Zmiany w OFE dla Kowalskiego. Pytania i odpowiedzi

Zmiany w systemie emerytalnym wkrótce przybiorą ostateczny kształt. Otwarte Fundusze Emerytalne przeżyją rewolucję, a ich klienci będą mogli wybrać, czy życzą sobie, by dalej inwestować za ich pośrednictwem. Przedstawiamy odpowiedzi na najważniejsze pytania, które stawiają sobie dzisiaj przyszli emeryci.

Źródło: Thinkstock

Do Otwartych Funduszy Emerytalnych, stanowiących tzw. drugi (po ZUS) filar systemu emerytalnego, przystępowali do tej pory obowiązkowo wszyscy objęci ubezpieczeniem społecznym, urodzeni po 31 grudnia 1968 roku. Jeśli sami nie zdecydowaliśmy, który fundusz wybierzemy, to odpowiednią instytucję wybierano za nas w drodze losowania. Z naszego wynagrodzenia brutto wydziela się 19,52 proc. składki emerytalnej, z której pewna część (w 2013 r. - 2,8 proc. wynagrodzenia) trafia do funduszu.

»Co reforma OFE oznacza dla Kowalskiego?

W połowie 2013 roku resort przedstawił pierwsze założenia zmian w systemie emerytalnym, których głównym celem było wsparcie finansów publicznych i obniżenie poziomu długu publicznego. 10 października zaprezentowano projekt zmian w prawie przewidujący nowe zasady funkcjonowania OFE od lutego 2014 roku.

1. Jakie są najważniejsze planowane zmiany?

Po pierwsze, udział w OFE będzie dobrowolny. Jeśli nie zdecydujemy się na korzystanie z usług funduszu, nasze składki trafią w całości do ZUS.

Po drugie, obligacje skarbowe posiadane dziś przez OFE (kupione za nasze składki) zostaną przekazane do ZUS, a następnie umorzone. Każdy fundusz 3 lutego 2014 roku odda 51,5 proc. swoich aktywów netto.

2. Czy w związku ze zmianami muszę załatwiać jakieś formalności?

Jeśli wybierzemy ZUS i zrezygnujemy z oszczędzania w OFE, to nie trzeba będzie podejmować żadnych kroków. Przyjęto, co wzbudza kontrowersje wśród ekspertów, że wybór ZUS jest wyborem domyślnym.

Jeśli zamierzamy pozostać w OFE, to będziemy musieli złożyć deklarację. Dokument będzie składać się w ZUS - osobiście pisemnie, listownie lub drogą elektroniczną za pomocą zaufanego profilu ePUAP. Taką deklarację będzie można złożyć od początku kwietnia do 30 czerwca 2014 r.

3. Jeszcze nie pracuję. Czy te zmiany też mnie dotyczą?

Nie. Decyzję o przystąpieniu do OFE lub wyborze emerytury opartej wyłącznie na ZUS będzie można podjąć w momencie rozpoczęcia pierwszej pracy.

4. Czy będzie można później zmienić zdanie i przenieść się do ZUS lub OFE?

Tak. Wybór pomiędzy OFE a ZUS nie będzie jednorazowy. W 2016 roku będzie można ponownie zmienić decyzję. Później taka możliwość będzie dostępna co cztery lata.

5. Jaka jest główna różnica pomiędzy gromadzeniem pieniędzy w ZUS a inwestowaniem w OFE?

Główna część naszej składki emerytalnej i tak trafia do ZUS - to obowiązkowy pierwszy filar systemu emerytalnego. Pozostała część będzie mogła zostać skierowana na subkonto w ZUS lub do OFE. Pieniądze na subkoncie ZUS będą waloryzowane ("pomnażane") w oparciu o specjalny wskaźnik. Jest on zależny od wzrostu nominalnego PKB, czyli tempa rozwoju gospodarki oraz inflacji. Jeśli wskaźnik okaże się ujemny, saldo subkonta pozostanie niezmienione. Pieniądze w OFE są inwestowane m.in. w akcje i obligacje. Stan konta w OFE jest zależny od koniunktury na rynku finansowym i umiejętności zarządzających.

6. Skąd mam wiedzieć która opcja bardziej się opłaca?

Przyszli emeryci otrzymają informację o aktualnej wysokości waloryzacji konta w ZUS oraz wynikach wszystkich OFE. Należy pamiętać, że są to informacje historyczne, dotyczące przeszłości. Trudno jest przewidzieć jak kształtować się będą w najbliższych dziesięcioleciach wskaźniki takie jak tempo wzrostu PKB czy indeksy giełdowe. Decyzję każdy będzie musiał podjąć samodzielnie.

7. Jaka część z mojej składki trafi do OFE, jeśli wybiorę oszczędzanie w funduszu?

Do Otwartych Funduszy Emerytalnych będzie trafiać 2,92 proc. wynagrodzenia brutto. Fundusze pobierają opłaty od otrzymanych składek, które wkrótce spadną z 3,5 proc. do 1,75 proc, oraz opłaty za zarządzanie. Od 1 listopada 2014 roku OFE będą mogły różnicować opłaty za zarządzanie w zależności od stażu swoich członków. Zapewne wykorzystają tę okazję, aby premiować lojalnych klientów.

8. Czy zmieni się sposób, w jaki OFE będą zarządzać zgromadzonymi środkami?

Tak. OFE mają narzucone limity typów aktywów, w które mogą inwestować. Do tej pory musiały sporą część środków przechowywać w bezpiecznych inwestycjach, a mniejszą mogły inwestować agresywnie, czyli np. w akcje krajowych spółek, które mogą przynieść nie tylko zyski, ale również straty.

Po zmianach OFE nie będą mogły inwestować w obligacje skarbowe, a początkowo co najmniej 75 proc. środków będą musiały przeznaczać na zakup akcji. Będą mogły również więcej inwestować za granicą.

Upraszczając - do tej pory OFE przypominały fundusze inwestycyjne zrównoważone. Wkrótce będą przypominać raczej fundusze akcji. Oznacza to, że ryzyko (zmienność wyników inwestowania) wzrośnie, czyli klienci będą mogli liczyć na wyższe zyski, ale powinni także mieć na uwadze możliwość poniesienia większych strat.

9. Czy mogę stracić pieniądze w OFE, jeśli w momencie przejścia na emeryturę będzie krach na giełdzie?

Środki zgromadzone w OFE będą stopniowo przenoszone do ZUS na 10 lat przed emeryturą. Tzw. suwak ma zapobiec gwałtownym wahaniom zgromadzonego przez nas kapitału. Co miesiąc 1/120 pieniędzy trafiać będzie do ZUS. W momencie przejścia na emeryturę w OFE będzie już tylko ułamek naszych oszczędności.

10. Czy zmiany w systemie emerytalnym są już pewne?

Raczej tak, chociaż projekt trafił dopiero do konsultacji społecznych. Możliwe, że niektóre szczegółowe zapisy ostatecznie przyjmą nieco inny kształt.

Michał Kisiel
Bankier.pl