Odszkodowania są na ogół zwolnione z podatku PIT. Warto jednak pamiętać o ważnych wyjątkach od tej zasady.
Krajowy fiskus domaga się, aby podatnicy uwzględniali w rocznych deklaracjach PIT bardzo różne rodzaje dochodów i przychodów. Właśnie dlatego trudno się dziwić, że co roku wiele osób zadaje sobie pytanie o ewentualną konieczność wpisania otrzymanych odszkodowań do rocznego PIT-u.
W większości przypadków takie świadczenia od ubezpieczyciela nie muszą zostać wykazane przed fiskusem. Od tej ogólnej zasady istnieją jednak bardzo ważne wyjątki. Ich nieznajomość może się skończyć kłopotami z urzędem skarbowym.
Właśnie dlatego eksperci porównywarki Ubea.pl postanowili wyjaśnić, jak wygląda kwestia odszkodowań i zadośćuczynień ubezpieczeniowych w kontekście podatku PIT.
Zwolnienie nie dotyczy przedsiębiorców i części rolników
Informacji o statusie podatkowym odszkodowań ubezpieczeniowych warto poszukać w odpowiednim akcie prawnym, czyli ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych z 26 lipca 1991 r. (Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350). Ta wielokrotnie nowelizowana już ustawa wskazuje odszkodowania ubezpieczeniowe jako jedno z nieopodatkowanych źródeł przychodu.
Ustawa o PIT wymienia jednak równocześnie bardzo ważne wyjątki od ogólnego zwolnienia podatkowego dotyczącego odszkodowań. Podatek dochodowy (PIT) od otrzymanego odszkodowania ubezpieczeniowego będą musieli zapłacić:
- przedsiębiorcy, którym ubezpieczyciel wypłacił rekompensatę za składniki majątku wykorzystywane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (uwaga: takie osoby muszą wykazać również odszkodowania otrzymane od zakładu ubezpieczeń na mocy wyroku sądowego lub ugody sądowej),
- przedsiębiorcy otrzymujący inne odszkodowania w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (w tym odszkodowania za utracone korzyści,
- rolnicy prowadzący tzw. działy specjalne produkcji rolnej, którzy otrzymali odszkodowanie za szkody na majątku wykorzystywanym do działalności rolnicze.
„W nawiązaniu do tematu odszkodowań wypłacanych przedsiębiorcom warto zwrócić uwagę na art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PIT. Ten przepis wskazuje, że w przypadku wypłat dla przedsiębiorcy z ubezpieczeń innych niż dobrowolne opodatkowaniu podlega tylko ewentualna nadwyżka pomiędzy otrzymanym odszkodowaniem oraz kosztami likwidacji szkody (np. naprawy auta)” - mówi Paweł Kuczyński, prezes porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.
Odsetki od ubezpieczyciela mogą zostać opodatkowane
W kontekście podatku dochodowego od osób fizycznych trzeba wyraźnie oddzielić odszkodowania i zadośćuczynienia, które na ogół nie ulegają opodatkowaniu od odsetek wypłaconych przez ubezpieczyciela. W przypadku odsetek naliczanych od zbyt późno wypłaconych świadczeń ubezpieczeniowych fiskus reprezentuje stanowisko, które raczej nie ucieszy rodzimych podatników
„Problem polega nie tylko na tym, że urzędy skarbowe oraz sądy administracyjne dość często traktują odsetki od odszkodowań jako przychód podatkowy. Kłopotliwa jest również niestabilność orzecznictwa i stanowisk prezentowanych przez urzędy skarbowe” - podkreśla Andrzej Prajsnar, ekspert porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.
Jako dobry przykład stanowiska sądów korzystnego dla podatnika można podać wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 25 marca 2015 r. (sygn. akt. I S/Łd 1414/14). Brak obowiązku zapłaty podatku PIT od odsetek dotyczących odszkodowania potwierdził też Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku. Mowa o wyroku tego sądu z 14 czerwca 2016 r. (sygn. akt. I SA/Gd 250/16).
„Z drugiej strony Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 9 stycznia 2007 roku (sygn. akt II FSK 36/06) wskazał, że odsetki od odszkodowania powinny jednak podlegać opodatkowaniu. Jeżeli chodzi o nowsze wyroki potwierdzające konieczność zapłaty podatku PIT od odsetek odszkodowawczych, to można wymienić między innymi orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 19 listopada 2015 r. (zobacz sygn. akt I SA/Kr 1275/15)” - wylicza Paweł Kuczyński.
Ze względu na obecny bałagan prawny oraz interpretacyjny najbardziej bezpieczne dla poszkodowanych wydaje się jedno z trzech rozwiązań:
- przezorne uwzględnienie odsetek od odszkodowania jako przychodu podatkowego,
- zasięgnięcie nieformalnej informacji w urzędzie skarbowym,
- wystąpienie z wnioskiem o interpretację indywidualną.
Pierwsze rozwiązanie może być najlepsze, jeżeli zapłata PIT-u od odsetek odszkodowawczych nie skutkuje znaczącym wzrostem zobowiązań wobec fiskusa.
„Osoby nieprowadzące działalności gospodarczej powinny pamiętać, że odsetki dotyczące odszkodowania stanowią przychód z innych źródeł i właśnie tak powinny zostać wykazane w deklaracji PIT - 37” - podsumowuje Andrzej Prajsnar.
