Sprawozdawczość finansowa banków
W czerwcu 2002 opublikowano projekt zmian do Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) poświęconych zagadnieniom rachunkowości instrumentów finansowych. Projekt zmiany dotyczy następujących standardów: MSR 32: „Instrumenty finansowe: ujawnianie i prezentacja” oraz MSR 39: „Instrumenty finansowe: ujawnianie i wycena” („Projekt zmian” *).Przypomnijmy, że pierwszy z tych standardów reguluje kwestie klasyfikacji i wyceny złożonych instrumentów finansowych przez ich wystawcę (na przykład obligacji zamiennych na akcje), zasady klasyfikacji instrumentów pochodnych opiewających na akcje emitenta (na przykład wystawionych opcji, w których instrumentem bazowym są akcje własne emitenta) oraz zasady ujawniania informacji na temat instrumentów finansowych w notach do sprawozdań finansowych. Z kolei MSR 39 poświęcony jest zagadnieniu ujmowania instrumentów finansowych w sprawozdaniach finansowych i zasadom ich wyceny. Najważniejsze zasady wprowadzone przez MSR 39 można podsumować następująco: 1) wprowadzenie klasyfikacji aktywów finansowych na cztery portfele zaś zobowiązań finansowych na dwie grupy, 2) zdefiniowanie podstawowych zasad wyceny instrumentów finansowych według wartości godziwej lub według zamortyzowanego kosztu, (w tym z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej), 3) określenie zasad ujmowania i wyceny instrumentów pochodnych (ujmowanie w bilansie według wartości godziwej, której zmiany są ujmowane w rachunku zysku i strat), w tym wbudowanych instrumentów pochodnych, 4) określenie zasad stosowania rachunkowości zabezpieczeń, 5) określenie zasad ustalania utraty lub zachowania kontroli nad przekazywanymi składnikami aktywów finansowych przez jednostki przekazujące, 6) zdefiniowanie zasad ustalania trwałej utraty wartości przez składniki aktywów finansowych i zasady wyliczania korekt z tego tytułu, 7) wprowadzenie wymogu dodatkowych ujawnień dotyczących instrumentów finansowych, w tym zasad stosowanych do określania wartości godziwej czy też zasad zarządzania ryzykiem finansowym.
Projekt zmian został opublikowany przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości („Radę”) (IASB)** w celu uściślenia wymagań określonych w MSR 32 i MSR 39. Proponowane zmiany i modyfikacje mają na celu zaadresowanie kwestii i zagadnień zidentyfikowanych przez firmy audytorskie, narodowe organy stanowiące zasady rachunkowości, regulatorów oraz inne podmioty w procesie praktycznego wdrażania MSR 32 i MSR 39 (MSR 39 obowiązuje od 1 stycznia 2001 roku). Intencją Rady przy przygotowaniu Projektu zmian nie była ponowna analiza podstawowych, fundamentalnych założeń leżących u podstaw MSR 32 i MSR 39. Nadrzędnym celu Projektu zmian było zredukowanie złożoności standardów rachunkowości dotyczących rachunkowości instrumentów finansowych poprzez zawarcie w nich dodatkowych wyjaśnień i interpretacji oraz wyeliminowanie wewnętrznych sprzeczności występujących dotychczas pomiędzy różnymi MSR. Niezależnym celem Rady była daleko idąca harmonizacja zapisów standardów MSR regulujących zagadnienia rachunkowości instrumentów finansowych z odpowiednimi regulacjami Amerykańskich Standardów Rachunkowości („US GAAP”) w tym zakresie. Rada oczekuje, iż podstawowe zasady określone w zmienionych MSR 32 i MSR 39 będą obowiązywać przez dłuższy okres.
Opublikowany w czerwcu 2002 roku Projekt zmian został poddany ocenie oraz analizie opinii publicznej w ramach zaproszenia do przedkładania opinii i komentarzy do treści zmienionych standardów . Opinie i komentarze miały być składane Radzie do dnia 14 października poprzedniego roku. Po tym okresie, na podstawie komentarzy oraz głosów zainteresowanych stron, w tym między innymi Federacji Banków Europejskich (FBE) zorganizowano dodatkową serię rozmów pomiędzy przedstawicielami Rady a reprezentantami branży finansowej, w tym w szczególności możliwości stosowania rachunkowości zabezpieczeń do zabezpieczeń pozycji (macrohedging). W następstwie toczących się rozmów, w sierpniu 2003 roku, na podstawie zmian zaproponowanych przez FBE, opublikowano dodatkowy projekt zmian do MSR 39 poświęcony temu zagadnieniu, to jest „Projekt zmian do MSR 39 Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena – Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej przed ryzykiem stopy procentowej w odniesieniu do pozycji netto” („Projekt zmian – macrohedging”). Rada oczekuje komentarzy do niniejszego dokumentu do dnia 14 listopada 2003 roku. Kolejne najistotniejsze tematy na agendzie wspólnych spotkań FBE i Rady to kwestie regulacji dotyczące zasad tworzenia rezerw na kredyty, wycena według zamortyzowanego kosztu i efektywnej stopy procentowej, wycena do wartości godziwej. Kwestie, które są obecnie przedmiotem dalszych prac dotyczą także zasad traktowania depozytów dla potrzeb rachunkowości zabezpieczeń, kwestie traktowania zakupionych kredytów, kosztów transakcyjnych, zobowiązań do udzielenia kredytu, zasad ujmowania gwarancji, czy na przykład zasad stosowania testu prospektywnej efektywności zabezpieczeń w związku ze stosowaniem rachunkowości zabezpieczeń, czy zasady stosowania MSR 39 przez podmioty stosujące te zasady po raz pierwszy. Oczekuje się, że nowy projekt zmian do MSR 39 zostanie przedstawiony do końca obecnego roku, zaś znowelizowany standard zostanie opracowany do końca marca 2004 roku.
Piotr Gajek – Dyrektor Działu Instrumentów Pochodnych i Ryzyk Finansowych Ernst & Young
* - Exposure Draft of Proposed Amendments to IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation and IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement”
** - International Accounting Standards Board
Powyższa tematyka zostanie przybliżona przez pana Piotra Gajka – Dyrektora Działu Instrumentów Pochodnych i Ryzyk Finansowych Ernst & Young na konferencji w dniu 29 września pod tytułem Sprawozdawczość Finansowa Banków, organizowanej przez Instytut Rachunkowości i Podatków. Serdecznie zapraszamy.
Źródło:
