W niniejszym artykule zostanie zaprezentowanych 12 sposobów umożliwiających zgromadzenie wystarczającej ilości środków na starość.
1. Należy pracować i opłacać składki.
W systemach emerytalnych ze zdefiniowaną składką (takich jak polski), aby uzyskać uprawnienia do emerytury, należy pracować i odprowadzać składki. Im dłuższy staż pracy, tym więcej pieniędzy zgromadzimy i tym wyższe uzyskamy świadczenie. Systemy ze zdefiniowaną składką nie sprzyjają osobom pracującym w szarej strefie. Skoro nie odprowadzają one składek, nie mają prawa do emerytury i na starość pozostanie im jedynie korzystanie z usług ośrodków pomocy społecznej.
Przykład: Janek (urodzony w 1970 r.) był zatrudniony w firmach X, Y, Z na podstawie umowy o pracę, łącznie przez 30 lat. W 2035 r. ukończył wiek emerytalny i nabył prawo do wypłaty świadczenia. Marek (urodzony w 1970 r.) pracował u prywatnych przedsiębiorców łącznie przez 30 lat. Nie zawierał z nimi umowy o pracę, gdyż wolał dostać więcej pieniędzy „do ręki”. W 2035 r. ukończył wiek emerytalny, jednak nie nabył prawa do emerytury (w przeciągu 30 lat nie odprowadzał składek na ubezpieczenie emerytalne).
|
2. Należy kontrolować, czy składki na ubezpieczenie emerytalne są terminowo przekazywane do właściwych instytucji.
W interesie pracownika leży nadzorowanie, czy pracodawca odprowadza składki do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz czy ZUS przekazuje stosowną ich część do funduszy emerytalnych. Każda nieprawidłowość w tej materii oznacza, że nasze pieniądze nie są inwestowane i w przyszłości otrzymamy niższe świadczenie końcowe.
3. Należy uzyskać odpowiedni staż pracy.
W przypadku osób urodzonych po 31.12.1968 r. nie jest określony ustawowo minimalny staż pracy niezbędny do nabycia uprawnień do emerytury. Wystarczy pracować kilka tygodni, by po ukończeniu wieku emerytalnego uzyskać prawo do zgromadzonych pieniędzy. Jednak osoby, które zarabiają niewiele, a chcą w przyszłości uzyskać dopłatę państwową (do wartości emerytury minimalnej), muszą przepracować minimum 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni).
Przykład: Marek urodził się w 1970 r., w 2035 r. nabył prawo do emerytury. Jego staż pracy wyniósł 29 lat. Mimo że nie zdołał zgromadzić środków umożliwiających wypłatę najniższego świadczenia, państwo wypłaciło mu minimalną emeryturę. Krzysztof urodził się w 1970 r., w 2035 r. nabył prawo do emerytury. Jego staż pracy wyniósł 15 lat. On także nie zgromadził środków umożliwiających wypłatę minimalnej emerytury. Jednak z powodu zbyt krótkiego stażu pracy nie uzyskał dopłaty ze strony państwa.
4. Nie należy korzystać z prawa do wcześniejszej emerytury/pomostówki.
Polacy wcześnie przechodzą na emeryturę. Stanowi to duże obciążenie dla budżetu państwa, które musi zapewnić im wypłatę pieniędzy. Wcześniejsze emerytury dają stosunkowo wysoką stopę zastąpienia i przyznawane są wielu grupom zawodowym. Pomostówki, które będą przysługiwały pracownikom urodzonym po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., obejmą mniej grup zawodowych, a ich wysokość będzie uzależniona od wkładu pracownika do systemu. Osoby korzystające z pomostówek dostaną mniejsze świadczenie niż obecni wcześniejsi emeryci. Oczywiste jest, że zakończenie aktywności zawodowej przed czasem oznacza mniej pieniędzy na koncie. Jednak po uwzględnieniu takich aspektów jak umożliwienie wcześniejszym emerytom dorabiania do świadczenia i jego ponownego przeliczenia po osiągnięciu wieku ustawowego, wychodzi na to, że na omawianych rozwiązaniach bardziej straci budżet państwa niż osoba pobierająca świadczenie.
5. Należy korzystać z możliwości dorabiania na emeryturze.
Osoby, które nabyły prawo do emerytury i uznały, że jej wysokość jest zbyt niska, mogą pracować. Ważne, aby zarobki osiągnięte z tytułu wykonywanej działalności nie przekroczyły określonego limitu, gdyż wtedy świadczenie może być zmniejszone lub zawieszone.
Przykład: Józef skończył 63 lata i przeszedł na wcześniejszą emeryturę. Doszedł do wniosku, że świadczenie jest niewystarczające. Ponieważ stan zdrowia mu na to pozwalał, zatrudnił się jako portier. Zarobki osiągnięte z tego tytułu były niższe niż ustawowy limit. W związku z tym Józef pobierał wypłatę i emeryturę w pełnej wysokości.
6. Należy starannie wybierać fundusz emerytalny.
Osoby rozpoczynające pracę i zobowiązane do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne z tego tytułu, muszą w ciągu 7 dni wybrać fundusz emerytalny, w którym będą gromadzić „dodatkowe” środki na starość. Jeśli tego nie zrobią, zostaną przydzielone do przypadkowego funduszu w drodze losowania organizowanego dwa razy do roku przez ZUS. Można zmienić wybraną w ten sposób instytucję, jednak im wcześniej się tego dokona, tym większą „opłatę manipulacyjną” trzeba będzie uiścić.
Przykład: Aneta podjęła pracę w firmie X na podstawie umowy o pracę na czas określony. Mimo ponagleń ZUS, nie zdecydowała się na wybór funduszu emerytalnego. Została przydzielona do funduszu Y w drodze losowania przeprowadzanego przez ZUS. Zmiany dokonała dopiero po kilku latach oszczędzania. W omawianym okresie jej środki były inwestowane głównie w bezpieczne instrumenty finansowe, w związku z czym osiągnięty zysk był niewielki. Jej koleżanka Dorota wybrała fundusz emerytalny od razu po podjęciu pracy. Dzięki temu była pewna, że jej pieniądze są lokowane korzystnie.
7. Należy korzystać z pracowniczych programów emerytalnych.
Oczywiście jeśli nasz pracodawca oferuje taki program. Jeśli nie – trzeba go do tego zachęcić. PPE jest dosyć korzystną formą gromadzenia dodatkowych oszczędności na starość, gdyż praktycznie nie wymaga zaangażowania ze strony pracownika. Wszystkie czynności administracyjne obciążają pracodawcę.
Przykład: Firma, w której pracuje Adam, oferuje swoim pracownikom PPE w formie grupowego ubezpieczenia na życie w jednym z towarzystw ubezpieczeniowych. Adam skorzystał z tej możliwości, dzięki czemu nie tylko gromadzi dodatkowe środki na starość, ale również objęty jest ubezpieczeniem od następstw nieszczęśliwych wypadków.
8. Należy gromadzić oszczędności na indywidualnym koncie emerytalnym.
Nawet jeśli uczestniczymy w pracowniczym programie emerytalnym, warto odkładać pieniądze na IKE. Posiadacz konta może współdecydować o sposobie inwestowania jego środków. Generalna zasada dotycząca lokowania pieniędzy jest następująca: im więcej czasu zostało do emerytury, tym bardziej ryzykownie można inwestować pieniądze. W przypadku IKE warto pamiętać, że nawet niskie (ale systematyczne) wpłaty są korzystniejsze niż sporadyczne wpłacanie dużych kwot.
Przykład: Krysia wpłacała na IKE niewielką kwotę pieniędzy co miesiąc przez 20 lat (co daje 240 wpłat). Ada wpłacała na IKE duże kwoty, jednak w przeciągu 20 lat dokonała jedynie około 19 wpłat. Obie założyły konto w tej samej instytucji, która stosowała wobec nich jednakową politykę inwestycyjną. Mimo że Ada wpłacała więcej, uzyska mniej środków z IKE niż Krysia.
9. Należy obserwować, jakie produkty są oferowane emerytom za granicą, i próbować przenieść je na grunt polski.
Jest to wyzwanie dla osób aktywnych, o duszy społeczników, które chcą zapewnić godziwe warunki życia swoim dzieciom i wnukom. Dodatkowo powinny mieć one możliwość dotarcia do poszczególnych klubów parlamentarnych oraz zyskać poparcie dla swojego pomysłu wśród społeczeństwa (zebranie odpowiedniej liczby podpisów umożliwi zgłoszenie projektu obywatelskiego do parlamentu).
10. Należy dbać o wysokość swojej emerytury nie tylko pracując w kraju, ale i za granicą.
W tym celu trzeba zapoznać się ze stosownymi dokumentami unijnymi wyjaśniającymi, w jaki sposób wyliczane jest świadczenie dla osób pracujących częściowo w kraju, częściowo za granicą; jak sumuje się składki i okresy ubezpieczeniowe. Bez tych informacji trudno będzie ustalić prawo do emerytury i określić jej wysokość.
11. Warto korzystać z usług doradcy finansowego.
Osoby chcące skutecznie pomnażać swoje oszczędności, a nieposiadające wystarczającej wiedzy w tym zakresie, mogą skorzystać z usług profesjonalnych doradców. Ekspert dokona analizy możliwości finansowych swojego klienta, doradzi mu, w jakie instrumenty finansowe ulokować środki, by jak najwięcej zyskać/jak najmniej stracić (w określonym momencie). Oczywiście doradca jedynie sugeruje najbardziej korzystne rozwiązania. Ostateczną decyzję każdy podejmuje sam.
12. Należy dużo czytać, pytać, kontrolować, analizować oraz na podstawie uzyskanych informacji działać.
Przykład: Karol zawsze dbał o swoje finanse. Dla niego istotne jest nie tylko zabezpieczenie bieżącej konsumpcji, ale także zgromadzenie wystarczającej ilości środków na okres starości, kiedy nie będzie w stanie zapewnić ich sobie własną pracą. Na bieżąco śledzi informacje na temat systemu emerytalnego w Polsce. Oprócz uczestniczenia w II filarze zdecydował się także na założenie indywidualnego konta emerytalnego dla siebie oraz drugiego dla swojej małżonki. Dodatkowo kupili kilka wartościowych obrazów, które będą mogli sprzedać, gdy zajdzie taka potrzeba. Ich sąsiad Paweł nie gromadzi pieniędzy na IKE, odmówił także uczestnictwa w PPE prowadzonym w jego firmie. Narzeka również, że musi płacić składki na II filar, i deklaruje, że jakby tylko miał możliwość, toby zrezygnował z tych opłat. Zarówno Karol, jak i Paweł zarabiają bardzo dobrze i nie odmawiają sobie praktycznie niczego. Po zaprzestaniu aktywności zawodowej poziom życia obu panów się obniży. Jednak bardziej dotkliwie odczuje to Paweł, który korzysta jedynie z obligatoryjnego ubezpieczenia emerytalnego. Karol, dzięki dodatkowym oszczędnościom, będzie miał alternatywne źródło dochodów na emeryturze.
Pamiętajmy, że im więcej wiemy o możliwościach gromadzenia oszczędności na starość, tym bardziej świadomie (i jednocześnie korzystnie) kreujemy wartość własnej emerytury.
Joanna Plak
