Forma prawna i licencja
Domy maklerskie zajmują poczesne miejsce na rynku kapitałowym. Umożliwiają przepływ kapitału pomiędzy inwestorami oraz podmiotami, które go potrzebują. Działają na rynku pierwotnym, jak też rynku wtórnym, kojarzonym zwykle z giełdą.Zasady organizacji domów maklerskich są uregulowane w przepisach prawa. Nad ich przestrzeganiem czuwa Komisja Nadzoru Finansowego (KNF).
Dom maklerski z siedzibą na terenie Polski może świadczyć usługi maklerskie działając w formie:
1) spółki akcyjnej,
2) spółki komandytowo-akcyjnej lub komandytowej, w której co najmniej dwóch komplementariuszy posiada licencję maklera papierów wartościowych lub doradcy inwestycyjnego,
3) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
2) spółki partnerskiej lub jawnej, w której co najmniej dwóch wspólników posiada licencję maklera papierów wartościowych lub doradcy inwestycyjnego,
Działalność maklerską może prowadzić również bank mający siedzibę na terytorium Polski.
Zakres działalności każdego z wymienionych tu podmiotów prawa handlowego jest limitowany. Najszerszy pakiet usług może oferować dom maklerski funkcjonujący w formie spółki akcyjnej.
Domy maklerskie są instytucjami zaufania społecznego, stąd podlegają ścisłemu nadzorowi ze strony administracji państwowej, reprezentowanej przez KNF.
Prowadzenie działalności maklerskiej jest możliwe po uzyskaniu stosownego zezwolenia (licencji) udzielanej przez KNF.
Wymogi, jakie muszą spełnić podmioty podejmujące się takiej działalności są bardzo wysokie. Podmiot prowadzący działalność maklerską winien posiadać: odpowiedni poziom kapitałów własnych, odpowiednie urządzenia teletechniczne i oprogramowanie, wewnętrzne regulaminy i procedury pracy, zabezpieczenia przed wypływem informacji poufnych, procedury zapobiegania procederowi prania brudnych pieniędzy, regulamin składania zleceń przez pracowników oraz władze domu maklerskiego, regulamin zapobiegania manipulacjom rynkowym. Osoby pełniące funkcje we władzach domu maklerskiego winny dawać rękojmię uczciwego prowadzenia przedsiębiorstwa oraz zapewnienie interesów klientów. Dom maklerski winien zatrudniać odpowiednią ilość maklerów oraz doradców inwestycyjnych, adekwatną do zakresu świadczonych usług. Ponadto w przypadku prowadzenia ewidencji transakcji na instrumentach finansowych winni być zatrudnione osoby z tytułem specjalisty ewidencji papierów wartościowych, nadawaną przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW) .
Procedura licencyjna wymaga opracowania i przedłożenia do urzędu KNF wniosku wraz z kompletem podstawowych regulaminów, charakterystyką osób uczestniczących we władzach domu maklerskiego oraz wskazania źródeł pochodzenia kapitału własnego. Przyznanie licencji następuje w drodze uchwały podejmowanej podczas posiedzenia KNF.
Dla prowadzenia działalności operacyjnej niezbędne jest zawarcie umów z KDPW, Giełdą Papierów Wartościowych , MTS-CeTO oraz bankiem rozliczeniowym. Dom maklerski jest zobowiązany do uczestnictwa w Systemie Rekompensat, prowadzonym przez KDPW.
Akcje domu maklerskiego prowadzonego przez spółkę akcyjną mogą być wyłącznie akcjami imiennymi, o ile nie są zdematerializowane. Środki pochodzące na zapłatę za akcje lub udziały, które nie są zdematerializowane lub wkłady w spółce prowadzącej dom maklerski, nie mogą pochodzić z nieudokumentowanych źródeł ani z kredytu bądź pożyczki.
W przypadku domu maklerskiego organizowanego w formie spółki akcyjnej jednoosobowym założycielem może być wyłącznie osoba prawna. Natomiast jednoosobowym założycielem domu maklerskiego w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może być wyłącznie osoba prawna lub osoba fizyczna posiadająca licencję maklera papierów wartościowych lub doradcy inwestycyjnego.
Nabycie co najmniej 10% akcji lub udziałów domu maklerskiego wymaga uzyskania zgody KNF.
W przypadku naruszenia przez dom maklerski warunków otrzymanej licencji lub prawa lub zagrożenia interesów klientów lub uczestników rynku kapitałowego, KNF może nałożyć karę administracyjną lub w skrajnym przypadku cofnąć licencję na prowadzenie działalności.
Zakres czynności
Dom maklerski prowadzący działalność maklerską może wykonywać następujące czynności:- przyjmowanie i przekazywanie zleceń nabycia lub zbycia maklerskich instrumentów finansowych w imieniu własnym oraz na rachunek inwestora składającego zlecenie,
- nabywanie lub zbywanie na własny rachunek maklerskich instrumentów finansowych,
- zarządzanie portfelami maklerskich instrumentów finansowych,
- oferowanie maklerskich instrumentów finansowych,
- pełnienie funkcji subemitenta usługowego oraz inwestycyjnego,
- prowadzenie rachunków papierów wartościowych oraz rachunków pieniężnych klientów,
- doradztwo inwestycyjne w zakresie maklerskich instrumentów finansowych, dopuszczonych do obrotu zorganizowanego,
- doradztwo inwestycyjne w zakresie maklerskich instrumentów finansowych, nie dopuszczonych do obrotu zorganizowanego,
- organizowanie alternatywnego systemu obrotu,
- przechowywanie i rejestrowanie zmian stanu posiadania maklerskich instrumentów finansowych,
- ewidencjonowanie oraz prowadzenie rachunków, na których są zapisywane maklerskie instrumenty finansowe,
- udostępnianie skrytek sejfowych;
- udzielanie pożyczek pieniężnych na zakup maklerskich instrumentów finansowych,
- doradztwo dla przedsiębiorstw w zakresie struktury kapitałowej, strategii przedsiębiorstwa lub innych zagadnień związanych z taką strukturą lub strategią;
- doradztwo i innych usługach w zakresie łączenia, podziału oraz przejmowania przedsiębiorstw;
- wymiana walutowa, w przypadku gdy jest to związane z działalnością maklerską, np. inwestowaniem na rynkach zagranicznych.
Maklerzy i doradcy inwestycyjni
Wykonywanie zawodu maklera papierów wartościowych lub doradcy inwestycyjnego polega na wykonywaniu czynności związanych z działalnością domów maklerskich, w szczególności przyjmowania i przekazywania do realizacji zleceń nabycia lub sprzedaży instrumentów finansowych. Doradcy podejmują decyzje inwestycyjne w zakresie zarządzania na zlecenie cudzymi pakietami maklerskich instrumentów finansowych. Mogą również opracowywać rekomendacje i analizy, które są udostępniane inwestorom.W zależności od zakresu wykonywanych czynności dom maklerski jest zobowiązany zatrudniać określoną ilość maklerów i doradców inwestycyjnych.
Egzaminy na maklera papierów wartościowych lub doradcę inwestycyjnego to wielki sprawdzian z wiedzy na temat różnych zagadnień dotyczących rynku finansowego, prawa cywilnego, gospodarczego, podatkowego, dewizowego, papierów wartościowych, zagadnień dotyczących organizacji rynku kapitałowego, rozwiązywania zadań z matematyki finansowej, statystyki, znajomości strategii inwestycyjnych oraz ekonomii. Egzamin na doradcę inwestycyjnego obejmuje szersze spektrum tematów, a wymogi są postawione wyżej, niż w przypadku egzaminu dla maklerów. Licencja maklera i doradcy jest nadawana dożywotnio.
Aby zostać dobrym maklerem lub doradcą inwestycyjnym nie wystarczy zdać egzamin. Należy posiadać również odpowiednie predyspozycje psychiczne, które pozwolą później na pracę w stresie i pod presją czasu. Obowiązki maklera zatrudnionego w domu maklerskim mogą obejmować:
- przyjmowanie i przekazywanie zleceń kupna i sprzedaży maklerskich instrumentów finansowych i przekazywanie ich na giełdę,
- kojarzenie transakcji na rynku pozagiełdowym,
- nabywanie i zbywanie instrumentów finansowych na rachunek własny domu maklerskiego,
- oferowanie instrumentów finansowych poprzez pośredniczenie w sprzedaży przez spółkę nowej emisji lub wprowadzania ich do obrotu giełdowego,
- prowadzenie rachunków pieniężnych i rachunków papierów wartościowych klientów domu maklerskiego,
- organizowanie alternatywnego systemu obrotu
Doradca inwestycyjny jest uprawniony do:
- zarządzania cudzym portfelem instrumentów finansowych na zlecenie,
- doradzania w zakresie inwestycji w instrumenty finansowe: doradztwo inwestycyjne polega na wystawianiu odpłatnych rekomendacji (np. kupuj, sprzedaj, trzymaj) dotyczących papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu regulowanego, np. akcji notowanych na giełdzie,
- zarządzania funduszami inwestycyjnymi
- zarządzania otwartym funduszem emerytalnym,
- zarządzania ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi.
Tam, gdzie w grę wchodzą duże pieniądze wymagana jest nienaganna postawa etyczna ludzi, którzy go organizują. Stąd od maklerów i doradców wymaga się nieposzlakowanej postawy etycznej. Naruszenie lub złamanie obowiązujących regulacji, szczególnie wykorzystanie informacji poufnych, manipulowanie kursami instrumentów finansowych, niestaranne wykonywanie obowiązków może skutkować pozbawieniem prawa wykonywania zwodu maklera lub doradcy inwestycyjnego. W przypadku popełnienia przestępstwa - odpowiedzialnością karną lub administracyjną. Dopuszczenie osoby, która zadała z wynikiem pozytywnym egzamin do wykonywania tego zawodu poprzez wpis na listę prowadzoną przez KNF jest uzależnione również od tego, czy w przeszłości nie była karana za przestępstwa przeciwko mieniu (np. kradzież, malwersacje finansowe, oszustwa finansowe, przestępstwa skarbowe).
Makler lub doradca inwestycyjny winien posiadać pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystać z pełni praw publicznych.
Tytuły zawodowe "makler papierów wartościowych" i "doradca inwestycyjny" podlegają ochronie prawnej.
Źródło:
