Szkocki kompozytor Julian Wagstaff na zlecenie wydziału chemii uniwersytetu w Edynburgu napisał 40-minutową operę, której główną postacią jest porucznik Polskich Sił Zbrojnych, chemik Stanisław Hempel pisze wtorkowy "The Scotsman".
Opera zatytułowana "Breathe Freely" ("Oddychaj swobodnie"), której premierę wyznaczono na 24 października, upamiętnia 300 lat działalności wydziału i opowiada historię Hempla. Utwór zostanie wykonany przez Szkocką Operę pod batutą jej dyrektora muzycznego Dereka Clarka.
Hempel w roku 1943 przyjechał do Edynburga, gdzie prowadził tajne badania dla Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Ówczesny kierownik wydziału chemii edynburskiego uniwersytetu prof. James Kendall, którego postać także odtworzona jest w operze, udostępnił mu laboratorium.
Prof. Kendall (1889-1978) był specjalistą od gazów. W przededniu wybuchu II wojny światowej napisał książkę o trujących gazach zatytułowaną tak jak opera "Breathe Freely". Celem książki, która miała dwa wznowienia, było uspokojenie opinii publicznej, obawiającej się niemieckiego ataku z użyciem gazów trujących.
Przygotowując się do napisania opery na tak nietypowy temat, Wagstaff przeprowadził szereg rozmów na wydziale chemii uniwersytetu edynburskiego. Rozmawiał z jego obecną i dawną kadrą profesorską i z absolwentami. Nawiązał też kontakt z rodziną Stanisława Hempla w Polsce; udostępniła mu ona korespondencję między Hemplem a Kendallem.
Kompozytor ma na swym koncie wysoko ocenioną na edynburskim festiwalu Fringe w 2007 r. operę "The Turing Test" od nazwiska Alana Mathisona Turinga - matematyka, jednego z prekursorów współczesnej informatyki.
Stanisław Hempel (ur. 1882 r.), przed wojną działacz niepodległościowy i socjalistyczny związany z PPS, z zawodu był chemikiem. Po wojnie wrócił do Polski, gdzie zmarł w 1961 r. (PAP)
asw/ mmp/ mc/
