Podatki przypominają matkę - często jej nie rozumiemy, ale rzadko potrafimy o niej zapomnieć. Czy cechy bitcoina pozwolą umknąć przed fiskusem? Wątpliwe. Powód jest prozaiczny. Wirtualne żetony są odbiciem prawdziwych pieniędzy. Tam zaś gdzie pojawia się wartość pieniężna - można być pewnym działania ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Kupiłeś i sprzedałeś - zapłać podatek
Prosty przykład - zakup i późniejsza sprzedaż bitcoina z zyskiem wygeneruje zobowiązanie podatkowe. Choć w praktyce brak jest orzeczeń dotyczących omawianego stanu rzeczy, idąc jednak śladem art. 10 ustawy i podatku dochodowym od osób fizycznych przychód powinien zostać zaliczony do źródła przychodów - prawa majątkowe, w tym odpłatne ich zbycie. Ustawodawca wskazując, jakiego rodzaju przychody uważa za przychód z praw majątkowych używa zwrotu w szczególności. Oznacza to, że katalog praw majątkowych ma charakter otwarty, a zatem obejmuje również inne, nie wymienione wprost w tym przepisie prawa majątkowe. Wynika to z tego, iż jest to definicja zakresowa, niepełna. O zaliczeniu bitcoina do kategorii prawa majątkowego rozstrzygną zaś łącznie dwie kwestie - może być on przedmiotem obrotu (zbywalność), po drugie - posiada bez wątpienia dającą się określić wartość majątkową. Kosztem uzyskania przychodu będą zaś udokumentowane, rzeczywiście poniesione koszty stosownie do treści art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Idąc dalej, zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Stosownie do powyższego, dochody z praw majątkowych podlegają kumulacji z innymi dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych i należy je wykazać w zeznaniu rocznym. Uzyskany przychód, użytkownik bitcoina powinien wykazać na druku PIT-36, w rubryce D.1., poz. 7 (prawa autorskie i inne prawa, o których mowa w art. 18 ustawy).
 | » Najważniejsze zmiany w Ordynacji podatkowej |
Bitmoneta w działalności gospodarczej
Bitcoin w działalności gospodarczej może pojawić się w dwojaki sposób - jako przedmiot działalności operacyjnej oraz jako metoda przyjmowania płatności.
Pierwszy schemat polegałby na zorganizowanym i ciągłym handlu wirtualną walutą. Przychód byłby zatem kwalifikowany do źródła przychodów - działalność gospodarcza. Jej podjęcie będzie jednak wymagało odpowiedniego zorganizowania, bowiem ustawy podatkowe nie nadążają za tempem zmian - zresztą nie tylko tych, które dokonują się w wirtualnym świecie. Przykładowe, problematyczne zagadnienie, to dokumentowanie kosztów uzyskania przychodów, a więc wydatków na nabycie bitmonety. Spójrzmy przykładowo na Rozporządzenie w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Powołany akt wskazuje podstawy zapisów w księdze jakimi są dowody księgowe. Powinny one zawierać wskazanie stron (nazwę i adresy) uczestniczących w operacji gospodarczej. Jako, że użytkownicy bitcoina skrzętnie korzystają z jego naczelnego atrybutu, a więc anonimowości, postawmy wówczas pytanie - czy osoba, od której zakupimy walutę zgodzi się na podanie swoich danych? W przypadku wielu podmiotów będzie to wątpliwe, skoro gwarancje zdecentralizowanego systemu płatności są przyczynkiem jego popularności.
Przyjmowanie zapłaty w formie bitcoina również może nastąpić na dwa sposoby - pośrednio oraz bezpośrednio. W pierwszym modelu pomiędzy stronami transakcji działa pośrednik (np. InPay), który przejmuje ryzyko kursowe, przelicza bitmonetę po odpowiednim kursie i do przedsiębiorcy przekazuje kwotę wyrażoną w PLN.
 | » Tak minister Szczurek powinien zmienić podatki |
Nieprzetarte szlaki
Czy bitmoneta w działalności to podatkowa niewygoda? Odpowiedzi jednoznacznej brak z uwagi na wczesny rozwój tej formy płatności lub przedmiotu działalności operacyjnej. Deficyt orzecznictwa i poglądów praktyków każe przyjąć, że operacje z bitcoinami powinny być przeprowadzane rozważnie. Z drugiej strony nie można stwierdzić, że podatkowe ich rozpoznanie natrafia na niespotykane trudności. W wielu przypadkach na obrót wirtualną walutą należy patrzeć przez pryzmat swoistego rodzaju techniki handlowej, cechującej gospodarkę wymienną. Z tego porównania należałoby wyciągać - oby prawidłowe - skutki podatkowe.
Robert Nogacki
Adriana Panas
Radca Prawny Robert Nogacki jest właścicielem Kancelarii Prawnej Skarbiec, która specjalizuje się w planowaniu podatkowym.
