Przed nami kolejny rok wysokich cen, rosnących opłat za energię elektryczną oraz pokaźnych rat kredytów hipotecznych. Przełamaniem tej przyprawiające o zawrót głowy listy może być: wzrost wynagrodzenia minimalnego, zmiana prawa na korzyść kupujących oraz więcej pieniędzy na dofinansowanie do fotowoltaiki, pomp ciepła i innych przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Zebraliśmy 30 najważniejszych zmian, które czekają za progiem 2023 roku.
Ostatnie dwa lata to prawdziwy kalejdoskop zdarzeń. Pierwsza była pandemia COVID-19, dziesięć miesięcy temu wybuchła wojna na Ukrainie - świat jest całkiem inny. Jeszcze 2019 r. spędzaliśmy Boże Narodzenie bez widma obostrzeń związanych z wychodzeniem z domu, pracą zdalną i okrucieństwa wojny. Zebraliśmy 30 najważniejszych zmian, które wejdą w życie w 2023 r., do których dołączamy życzenia, żeby nadchodzące 12 miesięcy obyło się bez zaskoczeń - przynajmniej tych negatywnych.
1. Wysoka inflacja
Wysoka inflacja pozostanie z nami w 2023 r. Według projekcji NBP, wskaźnik wzrostu cen osiągnie swój szczyt na początku roku, a następnie będzie stopniowo spadał. Dotychczasowe podwyżki stóp obniżą średnioroczne CPI o 2,8 pkt. proc. w '23 - podał NBP w połowie listopada 2022 r. W praktyce oznacza to, że ceny będą nadal rosły. Warto pamiętać, że niższa inflacja nie oznacza, że ceny spadają.
2. Wyższe ceny gazu i prądu
Pozostając w temacie rosnących cen, rok 2023 r. przyniesie wyższe wydatki na prąd dla gospodarstw domowych. Według nowych, zatwierdzonych przez Urząd Regulacji Energetyki, miesięczna kwota na rachunku za energię elektryczną może być nawet o 60 proc. wyższa niż w 2022 r. URE dokonał obliczeń na przykładzie gospodarstwa domowego zużywającego rocznie ok. 2500 kW - w tym 2000 kWh będzie w gwarantowanej cenie. Warto pamiętać, że pomimo tego opłaty za prąd będą wyższe niż obecnie - stawka VAT wraca do poprzedniej wysokości 23 proc.
3. Kolejne 12 miesięcy bez VAT-u na żywność
Tarcza antyinflacyjna pozostanie z nami na dłużej. Minister finansów Magdalena Rzeczkowska podpisała rozporządzenie przedłużające utrzymanie „zerowej” stawki VAT na żywność na początku grudnia 2022 r. Czasowy brak podatku od towarów i usług obejmuje m.in. mięso, ryby, zupy i buliony, produkty mleczarskie, zboża, tłuszcze i oleje pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego, orzechy jadalne, warzywa i owoce. Wcześniej wymienione artykuły były objęte stawką 5 proc. VAT.
4. Wysokie raty kredytów hipotecznych
W grudniu 2022 r. oprocentowanie kredytów hipotecznych uwzględnianych w rankingu Bankier.pl spadło o ponad 1 p.p. w porównaniu z listopadem 2022 r. - wynika z analizy Michała Kisiela. W grudniu Rada Polityki Pieniężnej po raz trzeci z rzędu zdecydowała o pozostawieniu stóp procentowych NBP na dotychczasowych poziomach. Analitycy przewidują zakończenie cyklu podwyżek. Skutkowało to spadkiem WIBOR-u, a tym samym obniżeniem oprocentowania kredytów, które opierają się na wskaźniku. Jednak pomimo tego kredytobiorcy powinni przygotować się na kolejny rok wysokich rat. Miesięczne zobowiązanie może nie rosnąć, a nawet odrobinę spaść - jednak wciąż będzie wysokie.
5. WIRON w niektórych bankach
"Kończy się pewna epoka" - skomentował zmianę wskaźnika WIBOR na WIRON Michał Kisiel, analityk Bankier.pl. Od stycznia 2023 r. banki mogą oferować kredyty z oprocentowaniem opartym na nowym indeksie. WIRON (Warsaw Interest Rate Overnight) docelowo całkowicie zastąpi WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate). Zmiana będzie mieć wpływ na wysokość oprocentowania m.in. kredytów hipotecznych, w których jej wysokość wyrażana jest z reguły jako indeks WIBOR 3-miesięczny lub 6-miesięczny powiększony o marżę. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule pt. “Epoka WIBOR-u właśnie się kończy. Dokładnie prześwietlamy jego następcę - WIRON”.
6. Podwójna podwyżka wynagrodzenia minimalnego
W 2023 r. wysokość płacy minimalnej wzrośnie dwukrotnie. Od 1 stycznia będzie wynosić 3490 zł brutto, a od 1 lipca wzrośnie do kwoty 3600 zł brutto. Odpowiednio stawka godzinowa wyniesie 22,80 zł, a po pół roku 23,50 zł brutto. Podwójny wzrost wynagrodzenia spowodowany jest wysoką inflacją. Zgodnie z przepisami, jeżeli prognozowany na rok następny wskaźnik cen wynosi co najmniej 105 proc. – ustala się dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej. Można podsumować, że zwiększenie miesięcznej pensji jest obowiązkiem ustawowym, a nie przywilejem oferowanym przez rząd.
Pierwsza podwyżka płacy wynosi 480 zł brutto. To wzrost o 15,95 proc. Po pół roku wynagrodzenie wzrośnie jeszcze o 110 zł, czyli blisko 3,2 proc. względem pierwszej połowy 2023 r. Z kolei w porównaniu rok do roku pensja minimalna będzie o 19,6 proc. wyższa.
7. Wyższe składki ZUS dla przedsiębiorców
Do pary z wyższym wynagrodzeniem minimalnym oraz wyszą kwotą prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej idą składki na ubezpieczenia społeczne. Wymienione wartości stanowią podstawę do wyliczeń ZUS-ów dla przedsiębiorców. W 2023 r. osoby prowadzące własny biznes zapłacą o 224,17 zł więcej miesięcznie na ubezpieczenia społeczne. W ciągu ostatniej dekady składki wzrosły o ponad 900 zł. Dodatkowo przedsiębiorcy zapłacą więcej za ubezpieczenie zdrowotne.
8. To nie koniec "Polskiego ładu"
Jak rozliczyć się za 2022 r.? Oto jest pytanie, a odpowiedź będzie dłuższa niż dotychczas. Wszystko za sprawą projektu "Polskiego Ładu", nazywanego w ostatnich miesiącach "Niskimi Podatkami". Coroczny sezon rozliczeń PIT będzie bardziej pracowity niż dotychczas. Oprócz deklaracji podatkowej wystawionej w usłudze "Twój e-PIT" warto policzyć we własnym zakresie rozliczenie, stosując przepisy, które chwilowo pojawiły się w polskim systemie prawnym np. ulgę dla klasy średniej. Wprawdzie ulga została zlikwidowana od lipca br. jednak istnieje sytuacja, w której podatnicy mogą z niej skorzystać. Wyjątek ma zastosowanie, jeśli, ze względu na zbiegi różnych tytułów podatkowych przy rozliczeniu rocznym za 2022 r., okaże się, że stosowanie ulgi dla klasy średniej dla podatnika ma być korzystniejsza.
9. Zmiany w kodeksie pracy
Od Nowego Roku mają wejść w życie przepisy w Kodeksie pracy. Wśród nich jest m.in. zapis umożliwiający okazyjne świadczenie pracy zdalnej przez 24 dni w roku. Takiej opcji pracodawca nie będzie mógł odmówić określonym grupom osób zatrudnionych tj. rodzicom, którzy wychowują dziecko do 4. roku życia, rodzicom i opiekunom, którzy opiekują się osobą z niepełnosprawnością w rodzinie i kobietom w ciąży. Kolejna zmiana w Kodeksie dotyczy prewencyjnej kontroli trzeźwości oraz pokrycia kosztów energii elektrycznej podczas pracy zdalnej. Szczegóły nadchodzących zmian opisała Ewelina Czechowicz w artykule "Zmiany w Kodeksie pracy dla pracowników i pracodawców w 2023 roku".
10. Przepisy budowlane po nowemu
Kolejnym punktem, który warto dodać do listy, jest nowelizacja przepisów Prawa budowlanego. Od 1 stycznia 2023 r. budowa domu jednorodzinnego, niezależnie jego powierzchni, nie będzie wymagała specjalnego pozwolenia. W praktyce oznacza to, że nawet budując dom 150- czy 200-metrowy nie trzeba będzie ubiegać się o ten dokument. Ustawodawca przewidział dla domów powyżej 70 mkw. obowiązek zgłoszenia projektu i posiadania kierownika budowy.
11. Zmiany dla kierowców
Od Nowego Roku szykuje się szereg zmian dla kierowców. Wśród nich jest m.in. gigantyczna podwyżka mandatów, nowe zasady redukcji punktów karnych oraz konfiskata samochodu za jazdę pod wpływem alkoholu. Więcej na temat zmian w przepisach Kodeksu drogowego pisał Marcin Kaźmierczak w artykule pt. "Zmiany dla kierowców w 2023 r. – nowe przepisy, kary i podwyżki".
12. Wyższe opłaty za autostrady, nie dla wszystkich
Do pasma podwyżek w 2023 r. dołączyły opłaty za przejazd autostradami zarządzanymi przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Na pierwszy ogień idą kierowcy autobusów i ciężarówek. Od stycznia opłaty wzrosną o 13,3 proc. O tym, dlaczego akurat o taką kwotę pisał Marcin Kaźmierczak w artykule pt. "Opłaty za autostrady w górę. Na razie tylko dla ciężarówek".
13. Zmiany w rozliczeniu podatku od najmu
Właściciele wynajmujący nieruchomość muszą pamiętać o likwidacji możliwości wyboru formy opodatkowania dochodów z wynajmu. Od 1 stycznia 2023 r. podatnicy dostępne będzie rozliczenie z fiskusem wyłącznie na podstawie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Dla części osób jest to zmiana niekorzystna, ponieważ nie umożliwia odliczenia kosztów np. na remont oraz odsetek od kredytu hipotecznego. Szczegóły dotyczące ryczałtu od najmu opracowała Iwona Maczalska w artykule pt. "Najem prywatny 2023. Tylko jedna forma opodatkowania, zmiany w kosztach".
14. Obowiązek posiadania PUE ZUS
Pozostając przy zagadnieniach podatkowych, warto wspomnieć o jeszcze jednej nowości. Od 1 stycznia 2023 r. osoby samozatrudnione, mali przedsiębiorcy, duchowni, rodzice zatrudniający nianię na umowie uaktywniającej oraz wszyscy pozostali płatnicy składek na ubezpieczenie społeczne ZUS będą mieć obowiązek posiadania aktywnego Profilu Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Do tej pory taką powinność mieli płatnicy rozliczający składki za więcej niż 5 osób. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj.
15. Wyższe diety za podróże służbowe
Od 1 stycznia 2023 r. wzrośnie dieta z tytułu krajowej podróży służbowej. Jej wysokość za dobę będzie wynosić 45 zł. W 2022 r. kwota dziennej diety służbowej wynosiła 38 zł (od lipca). Noworoczny wzrost wynosi ponad 18,4 proc.
16. Podatek od nieruchomości
Noworoczna lista zmian nieubłaganie kręci się wokół podwyżek. Kolejna z nich dotyczy maksymalnej stawki podatku od nieruchomości. Właściciele domów i mieszkań zapłacą nawet o 12 proc., podaje Marcin Kaźmierczak w artykule "Nowy rok z podwyżkami podatku od nieruchomości. Największe miasta z maksymalnymi stawkami".
17. Jedna opłata zniknie z rachunku za prąd
W przyszłym roku z rachunków za energię elektryczną zniknie jedna z opłat. Urząd Regulacji Energetyki wprowadził zerową stawkę opłaty OZE, która ma obowiązywać w całym 2023 roku. W 2022 r. do miesięcznych rozliczeń za prąd doliczana jest opłata w wysokości 90 groszy za MWh. Likwidacja opłaty nieznacznie wpłynie na kwotę do zapłaty. W zależności od zużycia energii opłata może wahać się od kilkudziesięciu groszy do kilku złotych miesięcznie w przypadku dwuosobowej rodziny.
18. E-paragon zastąpi papierowy wydruk
Kolejna zmiana, o której warto wspomnieć, wejdzie w życie dopiero w drugiej połowie nadchodzącego roku. Od września 2023 r. sprzedawcy będą mogli wydawać paragony elektroniczne. Specjalne narzędzie "HUB e-paragony" umożliwi powszechne stosowanie e-paragonów. Klient będzie mógł wybrać, czy woli otrzymać papierowy wydruk z zakupów, czy e-paragon.
19. Wódka i papierosy będą droższe
Od 1 stycznia 2023 r. ponownie wzrośnie akcyza na alkohol i wyroby tytoniowe. Rząd tłumaczy, że chce zadbać o zdrowie Polaków i zniechęcać do sięgania po używki. Stawka akcyzy na alkohol w nadchodzącym roku wzrośnie o 5 proc., a na wyroby tytoniowe o 10 proc. Jak podaje resort finansów, poodwyższona akcyza ma przenieść budżetowi państwa 2,4 mld złotych zysku.
O ile wzrosną ceny po podwyżce? Z wyliczeń Ministerstwa Finansów wynika, że półlitrowa butelka wódki zdrożeje w przyszłym roku średnio o 90 groszy. Wino ma być droższe o około 4 grosze, podobna podwyżka ma dotknąć piwo. Natomiast paczka papierosów pójdzie w górę o 42 grosze.
20. Zasiłek macierzyński przy adopcji
Kilka punktów wyżej pisaliśmy o zmianach dla pracowników. Oprócz nich od 1 lutego 2023 r. w życie wchodzą istotne przepisy dla osób, które zdecydują się na przysposobienie dziecka. Rodzice adopcyjni, opłacający ubezpieczenie chorobowe, skorzystają z zasiłku macierzyńskiego na dziecko w wieku do 14 lat. Do tej pory zasiłek przysługiwał na dziecko w wieku do 7 lat, a w wyjątkowych okolicznościach na pociechę przysposobioną dla 10 lat (przy odroczeniu obowiązku szkolnego).
21. Wkrótce więcej dni urlopu
Wciąż czekamy na implementację unijnej tzw. dyrektywy work-life balance. Czas na wprowadzenie zmian w polskim Kodeksie pracy był do 22 sierpnia 2022 r. Na ten moment przygotowany jest projekt i trwa jego procedowanie. Najprawdopodobniej w 2023 r. nowe zapisy wejdą w życie. Wśród nich jest m.in. wydłużenie urlopu rodzicielskiego i czas wolny od pracy z powodu działania siły wyższej. Więcej na temat nadchodzących zmian można przeczytać w artykule Malwiny Wrotniak pt. "Nadchodzi work-life balance dla Polaków. "Pudrujemy trupa".
22. Obniżone limity na transakcje gotówkowe
2023 to ostatni rok, w którym nie będzie obowiązywać limit płatności gotówkowych dla osób fizycznych (przy przelewach dla przedsiębiorców). Od 2024 r. limit będzie wynosił 20 tys. zł. Powyżej tej kwoty konsument będzie zobowiązany do przelania środków za pośrednictwem rachunku bankowego. Dodatkowo od 1 stycznia 2024 r. zmniejszy się górna granica płatności gotówkowych dla przedsiębiorców z 15 tys. zł do 8 tys. zł.
23. Koniec fałszywych promocji
Od 1 stycznia 2023 r. wchodzą w życie nowe przepisy dotyczące wzmocnienia ochrony konsumenta. Stanowią one implementację dyrektywy unijnej. Najważniejsza zmiana wprowadzona tzw. Dyrektywą Omnibus dotyczy obowiązku informowania o najniższej cenie towaru oraz usługi, która obowiązywała w ciągu ostatnich 30 dni przed obniżką. Kupujący na metce zobaczą dwie kwoty. Przepisy ma zapobiegać oszustwom sprzedających, którzy na kilka dni przed "wyprzedażą" sztucznie zawyżają ceny.
24. Więcej osób dostanie powołanie do wojska
W 2023 r. Ministerstwo Obrony Narodowej zamierza powołać do 200 tys. osób na ćwiczenia wojskowe. Planowane są pobory m.in. żołnierzy WOT, do dobrowolnej służby zasadniczej, aktywnej rezerwy oraz służby zawodowej. Ćwiczenia maksymalnie potrwają 90 dni. Dla niektórych pracowników powołanie do wojska wiążę się z niższym wynagrodzeniem. Dniówka dla szeregowego wynosi 129,96 zł. Osoby odbywające ćwiczenia będą mogły liczyć również na odszkodowanie z tytułu utraconych zarobków - maksymalnie wyniesie ok. 700 zł.
25. Opłata od posiadania psa
Kolejna maksymalna stawka opłat lokalnych idzie w górę. Właściciele czworonogów powinni liczyć się ze wzrostem opłaty od posiadania psa. Od 1 stycznia 2023 r. stawka będzie wyższa o 11,8 proc., wynika z obwieszczenia ministra finansów. Oznacza to wzrost z 135 zł do 150,93 zł rocznie. Po stronie każdej gminy w Polsce jest wprowadzenie i ustalenie wysokości opłaty od posiadania psa.
26. Droższe wakacje w Chorwacji
Od 1 stycznia 2023 r. Chorwacja wchodzi do strefy Schengen oraz zmienia obecną walutę na euro. Kursy wymiany został ustalony już w lipcu br. na 7,53450 kuny za 1 euro - podała Rada Unii Europejskiej. Jak informują turyści, w listopadzie 2022 r. ceny w sklepach i restauracjach były podawane zarówno w kunach, jak i w euro. Zmiana waluty może wpłynąć na ceny letniego wypoczynku w Chorwacji.
27. Więcej pieniędzy na termomodernizację
Właściciele nieruchomości mogą liczyć na wyższe dofinansowania przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Od grudnia 2022 r. zmieniły się zasady rządowego programu „Mój prąd”. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule pt. „Blisko 31 tys. zł na domową fotowoltaikę w programie Mój prąd”. Na plus przekształcony będzie także program „Czyste powietrze”.
28. Osoby uprawnione do emerytury rolniczej pojadą do sanatorium
Od 1 stycznia 2023 r. na rehabilitację leczniczą będą mogły pojechać osoby ubezpieczone w KRUS. Turnus może trwać maksymalnie 21 dni. Do tej pory z wyjazdu do sanatorium mogli skorzystać wyłącznie rolnicy pracujący.
29. W przyszłym roku będzie 6 i pół niedzieli handlowej
Topnieje liczba niedziel nieobjętych zakazem handlu. W 2023 r. będzie mieć miejsce wyjątkowa sytuacja - Wigilia wypada w niedzielę. Jest to jednocześnie ostatnia niedziela przed Bożym Narodzenie, czyli handlowa. Oznacza to, że klienci będą mogli zrobić zakupy maksymalnie do godziny 14:00 - wskazują na to przepisy tej samej ustawy. Sprawdź tutaj daty niedziel handlowych w nadchodzącym roku.
30. mLegitamacja dla emerytów i rencistów
Zmiany czekają także na seniorów. Od 1 stycznia legitymacja emeryta lub rencisty będzie dostępna w wersji cyfrowej. W aplikacji mObywatel będzie dostępna elektroniczna wersja papierowego dokumentu. Na jej podstawie seniorzy będą mogli korzystać ze wszystkich przysługujących im zniżek i ulg - m.in. na tańsze leki, bilety oraz zwolnienia z opłaty abonamentu.
