Komisja Europejska zaproponowała w środę rozmieszczenie w krajach UE 40 tysięcy uchodźców, którzy docierają przez Morze Śródziemne do Włoch i Grecji. Do Polski miałoby trafić 2659 osób.
Zaproponowane przez KE działania mają odciążyć kraje na południu UE, które przyjmują dziesiątki tysięcy uciekinierów z Afryki i Bliskiego Wschodu. KE chce, by pozostałe państwa Unii przejęły w ciągu dwóch lat 24 tys. imigrantów od Włochów oraz 16 tys. od Greków. System obejmie tych imigrantów, którzy faktycznie potrzebują ochrony międzynarodowej i mogą liczyć na status uchodźcy, czyli uciekinierów z Syrii i Erytrei.
Uchodźcy mieliby być rozmieszczani w poszczególnych krajach UE według klucza opartego przede wszystkim na wielkości PKB oraz liczbie ludności, a także poziomie bezrobocia oraz liczbie już przyjętych uchodźców w ciągu minionych pięciu lat. Według tych kryteriów Polska ma przyjąć 6,65 proc. Najwięcej trafiłoby do Niemiec - ok. 22 proc.
Aby ułatwić te działania KE zamierza przeznaczyć na nie dodatkowo 240 mln euro, czyli 6 tys. euro na jednego uchodźcę.
Propozycja rozmieszczenia imigrantów z Włoch i Grecji wymaga zgody kwalifikowanej większości w Radzie UE. Wśród krajów unijnych pomysł ten już wzbudził sporo kontrowersji. Zwolennikami obowiązkowych kwot imigracyjnych są - obok Włochów i Greków - m.in. Niemcy. Polska uważa, że przyjmowanie uchodźców powinno być dobrowolne. Przeciwne propozycji KE są też m.in. Węgry.
KE proponuje także, by - oprócz przejęcia 40 tys. imigrantów od Włoch i Grecji - kraje Unii zobowiązały się również do przesiedlenia w ciągu dwóch lat 20 tys. uchodźców przebywających obecnie w obozach poza UE, głównie Syryjczyków. W ramach tych przesiedleń do Polski miałyby trafić 962 osoby, ale udział w tym programie będzie dobrowolny.
KE wskazuje, że jej propozycje są oparte na zasadzie solidarności między krajami UE. O taką solidarność od dawna apelują państwa na południu Unii, zmagające się z problemem nielegalnej imigracji.
"Nie proponujemy rozmieszczenia w UE nielegalnych imigrantów. Nie proponujemy ustalenia kwot (...) Chodzi tu o zapewnienie solidarności" - podkreślił komisarz UE ds. migracji i spraw wewnętrznych Dimitris Awramopulos na konferencji prasowej. "To od każdego kraju przyjmującego będzie zależeć to, ilu osobom przyznają one status uchodźcy" - wyjaśnił.
Zgodnie z obowiązującym w UE rozporządzeniem dublińskim za rozpatrzenie wniosku o azyl odpowiedzialne jest to państwo, w którym imigrant przekroczy granicę Unii. Traktat unijny przewiduje jednak możliwość odejścia od tej zasady; artykuł 78. u. 3. unijnego traktatu zezwala na podjęcie nadzwyczajnych tymczasowych działań w przypadku nagłego i masowego napływu imigrantów do niektórych krajów członkowskich UE. Na tym przepisie traktatu oparty jest pomysł KE. Unia korzysta z niego po raz pierwszy.
Jednym z problemów do rozwiązania będzie zapewnienie, by przesiedleni uchodźcy faktycznie pozostali w kraju, który go przyjmie i nie przemieszczali się w warunkach otwartych granic do innych państw. Od imigrantów pobierane będą odciski palców, aby ułatwić ich identyfikację. Po przyznaniu azylu uchodźca przez pięć lat będzie musiał pozostać w kraju, który go przyjął. Jeżeli w tym czasie przeniesie się do innego kraju UE, to jego władze będą mogły go odesłać z powrotem.
O tym, kto zostanie objęty rozmieszczeniem, decydować będą władze włoskie i greckie. One będą odpowiedzialne za pobranie odcisków palców i przeprowadzenie wywiadów z imigrantami. Przy podejmowaniu decyzji mają brać pod uwagę dobro dzieci i nie mogą rozdzielać rodzin. Mogą też uwzględniać potrzeby rynku pracy w państwach przyjmujących uchodźców. Z kolei to kraj przejmujący będzie rozpatrywał wniosek o przyznanie azylu.
Nie wszystkie kraje UE będą musiały brać udział w systemie rozmieszczenia uchodźców. Zgodnie z traktatem UE Wielka Brytania i Irlandia mogą przystąpić do tego programu, ale przysługuje im wyjątek. Z kolei Dania jest wyłączona ze współpracy w tej dziedzinie.
W środę KE przyjęła też plan działań przeciwko przemytowi imigrantów na lata 2015-2020. Obejmuje on m.in. sporządzenie listy podejrzanych statków, ustanowienie platform wymiany informacji i współpracy w tej dziedzinie czy też współpracę z dostawcami usług internetowych i portalami społecznościowymi, aby zapewnić, że przemytnicy ludzi nie będą oferować w sieci swoich usług.
KE opublikowała również wytyczne dotyczące pobierania odcisków palców od imigrantów, przybywających do UE, a także zainicjowała konsultacje publiczne dotyczące reformy systemu niebieskiej karty, czyli dokumentu, który umożliwia wykwalifikowanym pracownikom spoza UE pobyt i pracę na terytorium większości państw Unii.
Przedstawione w środę propozycje to część nowej strategii polityki migracyjnej UE, która ma odpowiadać na rosnącą falę imigracji przez Morze Śródziemne oraz coraz częstsze katastrofy statków z imigrantami.
We wtorek unijna agencja ds. zarządzania granicami Frontex przyjęła nowy plan operacyjny wzmocnionej operacji patrolowej Tryton na Morzu Śródziemnym. Obejmie ona większy obszar - do 138 mil morskich na południe od Sycylii. W ciągu lata Tryton rozmieści na tym obszarze trzy samoloty, sześć statków, 12 łodzi patrolowych, dwa helikoptery oraz dodatkowy personel. UE przygotowuje też morską operację wojskową przeciwko przemytnikom ludzi.
Czechy przeciw
Premier Czech Bohuslav Sobotka powiedział w środę, że jego rząd jest przeciwny zaproponowanym przez Komisję Europejską planom rozmieszczenia w krajach UE 40 tys. uchodźców, w ramach którego Czechy miałyby przyjąć 1 328 osób.
Już wcześniej szef czeskiego rządu wielokrotnie mówił, że kwoty imigracyjne i plan rozmieszczenia uchodźców w krajach unijnych to nie jest sposób na rozwiązanie obecnego kryzysu imigracyjnego.
Sobotka podkreślił, że Republika Czeska jest planom KE przeciwna i w ramach Unii Europejskiej będzie się starać, by nie zostały zatwierdzone - informuje agencja CTK.
"Stanowisko czeskiego rządu nadal jest takie, że nie zgadzamy się z wprowadzeniem kwot i według tego będziemy postępować podczas rozmów z europejskimi partnerami" - powiedział premier na konferencji prasowej w Pradze.
Dodał, że dotychczasowe doświadczenia pokazują, że uchodźcy z Afryki i Bliskiego Wschodu wolą nie osiedlać się w Czechach na dłuższy czas.
W połowie maja premier mówił, że Czechy chcą pomagać uchodźcom na podstawie suwerennej decyzji własnego rządu, a nie kierując się mechanizmami definiowanymi przez UE.
Z Brukseli Anna Widzyk (PAP)
awi/ ap/ malk/
