Włoski architekt i krytyk sztuki Camillo Boito porównał niegdyś zniszczone zabytki do chorych pacjentów, a zabiegi konserwatorsko-restauratorskie nazywał leczeniem. Tym przykładem dr Izabela Zając wprowadza nas do specyfiki prac nad albumami i technikami fotograficznymi XIX wieku.
W projekcie o pełnej nazwie „Prekursorskie badania konserwatorskie i technologiczne albumów fotograficznych z XIX w. Innowacyjne strategie konserwacji i ochrony” naukowiec z ASP w Warszawie stara się po znać, jak wyglądała technologia powstawania fotografii w tym okresie. Czyni to, wykorzystując nowatorskie metody analityczne, mikroskopowe oraz spektroskopowe.
— Założeniem projektu było zdiagnozowanie albumów i fotografii oraz walidacja niektórych metod ich konserwacji. Innowacyjność wiąże się tutaj z zastosowaniem szeregu technologii i badań z grupy analiz niszczących i mikroniszczących, co jest istotne w przypadku, gdy mamy do czynienia z niepowtarzalnymi oryginałami. Dzięki nim będzie można ustalić fizykochemiczną kompozycję, sposób wykonania i kondycję albumów — wyjaśnia Izabela Zając.
Ocena stanu zachowania i potencjalnych czynników niszczących pozwoli opracować innowacyjne metody konserwacji i ochrony albumów, mając na uwadze zabiegi dezynfekcyjne i odkwaszanie (na albumach i fotografiach rozwijają się mikroorganizmy wpływające negatywnie na ich trwałość). Oceniono wybrane techniki dezynfekcji i odkwaszania stosowane w innych dziedzinach, ale nie w kontekście albumów fotograficznych.
Metody, jakich będzie używać dr Izabela Zając, nie były wcześniej wykorzystywane do konserwacji zabytkowych albumów fotograficznych. Nowatorski charakter badań przyczyni się nie tylko do opracowania nowych strategii konserwatorskich, lecz pośrednio także do zwiększenia wiedzy na temat pionierów fotografii i warsztatów introligatorskich okresu XIX wieku.
Jakub Maksymowicz
