W ocenie ONZ, w ciągu ponad 15 miesięcy wojny Izraela z Hamasem w Strefie Gazy zniszczono lub uszkodzono 69 proc. wszystkich znajdujących się tam budynków, w tym 88 proc. szkół i większość szpitali. Przedstawiamy statystyki dotyczące zniszczeń materialnych w Strefie Gazy oraz szacunki dotyczące czasu i kosztów jej odbudowy.
Do grudnia 2024 r. w Strefie Gazy zostało zniszczonych lub uszkodzonych ponad 170 tys. budynków, czyli 69 proc. wszystkich obiektów na tym terenie - wynika z analizy zdjęć satelitarnych, przeprowadzonej przez centrum satelitarne ONZ (UNOSAT).
UNICEF informował, że do grudnia zniszczono lub uszkodzono 496 z 564 budynków szkolnych, czyli 88 proc. takich obiektów. Władze Strefy Gazy podały, że zniszczono także 823 meczety, trzy kościoły i 200 budynków należących do lokalnego rządu. W styczniu częściowo działało 16 z 36 szpitali w Strefie Gazy; uszkodzonych lub zniszczonych było też 63 proc. przychodni i ambulatoriów - napisano w raportach ONZ.
Infrastruktura praktycznie nie istnieje
W wyniku wojny uszkodzeniu uległo również ponad 65 proc. sieci drogowej, a także ponad 80 proc. sieci wodnych i kanalizacyjnych. W znacznym stopniu zniszczono również infrastrukturę energetyczną i tę służącą utylizacji odpadów - zaznaczono w raporcie przygotowanym pod koniec stycznia przez dla Zgromadzenia Ogólnego ONZ.
Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) przekazała, że w czasie wojny zabito ponad 95 proc. pogłowia hodowanego w Strefie Gazy bydła i blisko połowę owiec. Wyliczenia innych agencji ONZ pokazują, że uszkodzono 68 proc. gruntów ornych i zniszczono większość szklarni oraz systemów irygacyjnych.
Miliardy dolarów strat i dziesiątki milionów ton gruzu
Bank Światowy i ONZ szacowały w kwietniu 2024 r. wielkość samych strat w infrastrukturze Strefy Gazy na 18,5 mld dolarów. Według ocen ONZ w Strefie Gazy jest obecnie 50 mln ton gruzu, a jego usunięcie może zająć do 21 lat i kosztować 1,2 mld dolarów.
Sprzątanie rumowisk będzie niebezpieczne, ponieważ w zgliszczach znajdują się toksyczne substancje, w tym azbest. Według władz medycznych Strefy Gazy, w gruzowiskach są też pogrzebane i wciąż nie wydobyte ciała około 10 tys. osób. Eksperci ostrzegają, że na terenie Strefy Gazy, głównie w gruzowiskach, znajdują się też dziesiątki tysięcy niewybuchów.
W wydanej w maju 2024 r. prognozie Komisji Gospodarczo-Społecznej ONZ dla Azji Zachodniej (ESCWA) napisano, że odbudowa samych domów potrwa, w najbardziej optymistycznym scenariuszu, do 2040 r. i pochłonie co najmniej 40 mld dolarów.
Poziom rozwoju społecznego, jak w latach pięćdziesiątych
Program Narodów Zjednoczonych na rzecz Rozwoju (UNDP) opublikował w październiku 2024 r. raport, w którym wyliczono, że z powodu wojny poziom rozwoju społecznego w Strefie Gazy cofnął się o 69 lat, do stanu z 1955 r.
Analizy zdjęć satelitarnych, prowadzone przez różne organizacje, pokazują, że najbardziej zniszczone zostały północ Strefy Gazy oraz jej południe, w okolicach miasta Rafah. W położonym na północy mieście Gaza zniszczono lub uszkodzono trzy czwarte wszystkich budynków, w Rafah - ponad połowę.
Teren Strefy Gazy rozciąga się na długość zaledwie 41 km, wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego. Jego szerokość wynosi od 6 do 12 km, a całkowita powierzchnia - 365 km kwadratowych. Palestyńska półenklawa od zachodu graniczy z Egiptem, a pozostałe granice lądowe dzieli z Izraelem. Jest to jeden z najgęściej zaludnionych obszarów świata.
Według palestyńskiego urzędu statystycznego, w styczniu Strefę Gazy zamieszkiwało około 2,1 mln osób, a w czasie wojny jej populacja zmniejszyła się o około 160 tys. - około 55 tys. uznano za zabitych, około 100 tys. wyjechało.
Od 2007 r. Strefą Gazy rządzi Hamas, który jest uznawany przez Zachód za organizację terrorystyczną. Od tego czasu Izrael przeprowadził kilka operacji wymierzonych w tę grupę.
Zaczęło sie od ataku Hamasu, a później Izrael się zemścił
Obecna wojna zaczęła się po ataku Hamasu i innych grup terrorystycznych na Izrael 7 października 2023 r. Zabito wówczas około 1200 osób, a 251 porwano.
Izrael natychmiast rozpoczął naloty odwetowe, a po kilku dniach jego wojska wkroczyły do Strefy Gazy. Według ministerstwa zdrowia tego terytorium, w wojnie zginęło ponad 47 tys. Palestyńczyków, z czego przeszło 20 tys. to kobiety i dzieci. Choć resort jest częścią rządu Hamasu, podawane przez niego dane są powszechnie uznawane za wiarygodne.
Mimo ustania walk bilans ofiar jest codziennie aktualizowany, wraz z wydobywaniem ciał z gruzów. Rannych zostało co najmniej 111 tys. Palestyńczyków. Statystki podawane przez władze palestyńskie nie rozróżniają ofiar cywilnych od poległych bojowników. Wojsko izraelskie informowało, że zabiło w Strefie Gazy blisko 20 tys. członków organizacji terrorystycznych.
Izraelskie siły zbrojne po wkroczeniu do Strefy Gazy zaczęły na masową skalę nakazywać ludności cywilnej opuszczanie poszczególnych regionów. W szczytowym momencie nakazami ewakuacji było objęte ponad 80 proc. terytorium Strefy Gazy. Większość mieszkańców schroniła się w tzw. bezpiecznej strefie humanitarnej na południowym zachodzie półenklawy.
Według ONZ swoje domy opuściło około 1,9 mln mieszkańców Strefy Gazy, czyli 90 proc. jej populacji. Większość z nich musiała wielokrotnie uciekać z miejsc, w których się schronili.
Od 19 stycznia do początku marca obowiązuje zawieszenie broni, zakładające m.in. częściowe wycofanie wojsk izraelskich, umożliwienie uchodźcom wewnętrznym powrotu do rodzinnych miejscowości, zwiększenie dostaw pomocy humanitarnej i wymianę zakładników Hamasu na Palestyńczyków osadzonych w izraelskich więzieniach. Perspektywy przedłużenia porozumienia i zawarcia trwałego rozejmu są jednak niepewne.
Jerzy Adamiak (PAP)
adj/ szm/
