W szwajcarskich Alpach oderwał się w środę ogromny fragment lodowca powodując kamienno-lodową lawinę. Przyczyną może być postępujący zanik wieloletniej zmarzliny, która gwarantuje stabilność podłoża lodowców – uważa dr Bartłomiej Luks z Instytutu Geofizyki PAN.
Kamienno-lodowa lawina pogrzebała w środę ewakuowaną wcześniej wioskę Blatten w szwajcarskich Alpach. Przyczyną lawiny było oderwanie się ogromnego fragmentu lodowca. Zaginęła jedna osoba, poinformowała agencja Reutera.
„Niewiarygodna ilość materiału spadła do doliny” - powiedział Matthias Ebener, rzecznik lokalnych władz w południowo-zachodnim kantonie Valais. Służby ratownicze odcięły drogę prowadzącą do wioski, ostrzegając, że teren jest nadal niebezpieczny.
Na nagraniu wykonanym z drona przelatującego nad wioską położoną w dolinie Loetschental widać rozległą równinę błota i ziemi. Tylko na jej skraju można dostrzec szczątki zawalonych drewnianych domów. 90 proc. wioski uległo całkowitej zagładzie.
Zamieszkane przez 300 osób Blatten zostało ewakuowane 19 maja, gdy geolodzy zidentyfikowali ryzyko lawinowe. Wielu mieszkańców straciło wszystko - mieli zaledwie 20 minut na ewakuację, przekazał szwajcarski nadawca RTS.
„To kompletna katastrofa” - ocenił Franz Ruppen z władz kantonu. Jego zdaniem mieszkańcy nie spodziewali się, że może dojść do tak niszczącej lawiny. „Stało się coś nie do pomyślenia” - napisały w mediach społecznościowych władze gminy.
Zmiany klimatyczne powodują, że lodowce – zamarznięte połacie lodu – topnieją coraz szybciej. Topnieje również wieczna zmarzlina - zauważył portal BBC. Glacjolodzy monitorujący topnienie od lat ostrzegają, że niektóre alpejskie miasta i wioski mogą być zagrożone. Blatten nie jest pierwszą miejscowością, która została ewakuowana.
Mieszkańcy wioski Brienz we wschodniej Szwajcarii zostali dwa lata temu ewakuowani, ponieważ zbocze góry nad ich miastem zaczęło się osuwać. Od tego czasu pozwolono im powracać tylko na krótkie okresy, przypomniał portal BBC.
W 2017 roku w pobliżu wioski Bondo doszło do największego od ponad stu lat osuwiska, w wyniku którego zginęło ośmiu turystów, a wiele domów zostało zniszczonych.
Specjaliści obserwujący szwajcarskie lodowce obawiają się, że znikną one w ciągu stulecia, jeśli nie uda się utrzymać wzrostu globalnych temperatur na poziomie nie wyższym niż 1,5 stopnia Celsjusza powyżej temperatur sprzed epoki przemysłowej.
Geofizyk o lawinie w Szwajcarii: zanika wieloletnia zmarzlina będąca podłożem lodowców
Lawina pogrzebała ewakuowaną wcześniej wioskę Blatten. Na nagraniu wykonanym z drona przelatującego nad wioską położoną w dolinie Loetschental widać rozległą równinę błota i ziemi. Tylko na jej skraju można dostrzec szczątki zawalonych drewnianych domów. 90 proc. wioski uległo całkowitemu zniszczeniu.
Geofizyk dr Bartłomiej Luks przypomniał w rozmowie z PAP, że wskutek rosnącej globalnie temperatury, lodowce – zamarznięte masy lodu – topnieją coraz szybciej; topnieje również wieloletnia zmarzlina.
"Jednym z podejrzeń co do przyczyn tej lawiny jest takie, że rosnące globalnie – ale też w rejonie Alp – temperatury wpłynęły na warstwę czynną wieloletniej zmarzliny. Wieloletnia zmarzlina degraduje się na całym świecie – już nawet nie mówimy: wieczna a wieloletnia zmarzlina. Ona stopniowo zanika wszędzie, gdzie występuje. W tym przypadku najprawdopodobniej podłoże lodowca stało się mniej stabilne i część się osunęła. Nie była to tylko lawina śniegu i lodu, ale bardzo dużo było tam materiału skalnego, najprawdopodobniej związanego właśnie z degradacją warstwy wieloletniej zmarzliny w podłożu tego lodowca" – powiedział geofizyk z Zakładu Badań Polarnych i Morskich Instytutu Geofizyki PAN.
Dodał, że wieloletnia zmarzlina jest istotna, jeśli chodzi o stabilność stoków nie tylko w górach wysokich, jak Himalaje, Hindukusz, ale też takich, jak Pireneje czy Alpy właśnie.
"Póki te skały są zamarznięte – czyli ich temperatura przez cały rok wynosi poniżej zera – i nie penetruje tam woda, są w miarę stabilne. Gdy jednak dochodzi do degradacji tej zmarzliny, materiał staje się mniej stabilny i może skutkować dużymi ruchami masowymi jak osuwiska i lawiny błotne" – tłumaczył naukowiec.
Taka wieloletnia zmarzlina kształtuje się przez tysiące lat.
Glacjolodzy monitorujący topnienie od lat ostrzegają, że niektóre alpejskie miasta i wioski mogą być zagrożone.
Poprzednie katastrofalne wydarzenie związane z oderwaniem się fragmentu lodowca w tym regionie miało miejsce na początku lipca 2022 r. W masywie Marmolada we włoskich Dolomitach runął wówczas fragment lodowca. Tuż przed tym na położonym na wysokości ponad 3300 m n.p.m. szczycie Marmolady zanotowano rekordowo wysoką temperaturę: 10 stopni C. Glacjolog Renato Colucci z włoskiego Komitetu Badań Naukowych podkreślał wówczas, że w ostatniej dekadzie lodowiec zmniejszył swoją objętość o 30 proc. Podkreślał, że obecnie lodowce w Dolomitach znajdują się w środowisku, w którym mogą nie przetrwać. Katastrofa doprowadziła do śmierci i zaginienia 11 osób. (PAP)
akp/ zan/ amac/
os/ kar/
