Miliardy z UE dla polskich przedsiębiorców w nowej perspektywie. Na co mogą liczyć firmy?

Mimo niepewnego czasu wywołanego wojną i galopującą inflacją polscy przedsiębiorcy mogą być pewni, że z nowego unijnego budżetu popłyną do nich kolejne miliardy złotych. W nowej perspektywie finansowej na lata 2021–27 Polska otrzyma z Unii Europejskiej łącznie ok. 770 mld zł i spora część tej puli trafi do firm nad Wisłą.

Z jakich programów w tej perspektywie mogą skorzystać przedsiębiorcy szukający finansowania na realizację innowacyjnych przedsięwzięć? Czego mogą oczekiwać przedsiębiorcy w kolejnej perspektywie?

Miliardy popłyną do polskich firm

W ramach nowej perspektywy unijnej firmy znów będą mogły korzystać z wielu możliwości dofinansowania w ramach programów krajowych i 16 programów regionalnych. Większość z nich (za wyjątkiem 3,8 mld zł z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji) jest kontynuacją dotychczasowych, realizowanych w poprzedniej perspektywie. Jednym z większych źródeł finansowania dla przedsiębiorstw i otoczenia biznesu będą m.in. Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, z budżetem 7,9 mld euro.

Fundusze Europejskie na lata 2021-27 czekają jeszcze na formalne uruchomienie nowej perspektywy oraz zasady wydatkowania środków w tym okresie. Nowa perspektywa unijna ma jeszcze wiele pytań i kwestii, które z biegiem czasu będą doprecyzowane. Niezależnie od tego przedsiębiorcy już dziś powinni szykować się na wysyp programów, w których każda firma zainteresowana pozyskaniem finansowania na innowacyjne projekty znajdzie coś dla siebie.

Małe i średnie firmy (w tym działalności gospodarcze) powinny zainteresować się przede wszystkim Funduszami Europejskimi z Programów Regionalnych oraz unijnymi środkami zarezerwowanymi w programie ogólnokrajowym. Mowa o programie Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), dostępnym dla wszystkich firm bez względu na geograficzną lokalizację działalności.  Oprócz tego, w ramach unijnych funduszy, planowana jest inicjatywa Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW) będąca kontynuacją programu Polski Wschodniej popularnego w mijającej perspektywie.

Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki

FENG to następca Programu Inteligentny Rozwój, który w latach 2014-20 finansował rozwój innowacji. Kluczowe do zakwalifikowania się danego przedsięwzięcia było to, aby wpisywało się ono w zakres Krajowych Inteligentnych Specjalizacji. Podobnie będzie w nadchodzącej perspektywie. W nowym budżecie zaplanowano 7,9 ml euro w ramach programu FENG. Aż 4,4 mld euro z tej kwoty to środki na modułowe projekty związane z inicjowaniem i wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań w firmach. Kluczowe jest to, aby działania B+R były źródłem nowych produktów czy usług.

Istotną informacją jest to, że w ramach FENG to inteligentne specjalizacje zróżnicowane dla poszczególnych województw będą wyznaczały kierunki dla projektów, które będą ubiegały się o dotacje. To one muszą być drogowskazem dla firm szukających pomysłu i inspiracji w nowej perspektywie unijnej.

W swoim założeniu program FENG ma położyć nacisk na innowacyjne projekty. W puli przeznaczonej dla firm przygotowano ponad 4 mld euro na tzw. Projekty modułowe przedsiębiorstw tj. projekty, obejmujące różne etapy powstawania innowacji (z obowiązkowym elementem B+R). Pierwsze  konkursy dotyczyć będą właśnie projektów modułowych. Na wsparcie będę mogły liczyć  przedsięwzięcia związane z wdrażaniem innowacji tj. nowych produktów i usług, i co bardzo ważne, które bazują na pracach badawczo-rozwojowych. Projekty modułowe oznaczają, że będę mogły pozyskać finansowe wsparcie na różnych etapach wdrażania innowacji. Celem jest ułatwienie firmom ubiegania się o wsparcie, ponieważ wiele różnych etapów wdrażania nowych rozwiązań będzie można uwzględnić w jednym wniosku. W założeniu autorów tego programu ma to też skrócić czas potrzebny na wdrożenie płynniejsze finansowanie 

Moduły obowiązkowe i fakultatywne

Dla przedsiębiorców zainteresowanych tym wsparciem istotną informacją jest to, że w moduły podzielone będą na te obowiązkowe i fakultatywne. W przygotowywanym projekcie ubiegający się o wsparcie przedsiębiorca będzie musiał uwzględnić przynajmniej jeden obowiązkowy moduł. Będzie można wybrać jeden z dwóch: przeprowadzenie prac B+R lub, najprawdopodobniej, moduł związany z wdrożeniem wyników prac B+R. Ten element był przedmiotem negocjacji z Komisją Europejską. Pierwotnie w grupie modułów obowiązkowych był moduł związany z inwestycją w infrastrukturę B+R, jednym słowem tworzenie centrum B+R w firmie, ten moduł najprawdopodobniej zostanie przesunięty do grupy modułów fakultatywnych.

W przypadku modułu na prace B+R dofinansowanie można przeznaczyć na badania przemysłowe i prace rozwojowe, mogą to być projekty indywidualnych przedsiębiorstw oraz konsorcjalne.  Przy czym wdrożenie oznacza wdrożenie albo prac B+R zrealizowanych w module obowiązkowym albo zrealizowanych bądź zakupionych wcześniej.

Poszukiwane pomysły bazujące na B+R

Przedsiębiorcy myślący o pozyskaniu dotacji na swoje innowacyjne projekty w nadchodzącej perspektywie budżetowej muszą pamiętać, że największa pula środków przewidziana jest na produkty i usługi bazujące na wynikach prac B+R. Warto jednak podkreślić, że przedsiębiorca nie musi prowadzić tych prac samodzielnie. Prace B+R mogą być realizowane we współpracy z instytutem badawczym, uczelnią wyższą lub mogą być zlecone zewnętrznemu podmiotowi. Przedmiotem wdrożenia mogą być również zakupione przez przedsiębiorcę wynik prac B+R.

Innowacje finansowane z unijnych pieniędzy to nie tylko hi-tech, to nowe rozwiązania wypracowywane również w branżach postrzeganych jako tradycyjne jak np. piekarnie - jak np. Piekarnia Piskorek, której innowacja polegała na wdrożeniu do masowej produkcji pieczywa o właściwościach probiotycznych - pieczywa na tradycyjnym zakwasie, którego do tej pory nie udawało się produkować na masowa skalę czy lodziarnie np. Lody u Przybysza.

Innovation Coach na pomoc innowacyjnemu przedsiębiorcy

W najnowszym zestawieniu Global Innovation Index Polska zajęła 40 pozycję pod względem innowacyjności. Nasz kraj wyprzedziły m.in. Czechy, Węgry, Słowenia, Słowacja, Bułgaria, a także Litwa, Łotwa i Estonia. Warto jednak zaznaczyć, że między 2007 a 2021 r. Polska przesunęła się w rankingu o 16 pozycji w górę. Jeszcze w roku 2007 Polska plasowała się na 56 pozycji zestawienia przygotowywanym przez WIPO (Światowa Organizacja Własności Intelektualnej).

Przedsiębiorca myślący o postawieniu na innowacje jednocześnie bez wiedzy na temat możliwości pozyskania wsparcia na realizację przedsięwzięcia może skorzystać z pomocy „trenera innowacji”. Innovation Coach to pomoc dla przedsiębiorców w rozpoczęciu działalności innowacyjnej bazującej na pracach badawczo-rozwojowych. Wsparcie realizowane jest we współpracy z Krajowym Punktem Kontaktowym Programów Badawczych Unii Europejskiej. Pomoc skoncentrowana jest na firmach, które widzą potrzebę wprowadzenia innowacji w przedsiębiorstwie, ale nie wiedzą, jak ten proces rozpocząć. Wsparcie dla tych, którzy chcą, ale nie wiedzą, od czego zacząć.

Co otrzymuje przedsiębiorca: przedsiębiorstwo może liczyć na bezpłatne wsparcie w formie analizy potencjału i potrzeb przedsiębiorstwa wykonanej przez dedykowanego coacha innowacji tj. doświadczonego eksperta branżowego. Ekspert posiada wiedzę i doświadczenie w sektorze, w którym pracuje firma, a jednocześnie dysponuje wiedzą z zakresu możliwości pozyskania przez firmę Funduszy Europejskich.

Ekspert przeanalizuje branżę, środowisko i dotychczasowe doświadczenie firmy i zbada jej potencjał, możliwości i zasoby w zakresie B+R+I – sytuację finansową, kadrową, infrastrukturalną, kulturę innowacji. W wyniku bezpośredniej współpracy z ekspertem, firma może liczyć na otrzymanie konkretnych rekomendacji, co do tego, w jakich obszarach może rozwijać innowacje, od czego zacząć i z kim tj. z jakimi instytucjami (ośrodkami naukowymi). Ekspert wskaże też możliwości pozyskania środków na innowacje z unijnych pieniędzy. Skorzystanie z „trenera innowacji” pomoże właśnie w przygotowaniu się do sięgnięcia po unijne dotacje na innowacje. Osoby, które przejdą cały proces w ramach Innovation Coach przewidziana została pula środków w programie FENG na wdrożenie pierwszych prac B+R (inicjatywa INNOSTART).

Przedsiębiorco, na to warto postawić

W kręgu przedsięwzięć mających duże szanse na pozyskanie dotacji będą także projekty z zakresu Gospodarki Obiegu Zamkniętego (GOZ). Jest to rodzaj gospodarki cyrkularnej, której założeniem jest rozsądne i efektywne zarządzanie surowcami i odpadami.

Maksymalizując ilość produktów wyprodukowanych z przetworzonych surowców, redukuje się ilość odpadów nieprzetwarzanych, które często zalegają w środowisku lub muszą być zniszczone na przykład poprzez spalanie. Czyli mówiąc wprost – im więcej wykorzystamy przedmiotów z recyklingu, tym będzie czyściej naokoło nas.

Jednym z procesów, który doskonale obrazuje działanie GOZ, jest właśnie recykling i upcykling. Zużyte produkty takie jak opakowania, butelki, odpady z tworzyw sztucznych, szkło, spodnie, bluzy, a nawet panele fotowoltaiczne można przetworzyć ponownie i zrobić z nich nowe produkty. Dobrym przykładem jest przedsiębiorstwo, które wdrożyło innowacyjny sposób recyklingu zużytych opon, które wykorzystano na potrzeby asfaltu. Celem GOZ jest wsparcie tego rodzaju przedsięwzięć połączone z doradztwem, w ramach, którego branżowi eksperci pomogą przygotować szyty na miarę plan wdrożenia GOZ w danej firmie. Należy pamiętać, że GOZ jest wpisana jako KIS, będzie miała też najprawdopodobniej dedykowane konkursy w FENG. Oprócz tego uwzględniona została w Programie Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej. W ramach tego programu przygotowana została dodatkowa pula środków na inwestycje w tym obszarze obudowana także usługami doradczymi.

Dotacje na nowoczesne wzornictwo

Produkty i usługi z zakresu wzornictwa i ekoprojektowania stanowią wyjątek na mapie przedsięwzięć, które mogą pozyskać wsparcie z Funduszy Europejskich. W przeciwieństwie do projektów z innych zakresów, w przypadku wzornictwa nie ma nacisku na przedsięwzięcia oparte na wynikach prac B+R. Poszukiwane są natomiast nowe produkty i usługi konstruowane na bazie nowych strategii wzorniczych. To oferta dla firm objętych zasięgiem programu FEPW tj. prowadzących działalność na terenie tego makroregionu. W porównaniu do poprzedniej perspektywy makroregion uległ powiększeniu. Do 5 województw Polski Wschodniej dołączyło województwo mazowieckie z wyłączeniem Warszawy oraz 9. otaczających powiatów.

Przedsiębiorca korzystający ze wsparcia w ramach tego programu może sfinansować doradztwo ekspertów, projektantów (w tez artystów np. z ASP) żeby opracować nową strategię wzorniczą, a następnie wdrożyć jej założenia, w tym nawet sfinansować nowa linię produkcyjną dopasowaną do prototypu nowego produktu.

Warto dodać, że nowe produkty i usługi mają być zgodne z zasadą ekoprojektowania. Preferowane i poszukiwane są więc produkty trwalsze, niezawodne, wielokrotnego użytku, ulepszane, naprawiane, łatwiejsze w utrzymaniu, odnawianiu i recyklingu oraz energooszczędne. Przykładem firmy, która pozyskała dotację w mijającej perspektywie unijnej jest przedsiębiorstwo ZANO. Specjalnością firmy jest stal nierdzewna oraz metale kolorowe, z których wykonuje także meble do sklepów, balustrady ze stali nierdzewnej, schody, lampy, świeczniki, detale meblowe łączone z drewnem i szkłem. Podmiot wykonuje według projektu w dowolnym stylu elementy z branży mała architektura: ławki, słupki, kosze na śmieci, stojaki rowerowe, osłony na drzewa, słupki pod znaki, tablice informacyjne, a także bramy i ogrodzenia, konstrukcje wiat przystankowych, meble ogrodowe, altany i wiele innych. Głównym materiałem, z którego wytwarzane są produkty jest stal z elementami np. kowalskimi czy odlewami żeliwnymi. Przedsiębiorstwo wykorzystuje również żywicę poliestrową jako materiał uzupełniający.

Oprócz wspomnianych obszarów w ramach FENG uruchomione zostaną granty dla przedsiębiorców połączone z programami doradczymi. Przeznaczone będą na wsparcie cyfryzacji przedsiębiorstw. Doświadczenia Bonów na Cyfryzację pokazały ogromne zainteresowani i popyt wśród firm w tym zakresie. Firmy, które będą chciały otrzymać grant będą zobligowane do skorzystania z pakietu doradczego, w ramach którego dopracują koncepcję cyfryzacji procesów i/ lub usług w swojej firmie.

Dofinansowanie dla przedsiębiorstw w ramach Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej, Gospodarki Obiegu Zamkniętego, wzornictwa czy cyfryzacji łączy fakt, że inwestycje w tych projektach mają być poprzedzone usługą doradztwa przedwdrożeniowego. Wszystko po to, by przedsięwzięcia realizowane w ramach tych programów były jak najbardziej udane. Doradztwo to różni się w zależności od programu. Jeśli mowa o GOZ, wsparcie doradcze obejmuje przygotowanie firmy do takich procesów i opracowanie samym procesów GOZ. W przypadku wzornictwa doradztwo sprowadza się do przygotowania projektów wzorniczych przez artystów czy wykwalifikowanych projektantów. Z kolei dla przedsięwzięć związanych z cyfryzacją przedsiębiorca otrzymuje wsparcie w postaci doradztwa IT.

Źródło: