Pare słów o systemie świadczeń w Irlandii
Szereg podstawowych regulacji, dotyczących zwłaszcza prawa pracy, podatków i ubezpieczeń społecznych, jest bardzo podobnych do tych obowiązujący w Polsce. Oczywiście tylko w założeniu, bowiem wynika to z faktu koordynacji wielu gałęzi prawa w związku z ujednolicaniem systemów prawnych państw członkowskich. Jednakże bardzo duża odmienność systemów prawnych, a dodatkowo przeszkody natury faktycznej - jak choćby nieznajomość języka - powodują, że Polacy przebywający lub wybierający się do Irlandii mają problem z wykorzystaniem należnych im świadczeń i praw. Niniejsze omówienie ma na celu w podstawowym i niezbędnym stopniu przybliżyć charakter irlandzkiego systemu opieki społecznej i możliwości ubiegania się o niektóre ze świadczeń.Za system opieki społecznej w Irlandii odpowiedzialne jest Ministerstwo Spraw Socjalnych (Departament of Social & Family Affairs). Irlandzki system opieki społecznej przewiduje szereg możliwości uzyskania świadczeń, zasiłków i z innych przywilejów. Świadczenia te skierowane są do osób w szczególnych sytuacjach, np. bezrobotnych, rodziców, czy niepełnosprawnych i ich opiekunów.
Zasadniczo, system ten opiera się na trzech kategoriach świadczeń:
- świadczenia socjalne wynikające z opłacania składek przysługują tym osobom, które w okresie świadczenia pracy opłaciły określoną ilość składek na ubezpieczenia społeczne - PRSI (Pay Related Social Insurance). Uprawnienia do danej kategorii świadczenia zależą od tego, czy opłacona została wystarczająca liczba składek;
- świadczenia niewynikające z faktu opłacania składek i ich ilości; są one jednak zależne od konkretnej sytuacji danej rodziny. Do przyznania świadczeń z tej grupy warunkiem jest spełnienie kryterium dochodowego oraz innych niezbędnych warunków, zależnych od konkretnego świadczenia;
- pozostałe świadczenia, które nie wiążą się z opłacaniem składek PRSI ani spełnieniem wymogów majątkowych, jednakże i dla uzyskania świadczeń z tej grupy należy spełnić określone warunki - np. ubiegając się o zasiłek na dziecko należy spełniać kryterium zamieszkania.
Warunek stałego zamieszkania przy świadczeniach
Kryterium stałego zamieszkania (Habitual Residence) to warunek, od którego spełnienia zależy wiele świadczeń o charakterze socjalnym. Pojęcie to odnosi się do osób, które przebywają na terenie Irlandii wystarczająco długi okres, aby uznać go za kryterium stałego zamieszkania. W Irlandii okres ten wynosi 2 lata i dopiero po jego upływie osoba tam przebywająca nabywa się pełnię praw rezydenckich, co oznacza w praktyce rozszerzone uprawnienia do świadczeń socjalnych. Uprawnienia te dotyczą wszystkich wnioskodawców - bez względu na ich obywatelstwo. Warunek ten spełniony będzie również w przypadku osób, które całe życie spędziły na obszarze Common Ravel Area (Wielka Brytania, Wyspy Normandzkie oraz Wyspa Man) lub zamieszkiwały na tym obszarze co najmniej przez dwa lata, podjęły tam pracę, a obecnie mieszkają w Irlandii.Pamiętajmy, że każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie. Dlatego, jeżeli na wspomnianym obszarze zamieszkiwaliśmy krócej niż przez wspomniany okres, jednakże zamierzamy osiedlić się w Irlandii na stałe i zdołamy to udowodnić (np. wykazując założenie rodziny, zakup nieruchomości), wówczas może zostać uznani za osoby spełniające warunek stałego zamieszkiwania na obszarze Irlandii.
Świadczenia dla bezrobotnych
Osoby pozostające bez zatrudnienia mogą być uprawnione do pobierania świadczeń należnych osobom poszukującym pracy. Świadczenia te występują w dwóch formach:- zasiłku (Jobseekers? Benefit) - wypłacany jest on w oparciu o składki PRSI. Uprawnionym do pobierania tego świadczenia będzie osoba, która opłacała przez 39 tygodni składki PRSI w okresie poprzedzającym utratę pracy lub 26 tygodni opłacania składek w ciągu dwóch lat poprzedzających rok, w którym przyznano to świadczenie;
- zapomogi (Jobseekers? Assistance) - wypłacana jest on w oparciu o kryterium dochodowe. Pod uwagę brane są łączne dochody wnioskodawcy oraz jego/jej partnera życiowego.
Czy wiesz, że...? |
W przypadku uzyskania zasiłku, przysługuje on przez 390 dni, chyba że opłacane składki na ubezpieczenie społeczne objęły okres krótszy niż 260 tygodni, wówczas okres pobierania zasiłku nie może być dłuższy niż 312 dni. W przypadku uzyskania prawa do zapomogi - prawo to przysługiwać może aż do osiągnięcia 66 lat (wiek emerytalny w Irlandii), o ile pozostanie spełnione kryterium majątkowe. |
W przypadku chęci ubiegania się o powyższe świadczenia, należy złożyć odpowiedni wniosek do urzędnika opieki społecznej (social welfare officer) oraz dołączyć do niego swój akt urodzenia lub paszport, dowolny rachunek za media (np. prąd, woda) oraz w przypadku - wcześniejszego zatrudnienia - formularz P45.
Pamiętajmy, aby o świadczenia dla osób poszukujących pracy ubiegać się jak najszybciej. Najlepiej już pierwszego dnia uzyskania statusu osoby bezrobotnej. Brak jakiegoś dokumentu można uzupełnić w późniejszym terminie, dlatego warto się spieszyć.
Opieka lekarska
Osoby pracujące w Irlandii lub wykonujące zawody, dla których obecnym miejscem pracy jest Irlandia, mają takie same uprawnienia do darmowych lub częściowo odpłatnych usług medycznych, jak obywatele Irlandii. Nie dotyczy to jednak osób poszukujących pracy - trzeba mieć status osoby pracującej. Przed wizyta u lekarza trzeba się zarejestrować w lokalnym oddziale służby zdrowia (Health Service Executive), skąd dostaniemy skierowanie do odpowiedniego lekarza świadczącego usługi w ramach Powszechnej Służby Zdrowia. Pomimo że wiele usług medycznych jest bezpłatnych, istnieje bardzo duża liczba usług płatnych lub częściowo odpłatnych.Pamiętajmy, że wiele gabinetów lekarskich świadczy obok usług w ramach Powszechnej Służby Zdrowia, także prywatne usługi. Dlatego lekarzowi należy wyjaśnić, że pragniemy skorzystać z bezpłatnej opieki medycznej na podstawie skierowania z HSE, w oparciu o przepisy unijne. Jeżeli tego nie uczynimy przykładowo zgłoszenie się do szpitala bez skierowania z HSE będzie kosztowało nas 55 euro. Powinniśmy się również przygotować na odpłatność za inne usługi medyczne świadczone przez szpital, jeżeli nie zaznaczymy, że posiadamy skierowanie HSE, ponieważ wiele szpitali i prywatnych praktyk lekarskich świadczy zarówno usługi w ramach Powszechnej Służby Zdrowia (zwanej tutaj GMS), jak i prywatnej.
W ramach zatrudnienia w Irlandii darmową opieką objęci są małżonkowie i dzieci osób tam pracujących bez względu na fakt, czy osoby te zamieszkują w Irlandii, czy też pozostały w Polsce. Ubezpieczenie takie może dotyczyć jeszcze innych członków rodziny pracującego, którzy pozostali w Polsce. Warunkiem, aby objąć ich świadczeniami medycznymi jest wypełnienie odpowiedniej dokumentacji dla celów ubezpieczeniowych wydawane przez lokalny oddział HSE.
Świadczenia dla dzieci
Zasiłek na dziecko (Child Benefit) przysługuje wszystkim rodzicom (lub opiekunom), pracującym w Irlandii. Warunkiem jego uzyskania jest kryterium stałego zamieszkania na terytorium Irlandii. Przysługuje on matce lub ojcu, a w przypadku gdy dziecko wychowywane jest tylko przez jednego z rodziców - temu, z którym mieszka. Zasiłek ten przysługuje dla dziecka poniżej 16 roku życia lub do 19 roku życia, jeśli uczęszcza do szkoły lub studiuje na studiach dziennych. Ważne jest także jest, by dziecko było na utrzymaniu rodzica, ubiegającego się o świadczenie.Czy wiesz, że...? |
O zasiłek rodzinny należy ubiegać się w ciągu 6 miesięcy od urodzenia się dziecka (lub adopcji) lub od przyjazdu do Irlandii. Przekroczenie tego terminu, wymagać będzie od rodzica wyjaśnienia powodów spóźnienia. |
Odpowiedni formularz (CB1 Dla dzieci do 16 roku życia lub CB2 - dla dzieci powyżej 16 lat) wysłać należy pocztą ( usługa ta jest bezpłatna) na adres:
Child Benefit Section
Department of Social and Family Affairs
Social Welfare Services OfficeSt Oliver Plunkett Road
Letterkenny
Tel: 1890 400 400.
Do złożonego wniosku należy dołączyć:
- numer PPS dziecka (w przypadku urodzenia dziecka w Irlandii jest on nadawany przy rejestracji dziecka, w innym przypadku jest nadawany łącznie z przyznaniem zasiłku rodzinnego),
- akt urodzenia dziecka (może być kopia polskiego aktu poświadczona przez urzędnika Social Welfare),
- zaświadczenie ze szkoły w przypadku dzieci, które ukończyły 16 lat,
- potwierdzenie rozpoczęcia pracy przez pracodawcę oraz klasę ubezpieczenia społecznego.
Zobacz także
Wysokość zasiłku zależy od ilości dzieci pozostających na utrzymaniu. Obecnie jest to kwota 160 euro dla pierwszego i drugiego dziecka oraz kwota 190 euro na trzecie i każde następne dziecko. W przypadku ciąży mnogiej otrzymuje się dodatek, który wypłacany jest w trzech ratach: po narodzinach dzieci, po osiągnięciu 4 lat i następnie 12 lat - po 635 euro każda. Do zasiłku przyznawany jest automatycznie dodatek dla dzieci, które nie ukończyły 6 roku życia - jest to kwota 1000 euro w skali roku, wypłacana co trzy miesiące. Ponadto dla rodzin niepełnych przyznawany jest specjalny dodatek. Dotyczy to osób samotnie wychowujących, rozwiedzionych, pozostających w separacji, wdów i wdowców, małżonkom (partnerom) osób pozbawionych wolności itd.
Kolejnym świadczeniem socjalnym związanym z wychowywaniem dzieci jest zasiłek dla rodzin o niskich dochodach i wychowujących dzieci (Family Income Suplement). Jest to cotygodniowe świadczenie, przeznaczone dla rodzin o niskich dochodach, w których przynajmniej jeden z rodziców pracuje. Dodatkowo, obok tego świadczenia przyznane mogą zostać przydziały na obuwie i odzież do szkoły. Warunkiem niezbędnym do ubiegania się o to świadczenie jest zatrudnienie na pełny etat lub w wymiarze co najmniej 19 godzin tygodniowo albo 38 godzin w ciągu dwóch tygodni. Korzystnym rozwiązaniem jest to, że małżonkowie lub partnerzy mogą łączyć swoje godziny pracy. Ponadto na utrzymaniu trzeba mieć przynajmniej jedno dziecko, które na co dzień mieszka z wnioskodawcą i ma mniej niż 18 lat lub 22 lata, jeżeli się uczy w trybie dziennym.
Niezbędnym do ubiegania się o ten zasiłek będzie przesłanie formularza FIS 1 na adres:
Family Income Suplement Section
Social Welfare Services Office
Government Buildings
Ballinalee Road
Longford.
Do wniosku należy dołączyć:
- odcinki wypłaty, które wydawane są razem z wynagrodzeniem,
- formularz P60 - dokument otrzymywany na koniec roku od pracodawcy,
- certyfikat z urzędu skarbowego o przysługujących ulgach podatkowych,
- potwierdzenie zarobków przez pracodawcę.
Zarówno zasiłek rodzinny, jak i zasiłek dla rodzin o niskich dochodach oraz zasiłek macierzyński są zwolnione z podatku. Nie zapominajmy, że o każdej zmianie sytuacji rodzinnej - zmiana lub podjęcie zatrudnienia, powiększenie rodziny - jesteśmy zobowiązani donieść do odpowiednich departamentów. Te informacje mogą mieć bowiem istotny wpływ na wysokość otrzymywanych świadczeń.
Inne świadczenia przewidziane przez system ubezpieczenia społecznego w Irlandii to m.in.:
- zasiłek chorobowy,
- zasiłek dla opiekunów osób wymagających stałej opieki i mieszkających z nimi (uzależniony od dochodu),
- zasiłek dla opiekunów, którzy rezygnują z pracy zarobkowej, by opiekować się osobami wymagającymi opieki,
- renta dla wdów i wdowców,
- emerytura (wiek emerytalny to 66 lat),
- zasiłki na leczenie - zależne od składek PRSI.
- SOCIAL WELFARE AND PENSIONS ACT 2007 (SECTION 35) COMMENCEMENT ORDER 2007 S.I. No. 146 of 2007
- SOCIAL WELFARE (CONSOLIDATED CLAIMS, PAYMENTS AND CONTROL) REGULATIONS 2007 EXPLANATORY NOTE S.I. No 142 of 2007
- Dyrektywa Unii Europejskiej 2003/41/EC.
Publikacja zawiera linki afiliacyjne.
Źródło:
