W Dzienniku Ustaw opublikowano kolejne rozporządzenie, które do 4 października przedłuża wprowadzone tymczasowo kontrole na granicy z Niemcami i Litwą. Pierwsze rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji przywróciło te kontrole na miesiąc, od 7 lipca do 5 sierpnia.
Nowe rozporządzenie wejdzie w życie w środę 6 sierpnia. Z dotychczas obowiązujących przepisów znikną trzy przejścia rzeczne z Niemcami: Miłów (woj. lubuskie), Widuchowa i Gryfino (woj. zachodniopomorskie). Dodane zostało zachodniopomorskie pieszo-rowerowe przejście w Nowym Warpnie, a w Świnoujściu – rozszerzone o pas plaży.
Na przejściu Nowe Warpno – Rieth kontrola będzie prowadzona na odcinku 50 m przed wejściem na most, a przejście na promenadzie w Świnoujściu rozszerzono na plażę, by również kontrolować przemieszczające się tam osoby. Przejścia rzeczne usunięto z rozporządzenia „ze względu na całkowity brak ruchu granicznego” na nich.
7 lipca Polska przywróciła tymczasowo kontrole na granicach z Niemcami i Litwą, podczas których straż graniczna, wspierana przez policję i Wojska Obrony Terytorialnej, mogą zatrzymać do wyrywkowej kontroli wytypowane pojazdy. Obecnie na granicy polsko-niemieckiej kontrole są prowadzone w 52 miejscach – a od 6 sierpnia w 50, a na granicy polsko-litewskiej w 13.
Resort uzasadnił wprowadzenie kontroli potrzebą zapewnienia porządku i bezpieczeństwa publicznego państwa „z uwagi na wystąpienie poważnego zagrożenia nielegalną imigracją na polsko-niemieckim oraz polsko-litewskim odcinku granicy”.
Ekspert: rząd nie przedstawia danych uzasadniających przedłużenie kontroli na granicach
Zgodnie z decyzją ministra spraw wewnętrznych i administracji Marcina Kierwińskiego kontrole na granicy polsko-niemieckiej i polsko-litewskiej przywrócone 7 lipca zostały przedłużone o kolejne 60 dni – do 4 października. Dr hab. Witold Klaus, prof. Instytutu Nauk Prawnych PAN i badacz migracji, pytany przez PAP o tę decyzję, ocenił, że kontrole te „nigdy nie były konieczne”.
Zaznaczył, że rząd nie przedstawia danych uzasadniających wprowadzanie kontroli, a tym bardziej ich przedłużenie.
– Nie ma takiej skali zatrzymań, która uzasadniałaby wprowadzenie tak poważnego środka, jakim jest przywrócenie kontroli granicznych – podkreślił.
Zwrócił uwagę na dane przedstawione podczas niedzielnego sztabu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji.
– Mówimy o 185 osobach na obu granicach, którym odmówiono wjazdu do Polski. Nie wiemy, kto to był i z jakich przyczyn odmówiono tym osobom wjazdu, ale nie wygląda na to, żeby były to osoby, w związku z którymi kontrole graniczne wprowadzono. MSWiA i premier Donald Tusk podawali, że kontrole są prowadzone w związku z przerzucaniem z Niemiec do Polski osób nieudokumentowanych. Jednak te odmowy wjazdu nie pokazują, żeby ten proceder miał miejsce. One potwierdzają tylko to, że te kontrole są niepotrzebne i są bezsensownym wydawaniem pieniędzy podatników – ocenił.
Podczas niedzielnego sztabu w MSWiA komendant główny Straży Granicznej gen. dyw. SG Robert Bagan informował, że za pomocnictwo w nielegalnej migracji w rejonie granicy litewskiej zatrzymano przez 30 dni przywróconych kontroli 14 osób, a w 2025 r. w kraju zatrzymano 328 takich osób, z których 154 zostały tymczasowo aresztowane.
– Moim zdaniem Straż Graniczna ma wystarczająco dużo wiedzy i kompetencji do tego, żeby tego rodzaju kontrole prowadzić wyrywkowo na drogach, co do tej pory robiła przez wiele lat. I co potwierdzają dane dotyczące liczby zatrzymanych ogółem. W tym kontekście 14 osób na pograniczu polsko-litewskim to nie jest wielka liczba – zaznaczył Klaus.
Zwrócił uwagę, że nie zostało sprecyzowane, czy te 14 osób zostało zidentyfikowanych podczas kontroli na granicy z Litwą, czy w inny sposób.
– Mogło być tak, że część z nich została zidentyfikowana w zupełnie innym miejscu, choć w pobliżu granicy – zaznaczył.
MSWiA zdecydowało się na modyfikację kontrolowanych przejść granicznych na granicy z Niemcami. Uwzględniono nowe pieszo-rowerowe przejście graniczne Nowe Warpno – Rieth, odpowiadając tym samym na potrzeby lokalnych mieszkańców i turystów. Kontrola będzie tam prowadzona na odcinku 50 m przed wejściem na most.
Dodatkowo rozszerzono zasięg terytorialny przejścia granicznego Świnoujście Promenada o przyległą plażę, co umożliwi prowadzenie kontroli wobec osób przemieszczających się tym odcinkiem granicy.
Jednocześnie ze względu na całkowity brak ruchu granicznego w trzech przejściach rzecznych (Miłów – Eisenhüttenstadt, Widuchowa, Gryfino) zdecydowano o ich usunięciu z załącznika. Jak ocenił resort, pozwoli to na lepsze wykorzystanie zasobów kadrowych przez ich przekierowanie do obsługi pozostałych przejść granicznych.
Komendant główny Straży Granicznej gen. dyw. SG Robert Bagan informował w niedzielę podczas sztabu w MSWiA, że od 7 lipca do 2 sierpnia na obu granicach poddano kontroli ponad 493 tys. osób. Na granicy z Niemcami było to ponad 279 tys., a na granicy z Litwą blisko 214 tys.
W ramach tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na obu granicach skontrolowano ponad 234 tys. środków transportu. Na granicy z Niemcami było to ponad 126 tys., na granicy z Litwą – ponad 108 tys.
– W tym czasie odmówiliśmy wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej 185 cudzoziemcom. Podstawą odmowy był w szczególności brak dokumentów uprawniających do przekroczenia granicy państwowej. Na granicy z Niemcami odmówiliśmy wjazdu 124 osobom, a na granicy z Litwą 61 osobom – informował Bagan.
W tym okresie do Polski w ramach readmisji uproszczonej przyjęto 81 osób. Jak wyjaśnił, były to osoby przyjęte ze strony niemieckiej. – Z Polski w ramach readmisji uproszczonej przekazaliśmy 55 cudzoziemców, do Niemiec 6 i na Litwę 49 – dodał. Natomiast Polska odmówiła także przyjęcia w ramach readmisji dwóch cudzoziemców przekazywanych nam przez stronę niemiecką.
– Za pomocnictwo w nielegalnej migracji w rejonie granicy litewskiej zatrzymaliśmy 14 osób, natomiast w całym bieżącym roku takich osób na terytorium całego kraju zatrzymaliśmy 328, spośród których 154 zostały tymczasowo aresztowane – przekazał.
Bagan odniósł się także do zaangażowanych w kontrolę granic funkcjonariuszy SG, policji oraz wojska. – Od 7 lipca do 2 sierpnia w zadania związane z przywróceniem kontroli granicznej ogółem zaangażowanych było blisko 22 tys. funkcjonariuszy i żołnierzy. W tym blisko 8 tys. funkcjonariuszy SG – przekazał.
Dodał, że na odcinku granicy z Niemcami od 7 lipca do 2 sierpnia służyło ponad 5,5 tys. funkcjonariuszy SG, blisko 2,5 tys. funkcjonariuszy policji oraz ponad 7,2 tys. żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej oraz Żandarmerii Wojskowej.
W tym samym okresie na granicy polsko-litewskiej służyło ponad 2 tys. funkcjonariuszy SG, 2,7 tys. żołnierzy WOT i Żandarmerii oraz 880 funkcjonariuszy policji.
Zgodnie z kodeksem granicznym Schengen, jeżeli istnieje poważne zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego, kraje UE mogą wyjątkowo przywrócić kontrolę graniczną na swoich granicach wewnętrznych na okres nieprzekraczający 30 dni.
Okres przywrócenia kontroli może zostać przedłużony na warunkach przewidzianych w kodeksie granicznym Schengen lub na długość szacowanego czasu trwania poważnego zagrożenia. Jednak takie działanie powinno być traktowane jako ostateczność i konieczne jest jak najszybsze poinformowanie o tym fakcie innych krajów UE należących do strefy Schengen oraz Komisji Europejskiej w celu przeprowadzenia konsultacji. W tym samym czasie należy poinformować także Parlament Europejski i Radę UE.
Aleksandra Kiełczykowska (PAP)
ak/ joz/ mhr/
ago/ joz/ ktl/
