Rząd przygotował projekt nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, który według uzasadnienia ma mieć charakter „techniczny". W środę poinformowano, że Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek interweniuje w tej sprawie u ministra zdrowia Adama Niedzielskiego.
W grudniu 2022 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (nr UD444). Ma on mieć - zgodnie z jego uzasadnieniem - charakter „techniczny".
Zmierza m.in. do zmian w terminologii wykorzystanej w przepisach ustawy, która jest archaiczna i może przyczyniać się do stygmatyzacji osób dotkniętych zaburzeniami psychicznymi, czy eliminacji ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych, doprecyzowanie kwestii dotyczących stron postępowania sądowego w sprawach o przyjęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi bez jej zgody do szpitala psychiatrycznego jak również jej wypisania, miejsca przeprowadzania rozprawy oraz inne drobne doprecyzowania przepisów ustawy.
Tymczasem, jak poinformowano na stronie RPO, analiza projektu wskazuje, że zaproponowane zmiany dalece wykraczają poza „techniczne". Zmierzają one w kierunku odmiennym od reform postulowanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich.
Przykładem zmiany o fundamentalnym znaczeniu jest rozszerzenie kręgu osób, które mogą podlegać umieszczeniu w szpitalu psychiatrycznym bez zgody.
"Obecnie są to osoby +chore psychicznie+. W projekcie proponuje się umożliwienie przymusowego umieszczania w szpitalu psychiatrycznym wszystkich osób +z zaburzeniami psychicznymi+, zarówno osób +z zaburzeniami psychotycznym+ (obecne osoby „chore psychicznie"), jak i osób z niepełnosprawnością intelektualną, czy w inny sposób zakłóconymi czynnościami psychicznymi, czyli na przykład osób z zaburzeniami lękowymi, z zaburzeniami osobowości czy stresowo-pourazowymi" - wytłumaczono.
Tak skonstruowana definicja obejmuje osoby, z których część może nie wymagać pilnej interwencji lekarskiej.
Jak podano na stronie rzecznika, istotne wątpliwości pojawiają się też w odniesieniu do zmian dotyczących stosowania środków przymusu bezpośredniego. W dalszym ciągu antidotum na agresję chorego jest stosowanie izolacji i unieruchomienia. Nie podejmuje się nawet próby, aby wprowadzać nowe, mniej opresyjne metody opanowania agresji osoby w kryzysie psychicznym.
Proponowane wprowadzenie nowej definicji szpitala psychiatrycznego oznaczała, że „szpitalem psychiatrycznym" w rozumieniu ustawy przestaną być m.in. zakłady opiekuńczo-lecznicze.
Organizacje społeczne zwracają również uwagę na problem wywierania presji przez lekarzy, aby członkowie rodziny skorzystali z procedury ubezwłasnowolnienia. Takie rozwiązanie jest proponowane nawet, gdy członkowie rodziny dążą do zapewnienia adekwatnego wsparcia.
W ocenie RPO, te wymienione aspekty wymagają dokładnego wyjaśnienia.
18 stycznia br. odbędzie się posiedzenie Komisji Ekspertów ds. Ochrony Zdrowia Psychicznego poświęcone omawianemu projektowi. RPO zaprasza na obrady ministra lub jego przedstawiciela.
"Liczę, że udział w dyskusji przedstawiciela Pana Ministra pozwoli na wyjaśnienie wszelkich wątpliwości dotyczących omawianego projektu" - podsumował, cytowany w komunikacie, Marcin Wiącek. (PAP)
Autorka: Katarzyna Herbut
kh/ mhr/
