Środowiskowe Centrum Zdrowia Psychicznego dla dzieci i młodzieży to konkretna pomoc osobom zmagającym się z problemami natury psychicznej i zarazem system wspierania ich na ścieżce ku dorosłości ze strony współpracujących ze sobą psychologów, lekarzy, nauczycieli, urzędników i działaczy. Projekt zyskał uznanie internautów oraz jury, zwyciężając w plebiscycie Bankier.pl „"Fundusze Europejskie – Skorzystamy wszyscy”.
Pierwsze Środowiskowe Centra Zdrowia Psychicznego (ŚCZP) dla dzieci i młodzieży uruchomiono w 2021 r. Było to możliwe dzięki wsparciu z Europejskiego Funduszu Społecznego – Programu Wiedza Edukacja Rozwój (PWER). Wnioskujący otrzymali 13-14 mln zł ze środków unijnych, a łącznie ze środkami PWER wsparcie realizacji projektu sięgnęło około 170 mln zł.
Pomoc bez biurokracji
Inicjatorami pierwszego ośrodka ŚCZP na warszawskich
Bielanach był lokalny samorząd i eksperci z Instytutu Psychologii Uniwersytetu
Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Już w 2018 r. opracowano i wdrożono
program potocznie nazywany modelem bielańskim lub modelem ŚCZP DiM, który
funkcjonuje tam do dziś i jest powielany w innych ośrodkach opieki
psychiatrycznej w Polsce.
Pomoc pacjentom zgodnie z modelem ŚCZP DiM zakłada leczenie w naturalnym
środowisku ich życia, z zaangażowaniem bliskich, lokalnej społeczności i
instytucji. Takie podejście terapeutyczne jest szczególnie ważne w grupie
dzieci i młodzieży, umożliwia udzielenie wsparcia psychiatrycznego i przeciwdziałanie
stygmatyzacji związanej z rozpoczęciem leczenia. Metoda ta daje stosunkowo
dobre i szybkie efekty terapeutyczne.
Istotnym założeniem środowiskowych centrów zdrowia psychicznego było udzielenia
pomocy potrzebującym dzieciom i młodzieży stosunkowo szybko i bez zbędnej
biurokracji, np. z pominięciem przedstawienia skierowań.
– W sytuacji kryzysu psychicznego – podkreśla dr Tomasz Rowiński– szybkość
działania jest bardzo ważna. Pomoc w ŚCZP uzyskiwana jest w ciągu najpóźniej 72
godzin od zgłoszenia.
Zmaganie z afektami
Dzieci i dorastająca młodzież cierpią z powodu zaburzeń
afektywnych o różnym podłożu. Utrapieniem są emocje wymykające się kontroli i
konieczność radzenia sobie z wieloma wyzwaniami – to dolegliwości najczęściej diagnozowane
w ŚCZP DiM. Problemem jest również destabilizacja emocjonalna w życiu
dorosłych, szczególnie wśród młodych rodzin, która wpływa negatywnie nie tylko
na ich funkcjonowanie, lecz także na ich dzieci.
Bezpłatna pomoc w kryzysie psychicznym jest realizowana w dziewięciu placówkach
w Polsce dzięki wsparciu unijnych funduszy. W ŚCZP DiM na Bielanach w ciągu
ostatnich trzech lat pomocy udzielono ponad 1100 rodzinom.
– Tendencja wzrostowa liczby potrzebujących wsparcia w kryzysie psychicznym –
przyznaje dr Tomasz Rowiński – została odnotowana już przed pandemią. W okresie
pandemicznego zamknięcia w domach doszło do jej nasilenia. Obostrzenia
pandemiczne ochroniły społeczeństwo przed powiększaniem rozmiarów zarazy, ale
też wzmogły problemy natury psychicznej. Wybuch wojny na Ukrainie w lutym 2022
r. dodatkowo skomplikował stan emocjonalnego dzieci i ich rodzin.
Wspólna praca
ŚCZP DiM zakłada terapię we współpracy wielu stron, np. między
pacjentem i jego środowiskiem rodzinnym a szkołą, poradniami NFZ. W
standardowym procesie terapeutycznym wsparcie jest rozpisane na maksymalnie
30-40 różnych spotkań, do których dochodzi w ciągu 6-12 miesięcy. Bywają
zgłoszenia, w których po kilku spotkaniach wiadomo, że problem jest
poważniejszy i uporanie się z nim wymaga pomocy lekarzy z innych specjalności
oraz zapewnienia szerszej opieki. Zawsze najważniejsza jest bezpośrednia praca
specjalistów na rzecz dziecka i jego rodziny.
Główną rolę w opiece świadczonej przez ŚCZP odgrywa koordynator, który
odpowiada za realizację procesu terapeutycznego, nadzorowanie go i dochodzenie
do osiągnięcia oczekiwanych celów leczenia. Działania ŚCZP charakteryzują się
kompleksowym podejściem i współpracą wielu różnych stron.
Finansowanie ŚCZP DiM na Bielanach z dotacji z Unii Europejskiej skończyło się
w grudniu 2021 r. Odtąd ośrodek utrzymywany jest z własnych funduszy
Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. W podobnej sytuacji
znajdują się inne środowiskowe centra wdrażające tę metodę współpracy
międzysektorowej w społeczności lokalnej w Polsce.
