Podatek liniowy czy ryczałt – jaką formę opodatkowania wybrać, aby zapłacić mniej?

Podatek liniowy czy ryczałt, a może skala podatkowa – przedsiębiorcy mają spory orzech do zgryzienia. Decyzji nie ułatwia składka zdrowotna, która ustalana jest inaczej w każdym wariancie. Jaką formą opodatkowania wybrać, żeby nie przepłacić?

Prowadzenie firmy ma także wymiar podatkowy. Przedsiębiorcy mogą co roku zmienić formę opodatkowania i dostosować ją do prognozowanych przychodów i kosztów na kolejne 12 miesięcy. Przed dylematem stoją również osoby, które dopiero rozpoczynają przygodę z własnym biznesem.  W związku z tym pojawia się pytanie, jaką formę opodatkowania wybrać. Do wyboru jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (opcja uproszczona), podatek liniowy (19%) oraz skala podatkowa (12 i 32%).

Podatek liniowy a ryczałt?

Od 2022 roku obowiązują nowe zasady rozliczania podatku dochodowego przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą określane mianem "Polskiego ładu". Wraz z nowymi przepisami zmienia się optymalna forma opodatkowania dla przedsiębiorców, którzy mają realną możliwość wyboru sposobu rozliczania się z państwem. Na pytanie, która forma opodatkowania jest najlepsza, trudno podać jednoznaczną odpowiedź. Wszystko zależy od modelu biznesowego danej działalności gospodarczej – tj. branży, wysokości przychodów i kosztów, planowanych inwestycji i dalszego rozwoju. Przy kalkulacji należy wziąć pod uwagę także, czy przedsiębiorca będzie łączył prowadzenie własnej działalności z pracą na etacie.

Zasadnicza różnica pomiędzy podatkiem liniowym a ryczałtem dotyczy podstawy do opodatkowania. W przypadku podatku liniowego jest to dochód (czyli przychody pomniejszone o koszty uzyskania przychodu). Natomiast podstawę opodatkowania w przypadku ryczałtu stanowi przychód. W zależności od rodzaju prowadzonej działalności stawki ryczałtu są różne, z kolei podatek liniowy ma stałą wysokość dla każdego podatnika.

Poza podatkiem dochodowym na całkowite obciążenie daninami publiczno-prawnymi wpływają również składki na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne. Pierwsze z nich są stałe niezależnie od uzyskiwanych dochodów. Natomiast zdrowotna skorelowana jest z poziomem podstawy oskładkowania i jest liczona w inny sposób dla każdej formy opodatkowania. 

Podatek liniowy – dla kogo?

Z podatku liniowego mogą skorzystać wyłącznie osoby, które osiągają dochody z działalności gospodarczej, z działów specjalnych produkcji rolnej oraz z udziału w spółce niebędącej osobą prawną (spółki cywilne, spółki jawne czy spółki partnerskie). Jednocześnie rozliczenie za pomocą podatku liniowego nie jest dostępne dla przedsiębiorców, którzy uzyskują przychody z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu udziału w spółce niebędącej osobą prawną, świadcząc usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy.

Podatek liniowy z ulgami

Jedną z zalet podatku liniowego jest stała stawka podatkowa w wysokości 19 proc. – niezależnie od poziomu uzyskiwanych dochodów. Przedsiębiorcy korzystający z "liniówki" mają także możliwość odliczenia kosztów uzyskania przychodów oraz mogą zmniejszyć wysokość podatku do zapłaty poprzez ulgi podatkowe. Osoby prowadzące działalność gospodarczą i rozliczające się według formuły liniowej mają możliwość odliczenia straty podatkowej od podatku oraz skorzystania z:

• ulgi badawczo-rozwojowej,
• ulgi IP BOX,
• ulgi termomodernizacyjnej,
• ulgi na zatrudnienie innowacyjnych pracowników,
• ulgi na prototyp,
• ulgi na robotyzację,
• ulgi na ekspansję/ rozwój,
• ulgi na konsolidację,
• ulgi na nabycie terminala płatniczego,
• odliczenia na rzecz działalności sportowej, kulturalnej, wspierającej szkolnictwo wyższe i naukę,
• odliczenia od dochodu składek na ubezpieczenie społeczne,
• odliczenia wpłat na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego,
• odliczenia darowizn przekazanych na cele kształcenia zawodowego publicznym szkołom prowadzącym kształcenie zawodowe, z tym że odliczenie wynosi wyłącznie 6% dochodu.

Natomiast do wad podatku liniowego zaliczyć można brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem oraz brak możliwości skorzystania z odliczenia dla osoby samotnie wychowującej dziecko. Przedsiębiorca rozliczający się według formuły liniowej nie może łączyć rozliczenia z innymi dochodami oraz skorzystać z kwoty wolnej od podatku. 

Składka zdrowotna dla przedsiębiorców na podatku liniowym

Stawska składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalanej według formuły liniowej wynosi 4,9 proc.  Od 1 stycznia 2025 r. zmienił się limit odliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców rozliczających się podatkiem liniowym.

Limi wynosi 12 900 zł, co w praktyce oznacza, że  osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarcza i rozliczające się według formuły liniowej mogą odliczyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne na dwa sposoby: zaliczyć składkę zdrowotną do kosztów uzyskania przychodu lub odliczyć ją od podstawy opodatkowania. W obu przypadkach funkcjonuje ten sam górny limit.

Ryczałt – dla kogo?

Jedną z dostępnych form opodatkowania dla przedsiębiorców jest także ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Ta opcja należy do uproszczonych form podatku dochodowego w Polsce. Przy ustalaniu wysokości podatku do zapłaty pod uwagę brany jest wyłącznie przychód, natomiast stawka podatku uzależniona jest od rodzaju prowadzonej działalności i może wynieść od 2 do 17 proc. Z ryczałtu mogą skorzystać:

• osoby fizyczne,
• wspólnicy spółki cywilnej osób fizycznych,
• wspólnicy spółki cywilnej osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku,
• osoby wynajmujące lub wydzierżawiające nieruchomości w ramach działalności lub poza prowadzoną działalnością,
• osoby, które sprzedają produkty rolne pochodzące z własnych upraw, hodowli lub chowu, w przypadku gdy wielkość tej sprzedaży przekracza kwotę przychodów zwolnionych z podatku.

Oświadczenie o wyborze ryczałtu jako formy opodatkowania należy złożyć do 20. dnia miesiąca po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód w danym roku podatkowym lub do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód miał miejsce w grudniu. Oświadczenia nie trzeba składać ponownie w kolejnych latach działalności.

Stawka ryczałtu

Uproszczoną formę opodatkowania, jaką jest ryczałt mogą stosować podmioty, których przychody z działalności gospodarczej w poprzednim roku nie przekroczyły 2 mln euro lub suma przychodów wszystkich wspólników nie przekroczyła 2 mln euro - w przypadku działalności w formie spółki handlowej. Oprócz wymienionych przypadków z ryczałtu nie mogą skorzystać także osoby, które:

• stosują kartę podatkową,
• korzystają, na podstawie innych przepisów, z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego,
• uzyskują przychody z tytułu prowadzenia aptek, kantorów oraz handlu częściami i akcesoriami do
• pojazdów mechanicznych,
• wytwarzają wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii,
• świadczą usługi bądź sprzedają towary na rzecz byłego pracodawcy, dla którego pracowały w poprzednim roku podatkowym.

Do zalet korzystania z ryczałtu należy przede wszystkim prosty sposób ustalania wysokości podatków dochodowego należnego do zapłaty dzięki korzystaniu z uproszczonej ewidencji.

Składka zdrowotna na ryczałcie

W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych składka na ubezpieczenie zdrowotne ustalana jest kwotowo. Jej wysokość uzależniona jest podstawy oskładkowania - czyli przychód pomniejszonych od zapłacone składki społeczne oraz 50 proc. zapłaconych skladek na ubezpieczenie zdrowotne. Składkę ustala się następująco w zależności od podstawy:

• poniżej 60 000 zł – jako 9 proc. od kwoty 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia,
• od 60 000 do 300 000 zł – jako 9 proc. od kwoty 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia.
• powyżej 300 000 zł – jako 9 proc. od kwoty 180 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Przy czym przekroczenie pierwszego i/lub drugiego progu przychodowego w trakcie roku wiąże się z koniecznością dopłaty za cały rok. Warto podkreślić, że nawet jeżeli próg zostanie przekroczony w grudniu, to wyższa składka obowiązuje za cały rok. Zobowiązanie można uregulować w trakcie roku lub przy rozliczeniu rocznym. 

Rozliczenie PIT na zasadach ogólnych

Do najczęściej wybieranej formy opodatkowania działalności gospodarczej należy skala podatkowa, czyli rozliczenie na tzw. zasadach ogólnych. Przedmiotem opodatkowania według skali podatkowej jest dochód - podobnie jak przy podatku liniowym. Przedsiębiorcy rozliczający się według skali podatkowej mogą skorzystać z:

• ulgi prorodzinnej,
• ulgi dla pracowników lub podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarcze, czyli ulgi dla klasy średniej,
• odliczenie z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne,
• ulgi na zatrudnienie innowacyjnych pracowników,
• ulgi na prototyp,
• ulgi na robotyzację,
• ulgi na ekspansję lub rozwój,
• ulgi na konsolidację,
• ulgi na nabycie terminala płatniczego,
• ulgi na działalność badawczo-rozwojową,
• ulgi IP BOX,
• odliczenia wpłat na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego,
• odliczenie darowizn na cele kultu religijnego oraz na rzecz działalności sportowej, kulturalnej, wspierającej szkolnictwo wyższe i naukę,
• ulgi rehabilitacyjnej,
• ulgi internetowej,
• ulgi termomodernizacyjnej,
• ulgi z tytułu działalności w specjalnej strefie inwestycyjnej,
• ulga z tytułu krwiodawstwa.

Przedsiębiorca rozliczający się na zasadach ogólnych może skorzystać z wielu ulg podatkowych oraz odliczeń. Osoba prowadząca działalność gospodarczą ma także możliwość łączenia w jednym zeznaniu dochodów z różnych źródeł oraz skorzystania z kwoty wolnej od podatku. 

Natomiast zasadniczą wadą w stosowaniu rozliczenia na zasadach ogólnych jest wyższa stawka podatkowa - 32 proc. - dla dochodów powyżej 120 tys. zł rocznie. Warto również wspomnieć o trzecim nieformualnym progu podatkowym - tzw. daninie solidarnościowej. Zgodnie z przepisami wynosi ona 4 proc. od nadwyżki ponad 1 mln zł. O szczegółach przeczytasz więcej tutaj.

Koniec karty podatkowej

Ryczałt ewidencjonowany jest aktualnie najprostszą formą opodatkowania, z której może skorzystać przedsiębiorca. Do tej pory najmniej skomplikowanym rozliczeniem dla osób prowadzących działalność gospodarczą była karta podatkowa. Jednak ta forma została wycofana. Aktualnie z karty podatkowej mogą korzystać wyłącznie osoby fizyczne, które już ją wybrały – możliwa jest więc tylko kontynuacja. Od 1 stycznia 2022 r. karta podatkowa nie będzie dostępna dla osób zakładających własny biznes oraz przy zmianie opodatkowania.

Źródło: