zawarta jest w art. 15 ust. 3b ustawy o VAT. Zgodnie z nią, za zgodą naczelnika urzędu skarbowego, właściwego dla osoby prawnej, podatnikami mogą być również jednostki organizacyjne osoby prawnej, będącej organizacją pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie prowadzące działalność gospodarczą, jeżeli samodzielnie sporządzają sprawozdanie finansowe.
W obecnym stanie prawnym jedyny wyjątek dotyczy osoby prawnej będącej organizacją pożytku publicznego. Zatem ustawodawca tylko w sytuacji opisanej w art. 15 ust. 3b ustawy o VAT przewidział sytuację, że podmiotowość podatkową w VAT posiada zarówno osoba prawna, jak i jej oddział.
Wyjątek ten nie dotyczy zatem pozostałych osób prawnych, a tym bardziej jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej - podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 marca 2011 r., sygn. akt I FSK 498/10).
Komentarz eksperta | |
| Należy podkreślić, że pogląd zawarty we wskazanym wyżej wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego jest zgodny z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Na przykład w wyroku z 23 marca 2006 r., sygn. akt C-210/04, w sprawie Ministero Dell Economia e delle Finanze, Agenzia delle Entrate przeciwko FCE Bank plc, ETS orzekł, że oddział osoby prawnej nie jest odrębnym podatnikiem w sytuacji, gdy nie prowadzi samodzielnej działalności gospodarczej i ryzyko ekonomiczne ponosi osoba prawna, a zatem oddział nie jest w pełni zależny. Tym bardziej zatem taka sytuacja zachodzi odnośnie oddziału jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej. |
Aneta Mościcka
prawnik, specjalizujący się w prawie
podatkowym i gospodarczym
5 powodów, dla których musisz mieć poradnik „Vademecum VAT”
Jeśli rozliczasz VAT, to niezależnie od tego, czy jesteś księgowym czy przedsiębiorcą musisz pamiętać, że zdecydowana większość kontroli podatkowych prowadzonych przez fiskusa dotyczy właśnie tego podatku. Właśnie po to, abyś Ty mógł spać spokojnie przy¬gotowaliśmy publikację „Vademecum VAT”. Tylko tu i tylko Tobie nasi autorzy – doskonali specjaliści i doświadczeni praktycy – podpowiedzą, jak uniknąć błędów i nie narazić się fiskusowi przy rozliczeniach vatowskich. Dzięki „Vademecum VAT”:
- Unikniesz błędów, które mogą kosztować fortunę.
- Zapomnisz o problemach z prawidłowym interpretowaniem przepisów vatowskich.
- Poznasz rozwiązanie najczęstszych problemów z rozliczaniem VAT.
- Otrzymasz informację o wszystkich planowanych zmianach w VAT wraz z analizą ich skutków dla Twojej firmy.
- Zapewnisz sobie stałe i bezpłatne indywidualne porady eksperta.
Nie zwlekaj, więc i zamów poradnik „Vademecum VAT” już teraz! http://www.vademecumvat.pl/wip/obce/
» Kiedy dostawa budynków jest zwolniona z VAT?
» Polscy urzędnicy versus polskie przedsiębiorstwa
» Firmowy motocykl możesz jednorazowo zaliczyć do kosztów
