Czy urlop wypoczynkowy musi trwać 14 dni? Do kiedy należy wykorzystać zaległy urlop? Czy pracodawca może mi odmówić kilku dni wolnego? To pytania, które najczęściej nasuwają się pracownikom w związku z planowaniem wypoczynku.
Ile dni urlopowych przysługuje pracownikom
Jeżeli zatrudniony dopiero rozpoczyna pracę, w roku kalendarzowym, w którym podjął się zatrudnienia, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowanym roku. W praktyce oznacza to, że z każdym miesiącem pracownik nabywa w przypadku 20 dni – 1,6 dnia, 26 dni – 2,2 dnia.
Co do zasady pracownikom przysługuje 26 lub 20 dni urlopu. Jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat, wymiar urlopu wynosi 20 dni, jeśli powyżej – 26 dni. Do stażu pracy liczy się czas spędzony na nauce:
- w przypadku ukończenia zasadniczej lub równorzędnej szkoły zawodowej – nie więcej niż 3 lata,
- w przypadku ukończenia średniej szkoły zawodowej – nie więcej niż 5 lat,
- w przypadku ukończenia średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata ,
- w przypadku ukończenia szkoły policealnej – 6 lat,
- w przypadku ukończenia szkoły wyższej – 8 lat.
Warto przypomnieć, że zgodnie ze zmianami zaproponowanymi przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Pracy wymiar urlopu być może będzie wynosił 26 dni dla wszystkich zatrudnionych bez względu na staż pracy.
| Różne typy umów a wymiar urlopu | |
|---|---|
| Typ umowy | Wymiar urlopu |
| Umowa o pracę na część etatu |
Urlop udzielany jest jedynie na te dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Urlopu udziela się w wymiarze godzinowym, odpowiadającym czasowi pracy w danym dniu. Przy udzielaniu urlopów jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy. |
| Umowa-zlecenie | Urlop wypoczynkowy nie przysługuje, chyba że strony umieściły w umowie postanowienie o odpłatnej przerwie wykonywania zlecenia |
| Umowa o dzieło | Urlop wypoczynkowy nie przysługuje |
| Źródło: opracowanie własne Bankier.pl | |
Czy urlop musi wynosić 14 dni kalendarzowych?
Rokrocznie pracodawcy ustalając plan urlopów, proszą podwładnych o wskazanie dni, w których wykorzystają najdłuższy z nich – wynoszący co najmniej 14 dni kalendarzowych.
Jak wynika z artykułu 162 Kodeksu pracy, jeżeli zatrudniony chce podzielić przysługujący mu urlop na części, musi pamiętać, że co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych. Warto zaznaczyć, że we wspomniane dni wliczają się dni wolne i święta.
Niewykorzystany urlop – czy przechodzi na kolejny rok
Zgodnie z artykułem 152 Kodeksu pracy zatrudnionemu przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, którego nie może się zrzec. Pracodawca natomiast ma obowiązek udzielić urlop w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo.
Jeśli pracownik nie wykorzystał urlopu w terminie ustalonym w planie, niewykorzystany przechodzi na kolejny rok. Art. 168 Kodeksu pracy mówi o tym, że zaległy czas na wypoczynek należy udzielić zatrudnionemu najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego.
Również na tym polu szykują się zmiany w Kodeksie pracy. Komisja kodyfikacyjna podała, że nowy kodeks pracy nakładałby na pracodawcę obowiązek, aby zasadą było udzielenie urlopu wypoczynkowego w każdym roku kalendarzowym (do stycznia roku następnego), a jeżeli z przyczyn obiektywnie niemożliwych udzielenie urlopu w tym terminie nie byłoby możliwe - okres udzielenia urlopu zaległego byłby dłuższy, jednak co do zasady nie dłuższy niż 9 lub 15 miesięcy (zależnie od przesłanek) od dnia zakończenia roku kalendarzowego, za który pracownik nabył prawo do urlopu.
Ponadto, jeżeli to z winy pracodawcy zatrudniony nie mógł wykorzystać dni urlopowych, będzie przysługiwało mu zadośćuczynienie odpowiadające wysokości dwukrotności wynagrodzenia urlopowego. Jeśli jednak brak odpoczynku nie nastąpił z winy pracodawcy, pracownik będzie mógł zadecydować, czy zamierza skorzystać z urlopu w naturze, czy też sięgnie po rekompensatę finansową odpowiadającą wynagrodzeniu urlopowemu.
Jak dotąd nie wprowadzono w tym zakresie wiążących zmian, dlatego nadal obowiązuje art. 168 Kodeksu pracy, który mówi o konieczności udzielenia pracownikowi zaległego urlopu do 30 września następnego roku kalendarzowego.
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop
Co do zasady pracownik ma obowiązek wykorzystać przysługujący mu czas na wypoczynek. Jeżeli jednak z obiektywnie poważnych przyczyn nie mógł on zostać wykorzystany przez zatrudnionego, pracodawca ma obowiązek udzielić podwładnemu urlopu w terminie późniejszym.
Tylko w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę można mówić o ekwiwalencie za niewykorzystany urlop. Zgodnie z artykułem 171 Kodeksu pracy w przypadku niewykorzystania urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Należy zauważyć, że pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu, jeśli strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy.
Czy pracodawca może odwołać z urlopu
Pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu, jednak może to zrobić tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania wypoczynku przez zatrudnionego. Jeśli podejmie taką decyzję, ma obowiązek zrekompensować pracownikowi koszty bezpośrednio wynikające z odwołania.
