Zgodnie z najnowszym rządowym projektem ustawy o związku metropolitalnym w woj. śląskim faktycznie metropolia rozpocznie działalność od 2019 r., a nie, jak zapowiadało PiS, od 2017 r. - wskazują śląscy politycy PO. Akcentują, że region straci na tym ok. 450 mln zł.
Do czasu nadania depeszy PAP nie udało się uzyskać komentarza przedstawicieli regionalnych struktur PiS. Alina Kucharzewska, rzeczniczka wojewody śląskiego, który był zaangażowany w prace nad projektem, przekazała PAP, że odniesie się on do sprawy najwcześniej w czwartek.
Przygotowany przez MSWiA i przedstawiony w pierwotnej wersji z końcem kwietnia br. projekt ustawy metropolitalnej dedykowany woj. śląskiemu ma poprawiać obowiązującą, przyjętą przez rząd PO-PSL i podpisaną przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawę o charakterze uniwersalnym (która według rządu zawiera szereg wad). Obowiązująca ustawa nie została wdrożona, ponieważ rząd nie przyjął wymaganych przez nią rozporządzeń.
W zamian od kilku miesięcy trwają pracę nad nowym projektem, do którego odnieśli się na wtorkowym briefingu śląscy politycy Platformy Obywatelskiej - wśród nich współautor obowiązującej od 1 stycznia br. ustawy poseł Marek Wójcik. Jak mówił, zamiast wdrożyć obecną ustawę, PiS rozpoczęło polityczną grę, zapowiadając nowy projekt oraz powstanie metropolii w woj. śląskim od 1 stycznia 2017 r.
Dziś okazuje się, że zapowiedzi posłów PiS są nic nie warte - ocenił Wójcik. Zgodnie bowiem z obecną wersją projektu Rada Ministrów ma tworzyć związek wydając rozporządzenie - w przewidzianym terminie do 31 lipca. Związek metropolitalny ma być tworzony z dniem 1 stycznia, z tym że realizację zadań rozpoczynać 1 stycznia roku następnego. Oznacza to, że jeżeli Rada Ministrów wydałaby wkrótce stosowne rozporządzenie (przed 31 lipca 2017 r.), związek powstałby od 1 stycznia 2018 r., a realizację zadań rozpocząłby od 1 stycznia 2019 roku.
Gdyby wdrożyć w życie obecnie obowiązującą ustawę już od 1 stycznia 2017 r., w regionie zostawałoby dodatkowo 250 mln zł z wypracowanych tu podatków dochodowych. To opóźnienie, do którego doprowadzili posłowie PiS już dziś oznacza więc 250-milionową stratę - zauważył Wójcik.
Kwotę ok. 250 mln zł daje przewidziany zarówno w obecnej, jak i projektowanej ustawie 5-procentowy udział związku w wypracowanym na jego terenie podatku dochodowym od osób fizycznych. Projekt zakłada jednak, że w pierwszym roku działania związku (jeszcze bez realizacji zadań) udział ten wyniesie 1 proc., czyli ok. 50 mln zł. W pierwszym roku działania metropolii region straci więc dodatkowo 200 mln zł - wskazał poseł PO. Łącznie oznacza to kwotę 450 mln zł.
W związku z tym pozostaje nam zaapelować do pani premier o zaprzestanie politycznej gry metropolią i doprowadzenie do wydania rozporządzeń do już obowiązującej ustawy. Tylko w ten sposób da się bowiem ograniczyć straty - uznał Wójcik. Apelujemy do pani premier, aby wykonała istniejącą ustawę tak, aby metropolia istniała już od stycznia 2017 r. - uściślił poseł Borys Budka (PO).
Marszałek woj. śląskiego Wojciech Saługa (PO) akcentował, że nie ma bardziej oczekiwanego w regionie prawa, niż ustawa metropolitalna. Jak zaznaczył, jej brak i faktyczne rozdrobnienie miast, a zatem też prowadzonych przez nie polityk, spowalnia rozwój regionu; niekorzystnie wpływając m.in. na organizację transportu publicznego czy kwestie zagospodarowania przestrzennego.
Saługa wskazał na dwa potencjalne problemy wynikające z zapisów nowego projektu. Przewiduje on m.in., że gminy tworzące związek muszą liczyć co najmniej 2 mln mieszkańców (dodatkowo zgodę na jego utworzenie musi wyrazić 70 proc. gmin mających wejść w jego skład). Tymczasem obecna ustawa zakłada próg 0,5 mln mieszkańców, a gminy chcące tworzyć związek liczą ich niewiele ponad 2 mln.
To będzie naprawdę trudne. 2 mln mieszkańców, to praktycznie 20 miast musi chcieć tę metropolię budować. Jeżeli jedno wypadnie, już o metropolii może nie być mowy - przestrzegł marszałek.
Ponadto ważną rolę w tworzeniu związku zyskuje w projekcie samorząd Katowic: rada tego miasta wnioskuje do Rady Ministrów o powołanie związku, a w procesie jego utworzenia pełnomocnikiem w tej sprawie zostaje prezydent Katowic (ma przygotować związek organizacyjnie i prawnie do wykonywania zadań publicznych, szczególnie opracować projektu statutu związku oraz projektu uchwały w sprawie pierwszego budżetu związku; ponadto ma wykonywać obowiązki zgromadzenia związku do dnia jego pierwszej sesji, a zarządu związku - do dnia jego wyboru).
To może być groźne, ponieważ samorządy wszystkich szczebli są równe i samorządy miejskie też chcą być równe - to było widać wśród dotychczasowych rozmów na ten temat; również w obecnej konstrukcji Górnośląskiego Związku Metropolitalnego nie ma przewodniej siły żadnego miasta. To może spowodować zagrożenie dla tej zgody, która została już zbudowana z dużym trudem wśród samorządowców - 24 rady gmin na gruncie obecnej ustawy podjęły uchwały, że chcą być metropolią - przypomniał marszałek woj. śląskiego.
Obecny projekt przewiduje też m.in, że związek metropolitalny ma wykonywać zadania publiczne w zakresie: kształtowania ładu przestrzennego, rozwoju społecznego i gospodarczego obszaru związku, planowania, koordynacji, integracji oraz rozwoju publicznego transportu zbiorowego, w tym transportu drogowego, kolejowego oraz innego transportu szynowego, a także zrównoważonej mobilności miejskiej, metropolitalnych przewozów pasażerskich, współdziałania w ustalaniu przebiegu dróg krajowych i wojewódzkich na obszarze związku, a także promocji związku i jego obszaru.
Organami związku mają być: zgromadzenie składające się z delegatów gmin - po jednym z każdej z nich (burmistrzowie, prezydenci miast lub osoby przez nich upoważnione) oraz wybierany przez zgromadzenie pięcioosobowy zarząd (członkostwa w nim nie można łączyć z członkostwem w innym organie samorządu oraz pełnieniem funkcji m.in. burmistrza czy prezydenta).
Analizując możliwości delimitacji przyszłego związku metropolitalnego na gruncie obecnej ustawy samorządy woj. śląskiego koncentrowały się wokół koncepcji obejmującej miasta członkowskie Górnośląskiego Związku Metropolitalnego (14 miast konurbacji katowickiej na prawach powiatu) oraz 10 miast przylegających. W czerwcu prezydenci miast GZM zapoznali się też z propozycją obejmującą kolejne cztery miasta (Gierałtowice, Imielin, Lędziny oraz Sławków).
Uzasadnienie nowego projektu przekonuje m.in., że wprowadzenie progu 2 mln mieszkańców przy jednoczesnej rezygnacji z dodatkowego rozporządzenia delimitacyjnego uprości procedurę tworzenia związku. Z kolei szczególna rola Katowic według uzasadnienia ma odpowiadać oczekiwaniom miast zrzeszonych w GZM.(PAP)
mtb/ par/
