Tylko cztery z notowanych na giełdzie banków pochwaliły się liczbą sądowych sporów dotyczących sankcji darmowego kredytu. W każdym z przypadków dynamika w porównaniu z poprzednim kwartałem jest dwucyfrowa.
Opcja zwrotu kredytu bez opłat i odsetek w razie odkrycia zaniedbań informacyjnych po stronie banku – tak w skrócie prezentuje się zasada działania art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim. Rozwiązanie znane jest pod hasłem „sankcja kredytu darmowego”, ale dopiero w ostatnim roku zyskało ono prawdziwą sławę.
Mechanizm przewidziany w ustawie ma chronić konsumentów przed niedbałością lub złą wolą kredytodawców. Błędy w prezentacji produktu (których listę przedstawialiśmy na łamach Bankier.pl) mogą być podstawą do zwrotu kwoty kredytu bez jakichkolwiek dodatków. Ostra sankcja ma skłonić do starannego konstruowania umów i przedstawiania parametrów kredytu przez pożyczkodawców. W praktyce takiego punktu zaczepienia można użyć też w przypadku błahych pomyłek.
O sankcji darmowego kredytu zrobiło się głośno, gdy narodził się nowy prawny rynek – firmy odszkodowawcze i kancelarie oferują pomoc w składaniu wniosków lub skupują wierzytelności, z których próbują później dochodzić swoich praw. Bankowcy są zdania, że to zjawisko nie ma nic wspólnego z ochroną konsumenta, jest „strzelaniem na oślep” w nadziei na szybki zysk. Reprezentanci kredytobiorców podkreślają z kolei, że o zasadności roszczeń decydować będą sądy.
Banki nie palą się do informowania akcjonariuszy
Po sezonie publikacji raportów okresowych za pierwsze półrocze 2024 r. ponownie sięgnęliśmy do dokumentów dla inwestorów, poszukując danych o liczbie spornych spraw obejmujących darmowy kredyt. W pierwszym kwartale wątek pojawił się w zaledwie trzech bankach. W drugim do tego grona dołączyła kolejna instytucja. Cztery banki raportujące o sprawach SDK uczestniczą łącznie w 4 384 sporach sądowych.
| Raportowana przez banki liczba postępowań dotyczących sankcji darmowego kredytu | |
|---|---|
|
Bank |
Liczba postępowań sądowych dotyczących sankcji darmowego kredytu na koniec czerwca 2024 r. |
|
PKO Bank Polski |
1975 |
|
Alior Bank |
1703 |
|
Bank Millennium |
683 |
|
Bank Ochrony Środowiska |
23 |
|
Źródło: Raporty półroczne banków. |
|
„Orzecznictwo jest korzystne dla banków”
PKO BP wskazuje, że na 30 czerwca 2024 roku przeciwko bankowi toczyło się 1 975 postępowań sądowych dotyczących sankcji kredytu darmowego o wartości przedmiotu sporu 41,2 mln zł. Oznacza to wzrost o 30 proc. kwartał do kwartału i o 70 proc. względem końcówki minionego roku.
„Postępowania te są inicjowane przez klientów lub podmioty, które nabyły od klientów wierzytelności i dotyczą postanowień umów pożyczek gotówkowych. Grupa Kapitałowa kwestionuje zasadność roszczeń podnoszonych w tych sprawach. Dotychczasowe orzecznictwo w przeważającej części jest korzystne dla Banku” – czytamy w raporcie półrocznym PKO BP. Bank przypomina akcjonariuszom, że w styczniu 2024 r. skierowano do TSUE zapytanie dotyczące powództw składanych przez nabywców wierzytelności. Warszawski sąd chce dowiedzieć się, czy umowa cesji może być analizowana pod kątem nieuczciwych warunków jednocześnie z umową kredytową. W czerwcu 2024 r. bank przygotował swoje stanowisko w tej sprawie.
Alior Bank informuje, że na koniec czerwca toczyło się przeciwko niemu 1 703 postępowania sądowych dotyczących sankcji kredytu darmowego o wartości przedmiotu sporu 65,7 mln zł. Oznacza to wzrost o 39 proc. w porównaniu z końcem 2023 r. Instytucja zawiązała z tego tytułu rezerwy w wysokości 28 mln zł.
Bank odniósł się w raporcie półrocznym do wątku przewijającego się w sporach. „Bank stoi na stanowisku, że kredytowanie kosztów kredytu, w szczególności prowizji, jest dopuszczalne, zgodne z przepisami krajowymi i europejskimi, nie jest abuzywne, a wszystko to pod warunkiem prawidłowego ujmowania w umowie kredytu kredytowanych kosztów w całkowitej kwocie kredytu, kwocie całkowitego kosztu kredytu oraz w rocznej rzeczywistej stopie procentowej, zatem Bank kwestionuje zasadność roszczeń podnoszonych w tych sprawach” – czytamy w dokumencie.
Bank Millennium wskazuje, że otrzymał do 30 czerwca 683 pozwy. Oznacza to wzrost o 28 proc. kwartał do kwartału. Zakończonych zostało prawomocnie 55 spraw, w 47 sprawach bank wygrał spór, w 8 przegrał. Bank ocenia, iż rokowania odnośnie szans procesowych na wygranie pozostałych sporów są pozytywne i w związku z tym nie utworzył rezerw z tego tytułu.
Ostatnim z notowanych na warszawskim parkiecie bankiem, który wspomina o sankcji darmowego kredytu w raporcie półrocznym jest Bank Ochrony Środowiska. Instytucja jest pozwana w 23 sprawach i podobnie jak Millennium ocenia, że szansa przegranej jest niska, co oznacza brak konieczności zawiązania rezerw.
