100 dni rządu Beaty Szydło minęło szybko. Za szybko, aby rząd zrealizował wszystkie obietnice złożone w listopadowym expose. Co ważniejsze, część z tamtych zapowiedzi przeszła gruntowną metamorfozę lub przesunęła się na liście priorytetów ekipy, która do władzy szła z hasłem "Damy radę".
Niniejszy tekst stanowi analizę obietnic złożonych przez B. Szydło. Obietnice złożone przez poprzednich premierów - J. Buzka, L. Millera, M. Belkę, K. Marcinkiewicza, J. Kaczyńskiego. D. Tuska i E. Kopacz - znajdują się w tekście "Premier Szydło zalicytowała wysoko, Poprzednicy unikali obietnic na 100 dni".
18 listopada 2015 r. wnikliwie słuchaliśmy każdego słowa premier Beaty Szydło, teraz mówimy „sprawdzam”. W trwającym 62 minuty expose (trzykrotnie krótszym niż Donalda Tuska z 2007 r.) nowa premier złożyła ponad 50 obietnic (rok wcześniej u Ewy Kopacz naliczyliśmy 29).
ReklamaPrzeanalizowaliśmy przede wszystkim obietnice, których realizację premier Beata Szydło zapowiedziała w trakcie pierwszych stu dni rządu.
Przeczytaj także
Powód jest prosty: szefowej rządu nikt nie kazał składać takich deklaracji, a skoro Prawo i Sprawiedliwość - jak niemal każda partia w historii III RP - "szła do wyborów z szufladami pełnymi ustaw" (słynna teczka z debaty Szydło-Kopacz), to przy większości w obu izbach parlamentu i przychylnym prezydencie nie powinno być problemów z ich szybkim wprowadzeniem.
Przeczytaj także
Okazuje się, że - w zależności od punktu widzenia - tylko lub aż dwie z ośmiu zapowiedzi, które otrzymały klauzulę obietnicy realizacji w ciągu stu pierwszych dni rządzenia krajem, przeszły całą legislacyjną ścieżkę. Poniżej analizujemy każdy z tych przypadków.
Jak oceniasz rząd Beaty Szydło po pierwszych 100 dniach?
Lista obietnic Beaty Szydło na pierwsze 100 dni rządu
Śródtytuły stanowią dokładne cytaty z expose
1. "Po pierwsze, 500 złotych na dziecko, począwszy od drugiego, a w rodzinach o mniejszych dochodach od pierwszego dziecka”
Stan: Zrealizowana (częściowo)
Sztandarowa obietnica Prawa i Sprawiedliwości, która od wyborów rozpala emocje zarówno ekonomistów, jak i zwykłych Polaków. Mimo kontrowersji dotyczących tego, czy w trakcie kampanii wyborczej premier obiecywała 500 zł na każde dziecko, czy obwarowała to stwierdzenie odpowiednimi warunkami (w expose tak właśnie zrobiła), trzeba stwierdzić, że Ustawa o pomocy państwa w wychowaniu dzieci została uchwalona przez Sejm i podpisana przez prezydenta.
Program „Rodzina 500+” ma ruszyć w kwietniu. Szacuje się, że z programu skorzysta ok. 2,7 mln rodzin wychowujących 3,7 mln dzieci. Świadczenie wychowawcze przyznawane będzie na każde drugie i kolejne dzieci do ukończenia przez nie 18 lat. W przypadku starania się o wsparcie na pierwsze dziecko trzeba będzie spełnić kryterium dochodowe: 800 zł netto lub 1200 zł netto w przypadku dziecka niepełnosprawnego.
Na poniższym pasku realizacji obietnicy ostatnia komórka nie została oznaczona, ponieważ wciąż jeszcze nikt obiecanych pieniędzy nie otrzymał. Samorządy, które mają obsługiwać wypłatę środków, już prowadzą szkolenia dla pracowników i to od ich sprawności zależeć będzie ostateczny termin realizacji obietnicy. Czas ten może się wahać, ponieważ wniosek o świadczenie 500 zł będzie można złożyć w ciągu 3 miesięcy od wejścia w życie ustawy, zaś samorząd ma wydać decyzję i wypłacić pieniądze w ciągu 3 miesięcy od wpłynięcia wniosku.
Dokument: Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci – opublikowana w Dzienniku Ustaw.
2. „Po drugie, obniżenie wieku emerytalnego do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn”
Stan: Niezrealizowana
Drugi z wypowiedzianych w trakcie expose „studniowych” postulatów, który wcześniej głosił także Andrzej Duda, nie został zrealizowany. Obecnie rząd nie jest w stanie nawet jasno podać terminu zrealizowania tej obietnicy - w ubiegłym tygodniu minister Mateusz Morawiecki stwierdził, że w tej sprawie nie było "twardego zobowiązania rządu". Wcześniej minister Elżbieta Rafalska zapewniała, że „realne jest przyjęcie ustawy w tym roku”.
Rząd nie prezentuje jasnego stanowiska w sprawie złożonego przez prezydenta projektu nowelizacji ustawy emerytalnej, który do Sejmu trafił pod koniec listopada ubiegłego roku. Po pierwszym czytaniu oraz wysłuchaniu publicznym prace straciły impet – obecnie projekt znajduje się na etapie prac w komisjach. Łączny koszt tych zmian miałby wynieść ok. 40 miliardów złotych w latach 2016-2019.
Dokument: Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw – projekt po I czytaniu, w fazie prac w komisjach.
3. „Po trzecie, podniesienie do 8000 złotych kwoty wolnej od podatku”
Stan: Niezrealizowana
Jedna z najgorętszych kwestii gospodarczych, która prawdziwą furorę w mediach zrobiła w roku dwóch wielkich kampanii wyborczych, wciąż nie została rozwiązana. Rząd Prawa i Sprawiedliwości, który ustami nowej premier zapowiadał zwiększenie kwoty wolnej, dziś raczej tonuje nastroje i oczekiwania.
- Rząd nie zamierza w 2016 roku podnosić kwoty wolnej od podatku – zapowiedział w styczniu minister Paweł Szałamacha. Jak dodał, „plan ten ma zostać wykonany w kolejnych latach”. Jak nietrudno się domyślić, powodem takiego stanowiska jest sytuacja budżetowa. Dodatkowo resort finansów wciąż szuka porozumienia z samorządami, dla których podwyższenie kwoty wolnej oznacza spadek wpływów z PIT.
- Trzeba ją w mądry sposób fazować – tak o podwyżce kwoty wolnej od podatku w ubiegłym tygodniu powiedział minister Mateusz Morawiecki. Dodał też, że w tym roku nie powinna ona być gwałtownie podnoszona. Pytany, czy mogłoby to być 5 tys. zł, odpowiedział "może nawet nie 5 tys. zł, może mniej, należy to bardzo dobrze policzyć". Wcześniej minister rozwoju opowiadał się za rozłożeniem podnoszenia kwoty wolnej na 2 lub 3 lata.
Dokument: Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – projekt skierowany do prac w komisjach.
4. „Po czwarte, bezpłatne leki od 75. roku życia”
Stan: Niezrealizowana
Podobnie, jak w przypadku „500 zł na dziecko”, hasło „bezpłatne leki od 75. roku życia” jest obecnie interpretowane na szereg sposobów. W expose premier Beata Szydło nie poczyniła żadnych zastrzeżeń, toteż należy uważać, że chodziło o wszystkie leki dla wszystkich osób spełniających kryterium wieku.
Póki co nie widać nawet cienia nadziei na realizację tej obietnicy, ponieważ projekt ustawy przygotowywanej przez Ministerstwo Zdrowia zakłada, że każdy, kto ukończył 75. rok życia, będzie miał prawo do bezpłatnych leków, jednak nie wszystkich, a jedynie tych znajdujących się w wykazie ogłaszanym przez ministra zdrowia. Dodatkowo leki te na początku będzie mógł przepisywać tylko lekarz podstawowej opieki zdrowotnej.
Według ostatnich zapewnień rządu, który 9 lutego przyjął projekt ustawy o bezpłatnych lekach dla seniorów, program ruszy zapewne od września. W tym roku na jego realizację przeznaczono 125 mln zł, w przyszłym 564 mln zł. Łącznie limit wydatków związanych z ustawą 75+ określono na lata 2016-25 na blisko 8,3 mld zł.
Dokument: Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw - projekt skierowany do Biura Legislacyjnego Kancelarii Sejmu.
5. „Po piąte, podwyższenie minimalnej stawki godzinowej do 12 złotych”
Stan: Niezrealizowana
- Pakt o podniesieniu płac, zawarty pod patronatem państwa, między organizacjami pracowniczymi a przedsiębiorcami, podnoszenie płacy minimalnej, w tym 12 złotych jako minimalna stawka godzinowa, likwidacja umów śmieciowych i przede wszystkim zwiększenie popytu na pracę – takie szczegóły tej obietnicy w expose przedstawiła premier Szydło.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy póki co znajduje się w fazie konsultacji i opiniowania. Stawka godzinowa na poziomie 12 zł brutto niezależnie od sposobu ustalania wynagrodzenia (nie będzie miało znaczenia, czy umowa rozliczana jest godzinowo, tygodniowo czy miesięcznie) ma zacząć obowiązywać od 1 lipca.
Póki co nie wiadomo, czy stawka ta będzie waloryzowana – minister Elżbieta Rafalska stwierdziła jedynie, że „nie wyklucza takiego rozwiązania”. Wiadomo natomiast, że ustawa uchyli przepis, zgodnie z którym wysokość wynagrodzenia pracownika w pierwszym roku może wynosić 80% wysokości płacy minimalnej.
Spore kontrowersje budzi to, że w ramach nowych regulacji zarówno pracodawcy, jak i pracownicy, będą sporządzać i składać dokładne raporty o czasie pracy, a zatrudnienie osoby na umowie-zleceniu będzie droższe dla pracodawcy od umowy o pracę z pensją minimalną.
Jednocześnie Państwowa Inspekcja Pracy ma zyskać dodatkowe uprawnienia - m.in. możliwość kontrolowania przedsiębiorców bez zapowiedzi, w tym szczególne instrumenty umożliwiające weryfikację legalności zawarcia umowy cywilnoprawnej ze zleceniobiorcą, a także instrumenty w zakresie kontroli przestrzegania przepisów o minimalnej stawce godzinowej.
Dokument: Projekt ustawy o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy – projekt znajduje się w fazie opiniowania.
6. „Dla polskich rolników mamy przygotowane dwa konkretne projekty, które wprowadzimy w pierwszych stu dniach naszych rządów. Pierwszy dotyczy ubezpieczeń rolniczych”
Stan: Niezrealizowana
Hasło „ubezpieczenia rolnicze” interpretować można dwojako, jednak przyjmijmy, że premier miała na myśli ubezpieczenia obejmujące uprawy i zwierzęta gospodarskie. Projekt stosownej ustawy wciąż nie został skierowany do Sejmu.
Zmieniając ustawę o ubezpieczeniach rolniczych, rząd chce upowszechnić ubezpieczenia pakietowe, obejmujące różne rodzaje ryzyka występującego w tym sektorze. Obecnie bowiem rolnicy – jeżeli w ogóle to robią – to najczęściej ubezpieczają się od jednego rodzaju ryzyka (np. suszy). Do ubezpieczeń tych budżet będzie dopłacał – maksymalny limit wydatków z budżetu państwa w przyszłym roku ma wynieść 726 mln zł i stopniowo rosnąć do 1,42 mld zł w 2020 r.
Docelowo Ministerstwo Rolnictwa chce doprowadzić do powstania towarzystw ubezpieczeń wzajemnych opartych na gminach i powiatach. Szef resortu Krzysztof Jurgiel jeszcze w listopadzie zapowiedział, że takie towarzystwa powinny powstawać przy udziale państwa.
Dokument: Projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich oraz ustawy o opłacie skarbowej – trwają prace w Radzie Ministrów.
7. „Drugi projekt dotyczy sprawy, o którą polscy rolnicy zabiegają od dłuższego czasu. Chodzi o ochronę polskiej ziemi”
Stan: Niezrealizowana
Druga z obietnic skierowanych bezpośrednio do rolników dotyczyła kwestii dla nich najważniejszej, czyli ziemi. Konkretnie – wprowadzenia obostrzeń w obrocie ziemią. Z tej obietnicy rząd również się jeszcze nie wywiązał, lecz rzutem na taśmę przed setnym dniem sprawowania władzy przyjął projekt stosownej ustawy.
Projekt zakłada, że państwowa ziemia rolna będzie pozostawać w dyspozycji Agencji Nieruchomości Rolnych, a podstawowym sposobem jej zagospodarowania będą wieloletnie dzierżawy, pozwalające na kontrolę nad sposobem ich zagospodarowania. Zdaniem rządu, obecnie obowiązujące przepisy regulujące obrót ziemią nie chronią wystarczająco skutecznie ziemi rolniczej przed spekulacyjnym wykupem.
Zgodnie z nowymi regulacjami, sprzedaż państwowych nieruchomości (lub ich części) będzie wstrzymana przez 5 lat od dnia wejścia w życie przepisów tej ustawy. Zasadniczo grunty rolne będą mogli kupić tylko rolnicy indywidualni, a i takie transakcje zostały obwarowane szeregiem zastrzeżeń.
Kupiona przez rolnika państwowa nieruchomość rolna nie będzie mogła być zbyta lub wydzierżawiona przez 10 lat. W przypadkach losowych zgodę na sprzedaż ziemi przed upływem tego terminu będzie mógł wydać sąd. Ponadto gospodarstwo musi być prowadzone osobiście przez rolnika.
Obecnie sądzi się, że nowe regulacje dotyczące obrotu ziemią mogą zacząć obowiązywać od 30 kwietnia. Termin ten jest istotny, ponieważ już 1 maja 2016 r. przestaje obowiązywać 12-letni okres ochronny na zakup ziemi rolnej przez cudzoziemców.
Dokument: Projekt ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw – Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, ale dokument jeszcze nie wpłynął do Sejmu.
8. „To rodzice będą decydowali, czy ich dziecko pójdzie do szkoły w wieku lat sześciu, czy w wieku lat siedmiu.”
Stan: Zrealizowana
Jedna, jedyna studniowa obietnica zrealizowana od początku do końca. Nowelizacja ustawy o systemie oświaty, którą prezydent podpisał 7 stycznia, zakłada, że – tak jak to było przez lata - dzieci będą obowiązkowo rozpoczynać naukę w wieku siedmiu lat, po rocznym obowiązkowym przygotowaniu przedszkolnym dla sześciolatków.
Nowelizacja przewiduje, że od nowego roku szkolnego dzieci sześcioletnie będą mogły pójść do I klasy pod warunkiem odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego. Jeśli nie będą go miały, konieczna będzie pozytywna opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Dzieci pięcioletnie i czteroletnie zachowały prawo do wychowania przedszkolnego, co oznacza, że samorządy muszą zająć się takimi dziećmi w momencie, gdy wystąpią o to rodzice. Analogiczne prawo dla dzieci trzyletnich zacznie obowiązywać od 1 września 2017 r.
Rodzice sześciolatków, którzy w tym roku posłali swoje dzieci do peirwszej klasy, będą mogli je ponownie zapisać do pierwszej klasy w kolejnym roku szkolnym. Według szacunków MEN, w tym roku do pierwszych klas trafi 91 tys dzieci 7-letnich o odroczonym obowiązku szkolnym, dodatkowo od 10% do 15% sześciolatków, których rodzice będą chcieli skorzystać z mniej licznych klas oraz właśnie dzieci, które będa powtarzać na wniosek rodziców pierwszą klasę.
Dokument: Ustawa z dnia 29 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw – ustawa opublikowana w Dzienniku Ustaw.
Na koniec prezentujemy zbiorcze zestawienie obietnic Beaty Szydło na pierwsze 100 dni oraz stan ich realizacji.
Planujemy kontynuację tematu (obietnice na 100 dni zgłoszone przez innych premierów)
Michał Żuławiński
