Po zakończeniu wojny w Ukrainie Polska będzie mogła przekierować na naukę część środków, które teraz wydaje na obronność - powiedział w piątek w Brukseli minister nauki Marcin Kulasek. Polska na badania wydaje jedynie 1,5 proc. PKB, dwa razy mniej niż unijny cel 3 proc.
"Polska graniczy z agresorem, który napadł na Ukrainę. (...) Musimy i chcemy wydawać więcej pieniędzy na modernizację polskiej armii, bo ona również broni Unię Europejską. (...) Ale wszyscy marzymy o tym, żeby ta wojna jak najszybciej się skończyła i część z tych pieniędzy pewnie będzie łatwiej przekazać m.in. na badania i na rozwój" - powiedział Kulasek, który w piątek przewodniczył spotkaniu szefów resortów nauki państw UE.
Chociaż Polska w ciągu ostatnich 10 lat odnotowała jeden z najwyższych wzrostów wydatków na naukę w UE, to nadal daleko jej do unijnej średniej, wynoszącej 2,2 proc. PKB. W 2023 r. Polska przeznaczyła na badania 1,5 proc. PKB, plasując się na 13. miejscu wśród 27 państw Unii.
Obecny cel UE zakłada wydatkowanie 3 proc. PKB na naukę, jednak poziom ten przekroczyło jedynie pięć krajów: Szwecja, Belgia, Austria, Niemcy i Finlandia. Pięć państw przeznaczyło na badania mniej niż 1 proc. PKB; są to: Łotwa, Bułgaria, Cypr, Malta i Rumunia.
Komisarka UE ds. badań i innowacji Ekaterina Zachariewa zaznaczyła w piątek, że cel 3 proc. dotyczy nie tylko wydatków z budżetu państw, ale wspólnej puli środków publicznych i prywatnych.
Sektor publiczny odpowiada jedynie za 30 proc. wydatków na naukę w UE, a blisko 60 proc. pochodzi z kapitału prywatnego. Mimo to właśnie pod względem wydatków sektora prywatnego UE pozostaje znacznie w tyle za USA, które wydają na ten cel 3,4 proc. PKB. Podczas gdy firmy prywatne w UE wydały w 2023 r. na badania 253 mld euro, to w Stanach Zjednoczonych ich wkład przekroczył 600 mld euro.
"Jesteśmy bardzo blisko naszych głównych konkurentów w zakresie wydatków publicznych, ale mamy przynajmniej dwa razy mniej niż nasi główni konkurenci w zakresie wydatków prywatnych. Dlatego trzeba stworzyć odpowiednie instrumenty, aby zachęcić sektor prywatny do inwestycji" - stwierdziła Zachariewa.
Polski budżet na 2025 r. zakłada przeznaczenie na obronność 186,6 mld złotych, czyli 4,7 procent PKB.
Z Brukseli Maria Wiśniewska (PAP)
mws/ kar/ lm/
