Pewne obserwacje płynące z Ogólnopolskiego Badania Inwestorów, jak profil ankietowanego, się nie zmieniają, a inne zyskują na znaczeniu, jak to, że brak poszanowania praw akcjonariuszy mniejszościowych jest coraz bardziej dostrzegalny na rynku. Ponadto najmniej osób w historii badania wskazało na fundamentalne znaczenie analizy technicznej w inwestowaniu, ale ciekawych wniosków jest więcej.
Ogólnopolskie Badania Inwestorów (OBI) przygotowywane przez Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych (SII) ma na celu stworzenie profilu polskiego inwestora. Ankieta jest przeprowadzana co roku, a w tegorocznej edycji udział wzięło 4564 osób, a więc o ponad 13,2% więcej niż rok wcześniej.
Przeciętny polski inwestor jest mężczyzną (92,2%) z wyższym wykształceniem (prawie 77%, w tym 21,4% z wyższym ekonomicznym), zwykle w wieku do 45 lat (niemal 70,4%). Z tego ostatniego wynika, że podtrzymany został trend niestarzenia się ankietowanego.
Najczęściej polski inwestor to osoba zatrudniona na umowę o pracę lub zlecenie albo prowadząca działalność gospodarczą. Zawodowi inwestorzy stanowili tylko 2% badanych, co ciekawe odpowiedź „bezrobotni” zaznaczyło 2,4% ankietowanych, a przecież inwestowanie to także praca i to wymagająca. Chyba że to ci, którzy na tym nie zarabiają.
Widać też w pytaniu o doświadczenie inwestycyjne wpływ zwiększonego zainteresowania rynkami kapitałowym wywołanego przez pandemię i wybuch wojny na Ukrainie. Odsetek osób ze stażem inwestycyjnym do 5 lat jest największy od 2012 r., a więc od czasu wchodzących na rynek po kryzysie finansowym z przełomu dekad i kryzysie zadłużenia strefy euro.
Najwyższy w historii badania jest odsetek osób, które uważają, że największe znaczenie w inwestowaniu ma analiza fundamentalna. Z kolei najmniej dotychczas inwestorów uważa, że to analiza techniczna jest najważniejsza. Proporcje są jeszcze lepsze dla tych pierwszych w odpowiedziach ankietowanych z potfelem wartym co najmniej 1 mln zł.
Techników (7,9%) z fundamentalistami godzą stosujący obie metody łącznie (38,7%). Niepokoić może trend powiększania się grona, które odpowiada, że nie potrafi analizować instrumentów finansowych (16,3%).
Nieco światła w tym aspekcie może rzucać odpowiedź na pytanie nt. wiedzy o inwestowaniu. Najchętniej zaznaczano tę o ogólnej wiedzy (60,3%), a szeroką wiedzę lub bycie ekspertem zadeklarowało w sumie 24,2% ankietowanych. Z kolei „jestem początkujący” lub „nie wiem prawie nic” zaznaczyło 14,5%.
Dawniej na rynek kapitałowy przychodziło się po to, aby zarabiać. Jeszcze dekadę temu chęć uzyskania dodatkowych przychodów stanowiła główną motywację dla ponad 60% inwestorów. Teraz odsetek takich graczy stopniał do zaledwie 19,4%. Za to 36% ankietowanych deklarowało, że ich głównym powodem obecności na rynku jest zgromadzenie kapitału na prywatną emeryturę.
Rok 2023 jest zupełnie inny od poprzedniego, kiedy trwała właściwie „bessa wszystkiego”. Rynki akcyjne teraz w większości notują dodatnie stopy zwrotu i widać to też w wartości portfeli badanych inwestorów. Powiększyło się grono osób, których wartość inwestycji na rynkach kapitałowych wynosiła między 100 tys. a 500 tys. zł. Więcej jest także tych z portfelem wartym ponad pół miliona złotych (7,9%). Co najmniej milion złotych zadeklarowało 6,1%, czyli prawie 280 osób.
Jak się okazuje, 37,5% ankietowanych dopłaca do portfela inwestycyjnego co miesiąc, 40,9% kilka razy w roku, by przede wszystkim inwestować w akcje spółek z GPW (78,7%). Popularnością cieszą się również obligacje (43,7%) oraz fundusze ETF (45,6%), dalej są depozyty bankowe (33,9%) oraz akcje spółek zagranicznych (31%). Kryptowaluty miało 19,4% ankietowanych, ale ten odsetek był bardzo zróżnicowany w zależności od wieku inwestora.
W ostatnich 10 latach postępowała też klasyczna dywersyfikacja portfela. Jeszcze w roku 2012 niemal 90% inwestorów ograniczała swój portfel do maksymalnie kilku spółek. Byli to więc bardziej spekulanci niż budowniczowie długoterminowych portfeli inwestycyjnych. Teraz prawie połowa ankietowanych rozkłada swój kapitał na osiem lub więcej spółek. Przy tym 19,3% posiada już porządnie zdywersyfikowany i złożony z przynajmniej 15 walorów portfel.
W tegorocznym OBI 65,8% ankietowanych przyznało, że trzyma akcje dłużej niż rok i po raz trzeci z rzędu odpowiedziała tak ponad połowa ankietowych. Jeszcze kilka lat temu tacy długoterminowi inwestorzy stanowili ok. 1/3. Powoli wymiera za to zawód daytradera (2,2%) – przynajmniej w ramach GPW.
Krótkoterminowi gracze handlują przede wszystkim na platformach foreksowych (38,1%), na kryptowalutach daytrading zadeklarowało 4,8% osób. Z drugiej strony najczęściej wybieranym aktywem z najbardziej popularnych do trzymania powyżej 1 roku były ETF-y, co zadeklarowało 84,3% inwestorów.
Ponownie okazało się, że inwestorzy omijają szerokim łukiem udział w walnych zgromadzeniach akcjonariuszy spółek, które posiadają. Aż 95,3% ankietowanych nie bierze udziału w WZA, chociaż patrząc w rozbiciu na wartość portfela, okazuje się, że z grona milionerów uczestniczy w nich 22,4% badanych.
Wytłumaczeniem ogólnej niechęci jest brak czasu (54,2%) oraz brak wpływu na jego przebieg (32,9%). Jednocześnie 76,9% uważa, że udział w WZA powinien być dostępny w formie zdalnej, co nie dziwi, zwłaszcza że w obecnych czasach, praca zdalna stała się czymś normalnym, tak jak studia na tych czy innych kierunkach, nawet na zagranicznych uczelniach.
Fragment ankiety dotyczący największych słabości polskiego rynku kapitałowego powinien być dokładnie przestudiowany przez osoby i organy odpowiedzialne za jego kształtowanie. Znów na pierwszych trzech miejscach mamy "wpływ polityków" (47%), tzw. podatek Belki (46,1%) oraz "niski poziom edukacji" (30,9%), ale na czwarte miejsce z siódmego przesunął się "brak poszanowania praw akcjonariuszy mniejszościowych", w tym roku dobitnie jaskrawy na przykładach braku dywidendy w JSW, wezwania i emisji na akcje Kernela czy w wielu innych giełdowych kontrowersjach.
Jak co roku w OBI znalazło się też pytanie o najważniejsze źródła informacji. Wśród portali internetowych po raz szesnasty z rzędu wygrał Bankier.pl. Więcej na ten temat piszemy w osobnym artykule.
