W Polsce osoba fizyczna może ogłosić upadłość konsumencką. Niestety, obecnie obowiązujące przepisy w praktyce uniemożliwiają skorzystanie z tej formy oddłużenia. Nowelizacją przepisów dotyczących upadłości konsumenckiej zajmie się Senat. Nowe zmiany mają rewolucyjny charakter.
Kredyty i pożyczki stały się w Polsce codziennością. Większość Polaków świetnie radzi sobie z planowaniem budżetu gospodarstwa domowego i chociaż z trudem – to jednak łączą koniec z końcem. Jednak nie da się nie zauważyć, że część osób z różnych powodów wpada w duże kłopoty finansowe związane z sumą zaciągniętych kredytów. Trudności z regulowaniem zobowiązań czasami wynikają z niewiedzy, czasami ktoś pada ofiarą oszustwa lub zwyczajnie z powodów zdrowotnych czy rodzinnych traci zdolność do spłaty kredytów i mimowolnie staje się bankrutem żyjącym na marginesie społeczeństwa.
Upadłość konsumencka to możliwość ogłoszenia upadłości przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Procedura jest długa, skomplikowana i kosztowna. W skrócie należy złożyć odpowiedni wniosek do sądu i jeśli ten go nie odrzuci (np. uzna, że dłużnik wpadł w tarapaty tylko z własnej winy, a nie na skutek okoliczności niezależnych od niego), to nakazuje mu sprzedaż majątku upadłego, wprowadza plan spłaty niezaspokojonych ze sprzedaży majątku długów wobec wierzyciel na okres 5 lat, zakazuje zakupu drogich przedmiotów i nieruchomości, a także ogranicza prawo do zaciągania kredytów. Ponadto, upadły co roku musi składać raport z wykonania planu spłaty. W praktyce łączne postępowanie może kosztować nawet kilkanaście tysięcy złotych.
Obowiązujące przepisy okazały się być martwą literą prawa. Od 2009 roku, kiedy po raz pierwszy zaistniała możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej, w sumie złożono do sądu ponad 2 tys. wniosków, ale ostatecznie sądy zezwoliły na upadłość ok. 100 osób.
- Przejście postępowania do upadłości konsumenckiej kosztowało od 6 do nawet 15 tys. zł, dlatego niewielu wnioskujących było na to stać. Kolejnym ukłonem w stronę konsumentów będzie ograniczenie kosztów postępowania i w uzasadnionych przypadkach możliwość opłacenia ich już po upłynnieniu majątku. - To zmiana o charakterze wręcz rewolucyjnym. Obecnie, bolączką wielu dłużników jest brak możliwości ogłoszenia upadłości, warunkowany brakiem środków pieniężnych na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. Sytuację taką można ocenić jako absurdalną, zarówno dla dłużników jak i wierzycieli, dlatego też przyjęty przez Sejm kierunek zmian należy ocenić pozytywnie – komentuje Paweł Grabowski, dyrektor ds. prawnych w Związku Firm Pożyczkowych.
Nowe przepisy zliberalizują upadłość konsumencką
Skróceniu ulegnie okres realizacji "planu spłaty" z pięciu do trzech lat. Na razie przeciwko temu protestują banki twierdząc, że to zbyt krótki okres "karania" osób, które nie potrafiły należycie zarządzać swoim majątkiem. Ogłoszenie upadłości nie oznacza automatycznego umorzenia długów, ale intencją ustawodawcy jest jak najszybsze przywracanie upadłych do życia społecznego i gospodarczego. Ponadto będzie istniała możliwość zawierania układu między upadłym a wierzycielami, co ma chronić przed egzekucją z nieruchomości i eksmisją.
Upadłość konsumencka wzbudza wiele kontrowersji. W końcu na wolnym rynku w teorii każdy obywatel powinien być na tyle rozważny i pragmatyczny, by nie ryzykować popadnięciem w nadmierne zadłużenie. Kłopot w tym, że wolny rynek to rozwiązanie modelowe, które nie istnieje w rzeczywistości. Ponad człowiek często kieruje się innymi kryteriami niż interes ekonomiczny, nie ma pełnej wiedzy o mechanizmach prawnych i ekonomicznych, a czasami pada ofiarą zwykłego oszustwa.
Stąd upadłość konsumencka jest pożądanym wyjściem, którego celem nie jest bezwarunkowe umorzenie długów, ale umożliwienie słabszym jednostkom i ich rodzinom powrót do życia gospodarczego. W końcu życie ma się jedno i pieniądze nie są w nim najważniejsze. Z drugiej strony, przedsiębiorstwa posiadające osobowość prawną mają możliwość upadłości, a część instytucji finansowych nierzadko realizuje swoje cele w sposób budzący wątpliwości etyczne. Skoro one mogą w razie kłopotów w prawie nieograniczony sposób korzystać z pomocy publicznej finansowanej przez podatników, to podatnicy też powinni mieć taką możliwość.
