Warunki klimatyczne mogą poważnie utrudnić normalne funkcjonowanie zakładu pracy. Uciążliwe są zarówno ostre mrozy, jak i dokuczliwe upały. Wysokie temperatury, charakterystyczne dla letnich miesięcy, mogą w wielu wypadkach "odbiegać od normy" powodując niemożność wykonywania pracy w dotychczasowym rytmie. To z kolei może być przyczyną zmian w organizacji czasu pracy.
Temperatura powyżej normy szkodliwa dla zdrowia
Upalne dni w ciągu lata nie są żadną niespodzianką. Jednak w klimacie umiarkowanym ich natężenie w stopniu przekraczającym miejscowe normy, stanowi poważny problem dla pracowników i pracodawców. Wysokie temperatury mogą niekorzystnie wpływać na pracę urządzeń i jakość materiałów, utrudniając albo spowalniając proces produkcji. Od strony zatrudnionych stanowią zaś poważne obciążenie organizmu pracownika, negatywnie wpływając na jego wydajność. Pracodawcy starają się przeciwdziałać takim trudnościom, chroniąc pracowników przed nadmiernym nasłonecznieniem. W wielu zakładach w użyciu są wówczas podręczne wiatraki, okna zasłania się żaluzjami, w większym stopniu zapewnia się pracownikom zimną, pitną wodę. Jednak te środki zaradcze mogą być niewystarczające. U pracodawców, którzy nie dysponują klimatyzacją, jedyną metodą na upały może okazać się skrócenie czasu pracy albo wprowadzenie przerw w jej wykonywaniu.
Krótsza dniówka w uciążliwych warunkach
W stosunku do zatrudnionych przy pracach szczególnie szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia oraz monotonnych czy wykonywanych w ustalonym z góry tempie, przepisy Kodeksu pracy przewidują możliwość skrócenia podstawowych norm czasu pracy (art. 145 K.p.). Chodzi tu o 8-godzinną normę dobową i przeciętnie 40‑godzinną normę tygodniową.
Przy pracach monotonnych i w ustalonym z góry tempie możliwe jest natomiast jedynie wprowadzenie przerw wliczanych do czasu pracy.
W celu skrócenia czasu pracy, na zasadach określonych w art. 145 K.p., pracodawca musi posiadać wykaz stanowisk, na których czas pracy z powodu uciążliwych lub szkodliwych warunków (lub monotonności pracy) będzie krótszy. Wykaz ten wymaga zaopiniowania przez lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad zatrudnionymi oraz skonsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami. Tryb tej konsultacji regulują art. 23711a i 23713a K.p. Konsultacje powinny odbywać się w czasie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia przez pracowników biorących w nich udział.
Pracodawca, ustalając wykaz prac wykonywanych w warunkach szkodliwych lub uciążliwych oraz prac monotonnych, powinien brać pod uwagę w szczególności to, czy w środowisku pracy na danym stanowisku występują czynniki szkodliwe dla zdrowia. Mogą one mieć związek m.in. z temperaturą powietrza. Pomocniczo pracodawca może posiłkować się rozporządzeniem w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Określa ono np. że dopuszczalna wartość obciążenia termicznego w mikroklimacie gorącym przy pracy lekkiej, dla osoby nieprzystosowanej do tego klimatu, wynosi 29° C.
Powyższe ograniczenie wynika z rozporządzenia w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudnienia przy niektórych z tych prac.
Norma obniżona, wynagrodzenie bez zmian
Skrócenie czasu pracy poprzez obniżenie obowiązujących norm lub wprowadzenie dodatkowych przerw w pracy nie może mieć negatywnych konsekwencji dla pracownika. Poziom jego wynagrodzenia, mimo efektywnie krótszej pracy, musi więc pozostać bez zmian. Przepisy nie wypowiadają się odnośnie procedury wprowadzenia w firmie skróconego czasu pracy. Warto zauważyć, że w art. 1041 K.p. zawierającym wyliczenie ważniejszych spraw, które powinny być przedmiotem regulaminu pracy, nie ma wykazu prac objętych skróconym czasem pracy (choć są w nim wymienione inne wykazy). Można więc przyjąć, że zastosowanie art. 145 K.p. nie wymaga zmian we wspomnianym regulaminie lub w układzie zbiorowym pracy, choć ich dokonanie jest dopuszczalne. Skrócony czas pracy wprowadza się na okres, w którym występują czynniki szkodliwe bądź uciążliwe dla zdrowia lub wykonywana jest praca o monotonnym charakterze. Powrót do "normalnych" godzin pracy, po ustąpieniu tych warunków, nie będzie wymagał wypowiedzenia zmieniającego lub aneksu do umowy o pracę (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 1979 r., sygn. akt. I PRN 67/79).
W sprawie zastosowania regulacji z art. 145 K.p. specjalny komunikat - apel do pracodawców, wystosowała Państwowa Inspekcja Pracy. Zachęca w nim do chronienia zdrowia pracowników przed upałem poprzez skracanie czasu pracy na podstawie art. 145 K.p. Jednocześnie przypomina inne obowiązki pracodawcy w związku z wysokimi temperaturami.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24.08. 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudnienia przy niektórych z tych prac (Dz. U. nr 200, poz. 2047 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11. 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833 ze zm.).
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa Nr 685 z dnia 2010-08-02
Metody amortyzacji środków trwałych. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
