Fundusze nie nowe
Fundusze aktywów niepublicznych (ang. private equity) są popularne na rynkach rozwiniętych. W latach 90-tych zaczęły powstawać również w naszym kraju i z każdym rokiem przybywa ich.Na Zachodzie inwestycje na rynku niepublicznym odgrywają znaczącą rolę. Pozwalają na transfer kapitału do podmiotów nie notowanych na giełdach, a inwestorom na korzystanie z potencjału rynku niepublicznego. Fundusze private equity są pośrednikami pomiędzy inwestorami, a podmiotami potrzebującymi kapitału. Inwestując w tego rodzaju fundusze inwestor uzyskuje dostęp do inwestycji niedostępnych dla uczestników rynku giełdowego.
Określane są one mianem inwestycji alternatywnych – ich wyniki nie są skorelowane w wynikami inwestycji w akcje na giełdach papierów wartościowych.
Uregulowania w Polsce
W Polsce fundusz aktywów niepublicznych działający na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych może być utworzony za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego, jako fundusz inwestycyjny zamknięty (FIZ) lub specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty, stosujący zasady i limity inwestycyjne funduszu zamkniętego.Fundusz aktywów niepublicznych musi lokować co najmniej 80% wartości swego portfela w aktywa inne niż:
· papiery wartościowe będące przedmiotem publicznej oferty lub papiery wartościowe dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym,
· instrumenty rynku pieniężnego.
Warunki te nie dotyczą papierów wartościowych, które stały się przedmiotem publicznej oferty lub zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym po ich nabyciu przez fundusz, a także instrumentów rynku pieniężnego, wyemitowanych przez spółki niepubliczne, których akcje lub udziały wchodzą w skład portfela inwestycyjnego funduszu.
Fundusze private equity ustalają minimalną i maksymalną wartość pojedynczej inwestycji z uwzględnieniem zasad dywersyfikacji aktywów.
Fundusz ma czas 36 miesięcy od daty rejestracji, aby nabyć wszystkie aktywa, zgodnie z zasadami dywersyfikacji określonymi w statucie.
Fundusz może dokonywać okresowych wypłat na rzecz uczestników przychodów ze zbycia lokat funduszu. Otrzymują oni kwotę netto, równą różnicy pomiędzy przychodami a kosztami działania funduszu, które są bezpośrednio związane z upłynnionymi aktywami oraz częścią kosztów działania funduszu przypadającą na zbyte aktywa, proporcjonalną do ich udziału we wszystkich aktywach funduszu.
Wypłaty takie mogą być realizowane tylko wtedy, gdy jest to postanowione w statucie funduszu. Dokument ten winien określać szczegółowo warunki oraz tryb dokonywania wypłat przychodów na rzecz uczestników funduszu, w tym kategorie przychodów funduszu podlegających wypłacie, sposób ustalenia kwot przypadających na każdego uczestnika, terminy dokonywania wypłat i zasady wyznaczania uczestników uprawnionych do otrzymania wypłaty. Statut winien również regulować sprawę kwalifikacji kosztów, które mogą być zaliczane do kosztów działania funduszu, związanych bezpośrednio z lokatami, rodzaje kosztów zaliczanych do kosztów działania funduszu oraz zasady ustalania wysokości takich kosztów przypadających na poszczególne lokaty.
Wypłata przychodów na rzecz uczestników może spowodować zmianę struktury portfela, określoną w ustawie o funduszach inwestycyjnych oraz w statucie. W takim przypadku fundusz ma obowiązek dostosowania stanu składu portfela do wymogów statutowych w terminie 12 miesięcy od dnia wypłaty przychodów. Jeżeli jednak do rozpoczęcia likwidacji pozostało mniej niż 36 miesięcy, wówczas istniejąca struktura aktywów może być zachowana.
Obustronne korzyści
Fundusze aktywów niepublicznych stawiają sobie za cel zarabiać na wzroście wyceny akcji nabytych spółek. Inwestują w spółki niepubliczne, takie, które mają szansę urosnąć i osiągnąć rynkowy sukces. Fundusze private equity adresują swoją ofertę do przedsiębiorstw, które szykują się do ekspansji, lecz brakuje im kapitału. Oczekują wysokiego zwrotu z kapitału, jednak nie od razu, lecz po kilku latach – nawet dziesięciu. Zbierają pieniądze od zagranicznych banków, funduszy emerytalnych i inwestycyjnych, firm ubezpieczeniowych, agencji rządowych, a także od osób prywatnych.Szczególną formą private equity są przedsięwzięcia venture capital (VC). Wówczas inwestorzy wchodzą z kapitałem w początkowym stadium istnienia przedsiębiorstwa. W praktyce dotyczy to fazy: zalążek, start-up lub ekspansji.
Ryzyko takiej inwestycji jest bardzo wysokie i wiele z nich kończy się niepowodzeniem. Jednak w przypadku sukcesu przedsięwzięcia inwestorzy osiągają niejednokrotnie wysokie zyski. Stąd większym ryzykiem są obarczone fundusze stawiające sobie za cel inwestycje typu venture capital (VC).
Jedną z metod inwestowania funduszy aktywów niepublicznych jest kupowanie stosunkowo niedrogich spółek funkcjonujących w perspektywicznych sektorach. Fundusz przejmuje nadzór właścicielski delegując swoich przedstawicieli do organów nabytego podmiotu. Aktywa takich spółek mogą stanowić źródło finansowania kolejnych projektów poprzez zaciągnięcie pożyczek, kredytów lub emisji obligacji. Nabywanie znaczących pakietów akcji przy pomocy kapitału pożyczkowego jest określane mianem wykupów lewarowanych (Leveraged Buy Out, „LBO”). Inwestycje w akcje wspomagane długiem to sposób na podwyższenie stopy zwrotu, gdyż kapitał, jaki daje podmiot inwestujący, stanowi niewielką część wartości inwestycji.
Natomiast całość kapitału pracuje na wynik finansowy. To wyjaśnia, dlaczego stopa zwrotu, a zatem zysk na akcję, z inwestycji lewarowanej są wyższe, niż przy pełnym finansowaniu kapitałem własnym. Jednak wraz ze wzrostem dźwigni finansowej wzrasta także ryzyko inwestycyjne.
Przedsiębiorstwa, których akcje znajdują się w portfelu funduszu otrzymują od niego wsparcie dla długofalowego rozwoju - leży to w interesie obu stron. Sukces przedsiębiorstwa przekłada się bezpośrednio na wynik inwestycyjny funduszu.
Oprócz kapitału fundusz inwestycyjny dostarcza wiedzę menedżerską, która pozwala na restrukturyzację przejętych przedsiębiorstw. Podmioty zarządzane przez fundusze private equity cieszą się wysoką renomą na rynku.
Fundusz może nabyć kilka spółek funkcjonujących w tej samej branży, w celu ich konsolidacji, co może zwiększyć ich wartość księgową przypadającą na akcję (efekt synergii). Operacje fuzji przyczynią się do wzrostu efektywności spółek, które po spłacie zadłużenia będą mogły być sprzedane inwestorom branżowym lub giełdowym.
Fundusze private equity mogą inwestować w spółki z określonej branży lub rynków. Mogą również inwestować oportunistycznie, wyszukując okazje. W tym przypadku głównym kryterium wyboru inwestycji będzie oczekiwana stopa zwrotu, a nie branża, wielkość, czy lokalizacja danej spółki.
Realizując politykę inwestycyjną fundusze aktywów niepublicznych mogą zawierać umowy z podmiotami specjalizującymi się w wyszukiwaniu i wycenie spółek niepublicznych, ich nabyciu, restrukturyzacji, sprzedaży oraz publicznych emisjach akcji.
Fundusze nie dla każdego
Fundusze aktywów niepublicznych charakteryzują się małą płynnością z uwagi na ich charakter i średnio- lub długoterminowy horyzont inwestycyjny. Wyjście z inwestycji w takim funduszu jest z reguły trudne przed upływem czasu na jaki fundusz został utworzony. Tej wady są pozbawione fundusze, których certyfikaty inwestycyjne znajdują się w obrocie na rynku regulowanym. Cena giełdowa może być wyższa lub niższa od aktualnej wartości aktywów netto przypadającej na certyfikat. Fundusze aktywów niepublicznych są przeznaczone dla inwestorów nie obawiających się podjąć większego ryzyka inwestycyjnego, gotowych oczekiwać przez kilka lat wysokiej stopy zwrotu. Można spodziewać się, że wartość certyfikatów może podlegać dużym wahaniom. Jednak zmiany ich wartości są często nisko skorelowane z rynkiem giełdowym akcji.Uczestnicy funduszy aktywów niepublicznych chociaż pośrednio nabywają akcje spółek niepublicznych, nie mają prawa do głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy czy innych praw wynikających z akcji spółek, znajdujących się w portfelu funduszu. Mogą natomiast mieć kontrolę nad działalnością funduszu uczestnicząc w radzie inwestorów.
W praktyce, aby zainwestować na rynku aktywów niepublicznych, należy nabyć certyfikaty inwestycyjne funduszu private equity w ofercie niepublicznej lub publicznej. Można również je nabyć składając zlecenie kupna, jeżeli są notowane na giełdzie, analogicznie jak kupujemy akcje. Trafna inwestycja może się zwrócić wysoką stopą zwrotu.
Jan Mazurek
Źródło:
