Pakiet paliwowy demoluje szarą strefę

Pakiet paliwowy Ministerstwa Finansów w kilka miesięcy dokonał rewolucji rynku paliw w Polsce. Legalna sprzedaż wystrzeliła, a szara strefa, która okazała się dwa razy większa, niż zakładali eksperci, została potężnie zdławiona. Zadowolone mogą być legalnie działające firmy, głównie państwowe koncerny.

Wprowadzony od 1 sierpnia minionego roku pakiet paliwowy (nowelizacji ustaw o VAT i akcyzie, Prawa energetycznego oraz ustawy o zapasach paliw) miał uporządkować zasady przywozu paliw do kraju oraz znacznie ograniczyć szarą strefę na rynku. Ministerstwo Finansów, powołując się na Polską Organizację Przemysłu i Handlu Naftowego szacowało, że wynosi ona na rynku diesla nawet 15%. 

Efektem miało być uszczelnienie pobór podatku VAT, a tym samym zwiększenie dochodów budżetowych o 2-2,5 mld zł rocznie. Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na poselską interpelację podaje pierwsze dokładne efekty wprowadzenia pakietu paliwowego. Trzeba przyznać, że są ogromne.

Co się zmieniło?

Główną zmianą jest doprowadzenie do sytuacji, w której każdy podmiot dokonujący do Polski nabycia paliw z krajów Unii Europejskiej jest podatnikiem VAT. Nowe regulacje wymagają, by koncesje na obrót paliwami z zagranicy przyznawane były wyłącznie podmiotom, które mają w Polsce siedzibę lub oddział.

Pakiet ustaw  wprowadził także tzw. przyspieszony VAT. Teraz musi być on zapłacony w ciągu 5 dni od przywozu paliwa do kraju, a nie miesiąc lub kwartał po sprzedaży. Odpowiedzialnym za jego pobór jest tzw. zarejestrowany odbiorca (podmiot, który może dokonywać nabycia paliw z zagranicy, bez ponoszenia kosztów akcyzy, na rzecz innych podmiotów) lub skład podatkowy (miejsce, w którym wyroby akcyzowe są produkowane, magazynowane, przeładowywane i wprowadzane na rynek z zastosowaniem zawieszonej akcyzy do czasu opuszczenia ich ze składu).

Uregulowano także zasady dokonywania przez zarejestrowanych odbiorców i składy podatkowe nabyć paliw na rzecz innych podmiotów. Obecnie mają już one obowiązek sprawdzić, z jakim zleceniodawcą mają do czynienia. Muszą one sprawdzić, czy taki nabywca posiada m.in. koncesję na obrót paliwami oraz posiada siedzibę w Polsce. Nowe warunki pozwalaj identyfikować właściciela paliwa, a tym samym podmiot zobowiązany do zapłaty podatku VAT.

Skok sprzedaży o 30%

W pierwszych trzech miesiącach od wprowadzenia pakietu paliwowego odnotowano gwałtowny wzrost legalnej sprzedaży paliw płynnych. W sierpniu 2016 roku według Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego nastąpił skokowy wzrost sprzedaży paliw o 29%, we wrześniu o 26%, a w październiku o 17% w porównaniu do analogicznych okresów z poprzedniego roku.

Potwierdzają to także sprawozdania finansowe państwowych koncernów. Lotos w swoim sprawozdaniu finansowym za III kwartał 2016 roku podał, że sprzedaż paliw i oleju napędowego wzrosła w lipcu odpowiednio 0,9% i 1,9%. Natomiast w kolejnym miesiącu gwałtownie wzrosła odpowiednio o 19,6% i 21,9%. Raport przedstawiający wyniki finansowe PKN Orlen za IV kwartał minionego roku informuje natomiast o wzroście konsumpcji w Polsce oleju napędowego o 24% rok do roku.  

Ministerstwo Finansów informuje także, że wzrost legalnej sprzedaży paliw widzi także w strukturze wpływów akcyzy. Nastąpił wyraźny wzrost tzw. akcyzy krajowej. Odnotowano natomiast spadek o 57% wpływów z akcyzy płaconej od nabycia paliw z krajów UE. 

Ubytek wpływów do państwowej kasy z akcyzy płaconej z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (możliwość dokonywania potencjalnych „karuzel VAT”) równoważony jest więc wzrostem wpływów od sprzedanych wyrobów akcyzowanych w kraju (brak możliwości  „karuzel VAT”). Na koniec listopada minionego roku wpływy z akcyzy za ostatnie 12 miesięcy ogółem okazały się rekordowo duże. Były one o 2,9 mld zł większe niż rok wcześniej.   

Odbiorcy masowo rezygnują z handlu paliwami

W okresie od sierpnia do grudnia 2016 roku odnotowano spadek o 63% nabyć z krajów Unii oleju napędowego (ON) do Polski przez zarejestrowanych odbiorców.  W tym samym czasie o 56% nastąpił także spadek nabyć z krajów Unii Europejskiej w przypadku benzyn - podaje Ministerstwo Finansów, sugerując, że zarejestrowani odbiorcy świadomie uczestniczyli w procederze nielegalnego obrotu paliwem, a po wprowadzeniu pakietu paliwowego zrezygnowali z tego procederu. 

Ta luka na rynku została jednak szybko wypełniona. W związku z ogromnym wzrostem sprzedaży paliw z legalnych źródeł od sierpnia do grudnia zeszłego roku odnotowano natomiast wzrost nabyć paliw realizowanych przez składy podatkowe (tzw. koncernowe) w ramach oficjalnego importu o 76% w stosunku do analogicznego okresu zeszłego roku.

Krajowi producenci paliw z roku na rok zwiększali eksport oleju napędowego rocznie nawet od 140% do 300%, ponieważ nie byli w stanie sprzedać całości produkcji w kraju. W okresie od sierpnia do października, ten eksport spadł o 47% - wszystko przez większe zapotrzebowanie ON na rynku krajowym.

Szara strefa dwa razy większa, niż szacowano

"Rozwiązania pakietu paliwowego w sposób zdecydowany ograniczyły oszustwa na rynku paliwowym wykorzystujące mechanizmy wewnątrzwspólnotowych nabyć paliw realizowanych za pośrednictwem zarejestrowanych odbiorców. Wzrost sprzedaży legalnej w sierpniu 2016 r. wskazuje, że udział szarej strefy w całości konsumpcji w Polsce wynosił ok. 30%" - ocenia Ministerstwo Finansów. Jeszcze w połowie zeszłego roku resort informował, że szarą strefę rynku paliw w Polsce szacuje na 15%. 

Słowa Ministerstwa Finansów potwierdzają dane z poprzednich lat. Od sierpnia 2016 wielkość importu z krajów Unii Europejskiej dla benzyn i olejów napędowych realizowanych przez zarejestrowanych odbiorców na rzecz innych podmiotów drastycznie spadła. W samym pierwszym miesiącu obowiązywania pakietu paliwowego spadła ona o ponad 80%. Oznacza to, że o tyle spadła ilość przywożonych w cysternach do Polski paliw, które następnie miały być wprowadzone do sprzedaży.

Zmiany prawne w zakresie identyfikacji kolejnych uczestników realizowanego łańcucha dostaw paliw znacznie drastycznie aktywność zarejestrowanych odbiorców realizujących nabycia z krajów Unii na rzecz innych podmiotów gospodarczych.

Dzięki pakietowi paliwowemu, m.in. konieczności zapłaty podatku VAT przez zarejestrowanego odbiorcę w ciągu kilku dni przy jednoczesnym zobowiązaniu do weryfikacji i identyfikacji  faktycznego odbiorcy paliwa skutecznie wyeliminowano z obrotu znaczną część nielegalnego handlu paliw. Rewolucja na rynku paliw, która od sierpnia dokonała się w błyskawicznym tempie, uszczelniła obrót paliwami. O tym, jak mocno, przekonamy się w kolejnych miesiącach, śledząc wpływy budżetowe z akcyzy oraz VAT.

Źródło: