Zaledwie 26 proc. ankietowanych dyrektorów finansowych deklaruje, że ich firmy korzystają z dostępnych instrumentów finansowania innowacji. Jednocześnie najczęściej wskazywaną barierą dla rozwoju innowacyjności jest brak środków finansowych (42 proc.).
Finansowanie pozostaje kluczowym wyzwaniem dla firm rozwijających innowacyjność. Dane z raportu “Od liczb do innowacji: jak CFO przyspiesza rozwój biznesu”, przeprowadzonego przez IQS na zlecenie Ayming Polska ujawniają niewystarczające wykorzystanie dostępnych instrumentów finansowania innowacji przez biznes w Polsce. Z badania tego wynika, że ponad 42 proc. respondentów wskazało brak odpowiednich środków budżetowych jako najważniejszą przeszkodę w omawianym obszarze, 18 proc. zgłosiło trudności w uzyskaniu zewnętrznego finansowania, a 14 proc. problemy w korzystaniu z proinnowacyjnych ulg podatkowych.
Według danych nieliczne organizacje, korzystające z zewnętrznego finansowania (26 proc.), najczęściej wybierają dotacje unijne (8 na 11 podmiotów). Znacznie mniej, bo tylko 2 na 11 firm, decyduje się na ulgę podatkową na B+R, podczas gdy zaledwie 1 na 11 zadeklarowała wykorzystanie ulgi na robotyzację.
Winne skomplikowane procedury?
Jak twierdzi Agnieszka Hrynkiewicz-Sudnik, Dyrektor Obszaru Podatków i Finansowania Innowacji w Ayming Polska, głównym problemem nie jest tutaj brak dostępności instrumentów wsparcia, czy skomplikowane procedury ich pozyskiwania.
– Kluczową barierą jest brak świadomości – mówi Agnieszka Hrynkiewicz-Sudnik. – Firmy często po prostu nie wiedzą o istnieniu danego instrumentu lub zakładają, że uzyskanie dofinansowania lub zwrotu podatkowego jest dużo trudniejsze niż w rzeczywistości - komentuje Agnieszka Hrynkiewicz-Sudnik.
Ekspertka wskazuje jednocześnie na wyniki badania, według którego zaledwie jedna na cztery badane firmy korzysta ze źródeł zewnętrznego finansowania i proinnowacyjnych ulg podatkowych.
Zbawienne fundusze europejskie
Jak twierdzi Beata Cichocka-Tylman, ekspert SoDA ds. pomocy publicznej, finansowanie innowacji zależy od etapu rozwoju firmy.
– Startupy i młode biznesy nie są w stanie finansować się same i szukają inwestorów lub dotacji. Z kolei firmy posiadające już produkt mogą powoli finansować się z zamówień klientów, w tym zaliczek – mówi Bankier.pl Beata Cichocka-Tylman. – Wciąż jednak małe i średnie podmioty mają duży problem z finansowaniem nowych wyzwań czy innowacyjnych rozwiązań. Dotacje z funduszy europejskich, które ruszyły pod koniec 2022 roku, były wyczekiwane jak zbawienie. Widać to po ogromnej liczbie złożonych wniosków. Na przykład w programie centralnym FENG w ścieżce SMART w pierwszym naborze w PARP, gdzie budżet wynosił aż 4 mld zł, wartość złożonych wniosków przekroczyła go niemal 4-krotnie. Podobna proporcja była w konkursie Kredyt Technologiczny.
Według ekspertki SoDA, oblegane są zarówno konkursy centralne, jak i te na poziomie województw.
– To dobitnie pokazuje głód polskich przedsiębiorców i ich potrzeby w zakresie finansowania innowacji – uważa Beata Cichocka-Tylman. – Nie zraża ich biurokracja, długie terminy oczekiwania na wyniki i dotacje czy złożone wymogi ich rozliczania. Dla wielu jest to jedyna szansa na zrobienie czegoś ponad zwykłą, codzienną działalność.
Jak podkreśla Agnieszka Hrynkiewicz-Sudnik, korzystanie z funduszy unijnych zobowiązuje firmy do przejawiania innowacyjności przynajmniej na poziomie krajowym. Sporym wyzwaniem są też szczegółowe wymagania programów finansowych, złożoność oceny innowacyjności oraz duża konkurencja o ograniczone środki. Odpowiednie przygotowanie projektów innowacyjnych, udokumentowanie ich wartości i skuteczna strategia mogą zwiększyć szanse na uzyskanie dofinansowania.
Niedoceniana ulga B+R
Według danych znacznie rzadziej wykorzystywana jest ulga B+R. W jej przypadku innowacyjność musi być wykazana zaledwie na poziomie przedsiębiorstwa.
– W przeciwieństwie do procesu ubiegania się o dotacje, ulga podatkowa na badania i rozwój nie wymaga złożenia szczegółowego wniosku ani przejścia przez procedurę konkursową – twierdzi Agnieszka Hrynkiewicz-Sudnik. – Dzięki temu jest ona najłatwiejszym mechanizmem dla firm szukających dodatkowego finansowania dla swoich innowacyjnych projektów. Dodatkowo, od 2022 roku przedsiębiorstwa mają możliwość odliczenia aż do 200 proc. kwalifikowanych kosztów poniesionych na badania i rozwój. Ulga B+R jest także atrakcyjna dla podmiotów, które prowadzą innowacje o skali zaledwie wewnątrzfirmowej. W dodatku ich projekty nie muszą osiągnąć sukcesu i mogą być w trakcie realizacji w momencie korzystania z ulgi – tłumaczy ekspertka.
Od 2022 roku, firmy prowadzące działalność w Polsce mają też możliwość skorzystania z nowych proinnowacyjnych ulg podatkowych: na robotyzację, na prototypy oraz na innowacyjnych pracowników. Wszystkie ulgi można stosować komplementarnie, co oznacza, że przy właściwym wyborze możliwe jest osiągnięcie maksymalnego finansowego wsparcia dla organizacji.
Małych firmy nie stać na ekspertów
Według Beaty Cichockiej-Tylman małych, a nawet średnich firm często nie stać też na sfinansowanie zespołu innowatorów.
– Jest to dość odczuwalny problem szczególnie w sektorze informatycznym, gdzie najlepsi eksperci są od razu wyłapywani na rynku – twierdzi ekspertka SoDa. – Pozostaje system zatrudniania specjalistów zewnętrznych, a to już komplikuje zarządzanie projektami.
Według niej kolejną kwestią jest etap wdrażania innowacji i możliwość ich realnego zaprezentowania klientom, w tym na rynkach zagranicznych.
– Polskie firmy coraz śmielej działają za granicą, biorąc udział w różnych programach internacjonalizacji. Wciąż jednak oceniłabym skalę tych działań jako średnio umiarkowaną – dodaje.
Z kolei według Kamila Tatola, CEO Flying Bisons, w ostatnich latach zauważalny jest coraz silniejszy trend wśród polskich firm na wdrażanie innowacyjnych rozwiązań, a według ostatnich danych Europejskiego Banku Inwestycyjnego, prawie 60 proc. dużych firm i ok. 40 proc. średnich i małych zwiększyło swój poziom cyfryzacji w reakcji na koronawirusa.
– Największą barierą do wdrażania innowacyjnych produktów jest budżet. – mówi Bankier.pl Kamil Tatol. W obecnych czasach kryzysu gospodarczego zauważamy, że firmy odczuwające spadek przychodów ostrożniej podchodzą do wszelkich nowych inwestycji. Jednym z najpopularniejszych sposobów dla powstających biznesów na zdobycie finansowania jest wsparcie funduszy private equity czy venture capital. Wiele firm decyduje się także na tzw. finansowanie społecznościowe, czyli crowdfunding.
Poziom innowacji zależy od branży i powiązań z nauką
Według Beaty Cichockiej-Tylman, poziom i rodzaj innowacji zależą przede wszystkim od branży, ale również tego, na jakim rynku firma funkcjonuje i czy ma związki z nauką.
– Bardzo dynamiczny rozwój polskich technologii - szczególnie w sektorze informatycznym - obserwujemy na rynkach zagranicznych, zarówno w przypadku produktów własnych firm, jak i technologii na zamówienie – mówi Beata Cichocka-Tylman. – Warto podkreślić, że nie dotyczy to typowego outsourcingu polskich informatyków, tylko przykładów, w których zagraniczne podmioty zamawiają w Polsce całe technologie i programy informatyczne dla przemysłu.
