Podwyżki dla nauczycieli - wyniki ankiety Bankier.pl

Początek roku stoi pod znakiem strajków i protestów różnych grup zawodowych i społecznych. Po górnikach, rolnikach i frankowcach przychodzi czas na nauczycieli. Bankier.pl przeprowadził wśród 1800 swoich użytkowników badanie ankietowe, z którego wynika, że przeciw podwyżkom dla pracowników oświaty jest 54% pytanych.

(fot. Artur Pawlowski/Reporter / EastNews)

Na początku roku Związek Nauczycielstwa Polskiego zaapelował do rządu o podwyżki. ZNP chce, by płace nauczycieli wzrosły do poziomu przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Argumentem za podniesieniem pensji jest stan ich praktycznego zamrożenia od 2012 roku. W tym samym czasie skumulowana inflacja wyniosła ponad 3%.

Bankier.pl przeprowadził ankietę, w której udział wzięło ponad 1800 użytkowników portalu oraz blisko 200 nauczycieli. Z zebranych przez nas danych wynika, że przeciw podwyżkom jest 54% respondentów. Za podniesieniem płac opowiedziało się 43% badanych. 3% nie miało zdania. Co istotne, w podobnej ankiecie dotyczącej realizacji postulatów zgłaszanych przez górników przeciw pomocy finansowej dla tej grupy zawodowej zagłosowało ponad 83% naszych użytkowników.

Kto odpowiedział na naszą ankietę? Przeciętny ankietowany przez Bankier.pl to człowiek legitymujący się wyższym wykształceniem (78%), zamieszkuje miasto powyżej 20 tys. mieszkańców (68%, powyżej 100 tys. mieszkańców – 45%), a jego zarobki kształtują się na poziomie ok. 3100 zł netto (mediana 2700 zł netto).

Minimum 20% podwyżki

Wśród osób, które uznały, że nauczyciele powinni dostać podwyżki, ponad 54% chciałoby, by wyniosły one co najmniej  20% wynagrodzenia zasadniczego. Z analizy odpowiedzi wynika, że oczekiwana średnia podwyżka dla nauczycieli powinna wynieść ok. 22%. Tylko 36% pytanych jest za tym, by były one niższe od 10%.

Wśród ankietowanych byli także nauczyciele. Tę grupę przepytaliśmy dokładniej. Okazuje się, że 94% z nich pracuje na podstawie Karty nauczyciela, ale jednocześnie tylko 67% twierdzi, że jest za utrzymaniem tej ustawy w życiu. Aż 90% pracuje na pełny etat.

Z uzyskanych od naszych ankietowanych odpowiedzi wynika, że ich przeciętny staż pracy w zawodzie nauczyciela wynosi 18 lat - 25% pracuje krócej niż 10 lat, od 11 do 20 lat pracuje 30%. Staż pracy powyżej 21 lat deklaruje 45% badanych (28% uczyło jeszcze w czasach PRL-u).

W Polsce pracuje 642 tys. nauczycieli

Okazuje się, że 25% ankietowanych przez nas nauczycieli pracuje w więcej niż jednej szkole. 2/3 za powód podaje chęć dorobienia do pensji. Wśród tych, którzy nie są zatrudnieni na pełen etat, 60% wskazuje, że przyczyną jest brak godzin do pełnego etatu, a 20% podaje, że etaty "są dzielone", by niektórzy nauczyciele mogli zachować pracę. Tylko 13% stwierdziło, że nie pracuje na pełen etat z własnego wyboru.

Coraz częściej w szkołach dochodzi do sytuacji, w której z powodu zmiany programowej i cięć liczby godzin np. biologii dyrektor musi wybierać pomiędzy dwoma pracownikami. Jeśli ma taką możliwość, to zwykle dzieli etat. Stąd czasem opinia publiczna ma wrażenie, że w szkołach pracuje bardzo dużo ludzi z bardzo krótkim czasem pracy.

Dodatkowo wydłużenie wieku emerytalnego zamyka ten zawód dla młodych. Z uwagi na niż demograficzny prędzej czy później dojdzie do cięcia etatów w szkolnictwie. Pytanie, czy rząd przeprowadzi to w łagodny sposób, stosując programy dobrowolnych odejść rozłożonych na lata, czy za np. 7 lat w ciągu dwóch miesięcy na rynek trafi 100 tys. zwolnionych pracowników oświaty?

Co piąty nauczyciel jest za likwidacją Karty nauczyciela

Co piąty pytany przez nas nauczyciel jest za likwidacją Karty nauczyciela, z czego aż 32% za główny powód podaje fakt, że ten akt prawny kładzie zbyt duży nacisk na ochronę słabych nauczycieli często kosztem tych lepszych, którym ogranicza rozwój zawodowy i finansowy (21%).

Aż 28% jest za tym, by wprowadzona w 1982 roku Karta nauczyciela została zastąpiona inną ustawą dostosowaną do obecnych realiów gospodarczych. Tylko 18% przeciwników Karty twierdzi, że dzięki niej nauczyciele mają za dużo przywilejów w stosunku do nakładu pracy.

2400 zł netto za średnio 33 godziny pracy w tygodniu

Dokładne wyliczenie czasu pracy i zarobków nauczycieli stanowi jedną z głównych osi problemów sektora oświaty. Z naszego badania wynika, że przeciętny nauczyciel w ciągu tygodnia przeprowadza 17,9 lekcji (60% więcej niż 19). Do tego dochodzą inne obowiązki, m.in. administracyjne, dyżurowanie, spotkania z rodzicami, które sprawiają, że średni czas spędzony w szkole przez zapytanych przez nas nauczycieli wynosi ponad 25 godzin. Jednak więcej niż 27 godzin spędza w szkole tylko 40% respondentów.

Praca w domu, np. przygotowywanie się do zajęć czy sprawdzanie klasówek, zajmuje średnio 7-8 godzin w tygodniu (czas pracy w domu powyżej 8 godzin deklaruje 45% pytanych).

Dane dotyczące zarobków nauczycieli nie napawają optymizmem. Średnie wynagrodzenie ankietowanej przez nas grupy to tylko 3382 zł brutto, czyli 2422 zł netto. Ponad 78% zarabia mniej niż 4000 zł brutto (2853 zł netto), a tyle obecnie wynosi średnia w sektorze przedsiębiorstw.

Zarobki 31% nauczycieli kształtują się w przedziale od 1800 zł brutto (1320 zł netto) do 3000 zł brutto (2156 zł netto). Tylko 3% zatrudnionych ankietowanych zarabia mniej niż 1200 zł brutto, ale żaden z pytanych, który udzielił takiej odpowiedzi, nie pracuje na pełen etat. Ponadto w większości są to nauczyciele kontraktowi (lub stażyści o stażu pracy krótszym niż 10 lat).

Innymi słowy, z badania Bankier.pl wynika, że przeciętny nauczyciel ma status nauczyciela dyplomowanego, przepracowuje w tygodniu ok. 33 godziny (z tego przeprowadza ok. 18 lekcji) za co otrzymuje wynagrodzenie w kwocie ok. 2422 zł netto (400 zł poniżej średniej krajowej). I nie każdy może dorobić, udzielając korepetycji.

Nie każdy dorobi na korepetycjach

Co interesujące, 86% deklaruje, że nie udziela płatnych korepetycji. Z deklaracji osób, które prowadzą dodatkowe płatne lekcje (niekoniecznie dla swoich uczniów) wynika, że ich liczba średnio nie przekracza 18 w miesiącu, a za jedną sesję (godzinę) pobierają ok. 38 zł. Średni miesięczny dochód z tego tytułu nie przekracza zatem 684 zł brutto, ale tylko 38% całość rozlicza z urzędem skarbowym. 33% w ogóle tego nie robi, a 29% rozlicza tylko część.

Jak nauczyciele oceniają ZNP i MEN?

O ile większość pytanych przez nas nauczycieli popiera pomysł podwyżek (84%), o tyle nie jest to tożsame z poparciem dla działań Związku Nauczycielstwa Polskiego. Taką deklarację złożyło tylko 25% naszych respondentów – 45% jest niezadowolonych z pracy ZNP, a 30% nie ma zdania. Równocześnie z działań Ministerstwa Edukacji Narodowej niezadowolonych jest aż 88% ankietowanych.

Zamrożone płace, zamrożone reformy, zamrożony rozwój

W sprawie warunków wynagradzania i czasu pracy nauczycieli istnieje wiele nieścisłości. Wynikają one przede wszystkim z braku dostępu do informacji oraz niepublikowania przez MEN rzetelnych oraz aktualnych danych. Specyfika pracy nauczyciela wymaga niestandardowego podejścia do wynagradzania za przepracowany czas pracy, ale do tego potrzebne są odpowiednie narzędzia ułatwiające m.in. kontrolę społeczną zarówno metod nauczania, czasu pracy oraz jej wyników.

Nauczyciel pełni niezwykle ważną funkcję publiczną i społeczną, nie powinniśmy dopuszczać więc do sytuacji, w której profesja ta będzie postrzegana jako gorsza od innych i przez to słabo wynagradzana. Jeżeli rodzice nie mają szacunku do nauczyciela szkoły państwowej, to ich dziecko przypuszczalnie nie będzie miało  szacunku do nikogo. Możemy mieć tylko żal do rządzących, że przez wiele lat nie zrobili nic, by najlepsi nauczyciele zarabiali godnie, a najgorsi tracili etaty.

Łukasz Piechowiak, główny ekonomista Bankier.pl

Źródło: