Wzrost zdolności regulacyjnych w polskim systemie elektroenergetycznym, znaczące zmiany w systemie wydawania warunków przyłączenia, sterowalność instalacji PV prosumentów to niektóre propozycje tzw. pakietu antyblackoutowego, opracowanego przez operatora przesyłowego PSE.
Niektóre z elementów pakietu, przede wszystkim z obszaru przyłączeń do sieci, znalazły się już w projekcie zmiana Prawa energetycznego, który, zgodnie z zapowiedziami ministra energii Miłosza Motyki, do końca września ma trafić na posiedzenie Stałego Komitetu Rady Ministrów. Pozostałe elementy pakietu, zgodnie z zapowiedziami przedstawicieli rządu mają stopniowo wejść w życie do końca 2026 r.
- To, co proponujemy, jest naturalną konsekwencją sytuacji, w której w systemie nie ma już wyłącznie jednostek centralnie dysponowanych - podkreśla prezes PSE Grzegorz Onichimowski.
Cały pakiet składa się z siedmiu obszarów, w których realizacja postulatów operatora ma zapewnić pełne bezpieczeństwo pracy systemu i dostaw energii elektrycznej w warunkach, gdy moce dyspozycyjne, czyli konwencjonalne elektrownie są wypierane z systemu przez pogodozależne OZE.
Do projektu zmiany Prawa energetycznego, który we wrześniu trafić ma na Komitet Stały, znalazła się część propozycji z obszaru przyłączeń do sieci, m.in. wprowadzenie aukcji na moce przyłączeniowe. W ocenie operatora dzisiejszy charakter rozbudowy sieci elektroenergetycznych ma charakter reaktywny - jest odpowiedzią na wnioski o przyłączenia składane przez inwestorów. Tymczasem nie wiadomo, które z tych inwestycji powstaną, a które nie.
W dalszej kolejności PSE proponować będzie dalsze zmiany w obszarze przyłączeń. - Rozwiązaniem jest takie ukształtowanie nowego procesu przyłączeniowego, aby wskazywał pożądaną konfigurację i lokalizację źródeł i magazynów, dzięki czemu osiągniemy znacznie lepszą efektywność kosztową rozbudowy sieci przesyłowej. Chodzi o to, by plany inwestorów dotyczące przyłączanych źródeł lepiej wpisywały się w politykę energetyczną i były dobre dla systemu, a zatem i dla odbiorców - mówi wiceprezes PSE Konrad Purchała.
- Chcemy uniknąć blokowania mocy przyłączeniowych przez inwestorów, którzy nie chcą lub nie są w stanie zrealizować tych projektów. Bardzo długa kolejka po warunki przyłączenia oraz wynikające z niej trudności w uzyskaniu mocy przyłączeniowych nierzadko zabijają dobre projekty - dodaje wiceprezes Purchała.
W obszarze zarządzania systemem PSE zwraca uwagę na głęboką zmianę struktury wytwarzania energii elektrycznej, która ogranicza dostępność dostawców usług systemowych niezbędnych dla bezpiecznej i stabilnej pracę krajowego systemu, takich jak regulacja mocy czynnej i biernej, inercja, itd.
- Mamy do czynienia z głęboką zmianą struktury wytwarzania, z bardzo dużą liczbą przyłączeń mniejszych źródeł do sieci dystrybucyjnych. Dużą częścią tych źródeł nie możemy sterować, a potrzebujemy tego do zarządzania pracą sieci. Zamierzamy uzyskać wymaganą sterowalność na dwa sposoby: pośrednio – poprzez odziaływanie rynkowych cen energii - oraz bezpośrednio – poprzez rozszerzenie obowiązku udziału w rynku bilansującym - mówi wiceprezes PSE Tomasz Sikorski.
Jak dodaje, jesteśmy w przeddzień zasadniczej zmiany warunków funkcjonowania naszego systemu, którą to zmianę wywoła rozwój na dużą skalę magazynów energii elektrycznej. - Dzieje się to już w USA, gdzie magazyny energii są coraz częściej głównym źródłem usług regulacyjnych. U nas duże magazyny energii zaczną funkcjonować od przyszłego roku. Będą one zwiększać elastyczność systemu, a przez to wspierać integrację źródeł OZE - podkreśla Sikorski.
W obszarze prosumentów PSE także proponuje zmiany. - Funkcjonowanie 13 GW instalacji prosumenckich musi być przewidywalne, nie tylko jeśli chodzi o ilość wytwarzanej energii w reakcji na jej ceny, ale też w zakresie wpływu na pracę sieci. Konieczne jest unormowanie kwestii nastaw mikroinstalacji, tak aby parametry ich pracy były adekwatne do warunków w naszym systemie - mówi wiceprezes Sikorski. Jak dodaje, drugim priorytetem jest uzyskanie sterowalności co najmniej istotnej części mikroinstalacji. - Działania w tym zakresie są niezbędne dla zapewnienia operatorom systemu środków do gwarantowania bezpiecznej pracy sieci - podkreśla.
Następnym obszarem proponowanych zmian jest local content. PSE identyfikuje bowiem ryzyko uzależnienia zamówień publicznych w elektroenergetyce od długich, globalnych łańcuchów dostaw, które są podatne na przerwania i opóźnienia, i ryzyko ograniczonej dostępność i trudności w zapewnieniu szybkiego serwisu oraz obsługi technicznej krytycznych urządzeń.
- Proponujemy rozszerzenie oceny ofert w przetargach o kryteria local content i UE content. Możliwe jest stosowanie dzisiejszych przepisów bez zmian, ale w sposób nakierowany na ten cel. Nasze przetargi zawierają już kryteria śladu węglowego i cyklu życia produktu, za co dostaje się dodatkowe punkty - mówi wiceprezes PSE Agnieszka Okońska. - W celu poprawy efektywności wykorzystania istniejących regulacji proponujemy jednakże opracowanie Rekomendacji Prezesa UZP w sprawie standardu projektowania, uzasadniania i oceny local content w postępowaniach przetargowych - dodaje.
Docelowo PSE proponuje taką zmianę prawa zamówień publicznych, aby umożliwić zamawiającemu wskazanie, że część produkcji lub świadczenia usług musi odbywać się na terytorium UE, a w przypadku zamówień o szczególnym znaczeniu, np. w obszarze infrastruktury krytycznej także w Polsce.
Operator przesyłowy ma też propozycje rozwiązań w obszarze wzmocnienia cyberbezpieczeństwa i fizycznego bezpieczeństwa infrastruktury.(PAP)
wkr/ drag/
