Na pierwszy rzut oka ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wydaje się najprostszą formą opodatkowania działalności gospodarczej. Przedsiębiorca płaci określony procent od przychodu i nie musi prowadzić pełnej księgowości ani rozliczać kosztów uzyskania przychodu. Dla wielu branż – zwłaszcza IT, usług medycznych, budowlanych czy wolnych zawodów – ryczałt to wciąż atrakcyjna alternatywa dla podatku liniowego czy zasad ogólnych. Jednak należy uważać na dopłaty do składki zdrowotnej i ZUS, tu czają się na ryczałtowców pułapki.
Prostota ryczałtu kończy się tam, gdzie zaczyna się ZUS i składka zdrowotna. Po zmianach wprowadzonych przez Polski Ład wysokość składki zależy od rocznego przychodu, a nie od dochodu. To oznacza, że przekroczenie progu przychodu – nawet minimalne – może skutkować dopłatą kilku tysięcy złotych przy rocznym rozliczeniu w ZUS.
Na czym polega ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Ryczałt to uproszczona forma opodatkowania, w której podstawą jest przychód, a nie dochód. Podatnik nie odlicza kosztów – płaci podatek od całości wpływów.
Stawki ryczałtu w 2025 r. wynoszą od 2% do 17%, w zależności od rodzaju działalności (np. 8,5% dla usług, 12% dla branży IT, 17 % dla wolnych zawodów). Podatek jest niski i prosty w obsłudze, ale to, co miało być przewidywalne, w praktyce okazuje się obciążeniem – głównie przez składkę zdrowotną.
Ryczałt a składka zdrowotna – kiedy powstaje obowiązek dopłaty
Od 2022 r. składka zdrowotna dla ryczałtowców przestała być stała. Jej wysokość zależy od rocznego przychodu osiągniętego w danym roku podatkowym. Ustawodawca wprowadził trzy progi, od których uzależniona jest miesięczna składka zdrowotna (9% podstawy wymiaru):
| Ryczałt a składka zdrowotna – kiedy powstaje obowiązek dopłaty | ||
|---|---|---|
| Roczny przychód (2025 r.) | Podstawa wymiaru składki | Miesięczna składka zdrowotna (9%) |
| do 60 000 zł | 60% przeciętnego wynagrodzenia | 461,66 zł |
| 60 001 – 300 000 zł | 100% przeciętnego wynagrodzenia | 769,43 zł |
| powyżej 300 000 zł | 180% przeciętnego wynagrodzenia | 1 384,97 zł |
W praktyce przedsiębiorca w ciągu roku opłaca składkę według przewidywanego progu przychodu. Jeśli jednak przychód faktycznie okaże się wyższy – ZUS wymaga wyrównania składek wstecz za cały rok.
Rząd szykuje podwyżkę podatków. Zmiany w PIT, ryczałcie i IP-BOX dotkną przedsiębiorców — PIT.pl
Przykład z praktyki: ryczałt, który zaskoczył dopłatą
Pan Michał prowadzi firmę budowlaną i rozlicza się ryczałtem. W 2025 r. założył, że jego przychody nie przekroczą 300 000 zł, więc przez cały rok płacił składkę zdrowotną w wysokości 769,43 zł miesięcznie.
Pod koniec roku okazało się, że przychód wyniósł 312 000 zł. Oznacza to przekroczenie drugiego progu i konieczność rozliczenia składki według najwyższego poziomu – 1 384,97 zł miesięcznie.
Ile wyniesie dopłata?
(1 384,97 zł – 769,43 zł) × 12 miesięcy = 7 386,48 zł
Tyle Pan Michał będzie musiał dopłacić w ramach rocznego rozliczenia składki zdrowotnej do ZUS w 2026 r. To klasyczny przykład, gdy ryczałt – choć wydaje się prosty – staje się źródłem nieprzewidzianych dopłat.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w 2025 r. to wciąż prosta i korzystna forma opodatkowania, ale wymaga dyscypliny finansowej. Przekroczenie progu przychodu choćby o kilka tysięcy złotych może skutkować dopłatą kilku tysięcy złotych do składki zdrowotnej. Przedsiębiorcy powinni regularnie analizować przychody, kontrolować próg składkowy i planować rozliczenie z wyprzedzeniem. Tylko wtedy ryczałt będzie faktycznie prostą – a nie kosztowną – formą opodatkowania.
