Wstęp
Tak jak byliśmy świadkami wielkiej emigracji, tak teraz obserwujemy falę powrotów do kraju. Polacy masowo wracają do Polski i zamiast rozkręcać firmy, działać, często stają się bezrobotnymi, którzy zamieniają funty i euro na zasiłek w wysokości 400-500 zł miesięcznie.Zanim więc zdecydujemy się wsiąść do samolotu, który zabierze nas do domu, warto zwrócić uwagę na kilka ważnych spraw. Czy w Polsce będzie nam przysługiwał zasiłek dla bezrobotnych? Jakie druki i formularze musimy wypełnić wracając z pracy zza granicą? Warto również uzupełnić swoją wiedzę na temat wysokości zarobków w kraju i możliwych do uzyskania dotacji.
Poradnik jest odpowiedzią na potrzebę informacyjną wszystkich wracających z zagranicy. Omawia kwestie przygotowania do powrotu, sprawy związane z ZUS, urzędem skarbowym, urzędem pracy, rozpoczęciem własnej działalności gospodarczej.
Formalności przed powrotem
Należy pamiętać, że powrót z zagranicy wiąże się przede wszystkim z dobrym jego przygotowaniem. Powracający musi w pierwszej kolejności pamiętać o tym, aby:- otrzymać świadectwo pracy;
- dostać referencje od dotychczasowego pracodawcy;
- otrzymać prawo do zasiłku dla bezrobotnych;
- zamknąć konta bankowego w kraju pracy;
- rozwiązać umowę najmu mieszkania;
- zaplanować przeprowadzkę;
- zabrać wszystkie dokumenty związane z pracą, mieszkaniem oraz innymi podejmowanymi przez nas czynnościami.
Warto pamiętać, że pracodawca zagraniczny nie ma obowiązku wystawić pracownikowi referencji. Jest natomiast zobowiązany przepisami dyrektyw unijnych do wydania pracownikowi świadectwa pracy, wyszczególniając w nim okresy pracy, zwolnienia lekarskie oraz inne okolicznościowych zwolnień od wykonywania pracy. Powinno się gromadzić również inne dokumenty dotyczące zatrudnienia, z uwagi na sprawy związane z przyszłą emeryturą. Dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia będą potrzebne, aby wykazać uprawnienia do urlopu lub dodatku stażowego.
Zasiłek dla bezrobotnych w UE
Podstawowa kwestia dla powracających to przede wszystkim prawo do otrzymania zasiłku dla bezrobotnych. Prawo wspólnotowe stanowi, że pracownik otrzymuje zasiłek, jeśli spełni wszystkie określone wymogi. Przepisy dotyczące koordynacji związanej z poszukiwaniem pracy i możliwością otrzymywania zasiłku dla bezrobotnych koncentrują się na trzech zagadnieniach:- zasadzie sumowania okresów zatrudnienia i ubezpieczenia przebytych na terytorium różnych państw członkowskich w sytuacji, gdy ktoś ubiega się o prawo do zasiłku dla bezrobotnych,
- zasadzie eksportu (transferu) zasiłku w przypadku, gdy bezrobotny poszukuje pracy w innym państwie członkowskim niż to, w którym przyznano mu świadczenie,
- prawidłowościach przyznawania prawa do zasiłku dla pracowników w pełni lub częściowo bezrobotnych, którzy byli zatrudnieni w jednym z państw członkowskich, innym niż miejsce ich zamieszkania (art. 71 rozporządzenia 1408/71).
Przykład 1
Obywatel polski przepracował w Polsce 8 miesięcy, po czym stracił pracę. Wyjechał do Szwecji, gdzie podjął zatrudnienie, ale po 4 miesiącach pracy został zwolniony. Czy w takim przypadku będzie mu przysługiwał zasiłek dla bezrobotnych jeżeli wróci do Polski?
Nie. W takim przypadku, w myśl wewnętrznego ustawodawstwa każdego z tych państw , mężczyzna nie nabył prawa do zasiłku dla bezrobotnych ze względu na zbyt krótkie okresy zatrudnienia. Jednak na mocy przepisów wspólnotowych, tj. zasady sumowania okresów czasu pracy (w Polsce i Szwecji ), obywatel będzie miał większe szanse uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Podstawą rozpatrzenia prawa do zasiłku w tej sytuacji będzie ustawodawstwo Szwecji (państwa ostatniego miejsca zatrudnienia tego bezrobotnego) i ono przesądzi, czy mężczyźnie przysługuje prawo do zasiłku. Jeżeli tak, to w jakiej wysokości i na jaki okres. Instytucja szwedzka będzie również zobowiązana do jego wypłaty, a także do ewentualnego przetransferowania wypłat do innego państwa.
Warto wiedzieć, że wysokość zasiłku zależy od kilku czynników:
- wieku bezrobotnego,
- wcześniejszego okresu i wielkości otrzymywanego zasiłku,
- ilości osób na utrzymaniu,
- sytuacji ekonomicznej bezrobotnego,
Każde państwo bierze pod uwagę inny staż pracy.
Państwa Unii Europejskiej różnie obliczają wysokość zasiłku. Może to być:
- świadczenie w stałej wysokości, bez względu na to, ile ostatnio osoba bezrobotna zarabiała (tak jest np. w Wielkiej Brytanii i w Polsce, gdzie zarobki nie mają wpływu na wysokość świadczenia). O jego wysokości decyduje prawo kraju, który będzie wypłacał świadczenie.
- zasiłek o zmiennej wysokości, wyliczony w oparciu o wysokość ostatnich zarobków. Tak jest np. w Niemczech.
Jeżeli w danym państwie obowiązuje system, w którym wysokość zasiłku dla bezrobotnych zależna jest od wysokości ostatnio osiąganych zarobków, to (na mocy przepisów wspólnotowych) do ustalenia wysokości zasiłku ma zastosowanie jedna z poniższych zasad obliczania świadczeń:
- gdy bezrobotny pracował w danym państwie dłużej niż 4 tygodnie - otrzyma zasiłek w wysokości ustalonej w oparciu o wysokość ostatnio otrzymywanego w tym państwie wynagrodzenia,
- gdy bezrobotny pracował w danym państwie krócej niż 4 tygodnie - do obliczenia wysokości zasiłku będzie przyjęte
Przykład 2
Pracownik pracował w Szwecji przez pół roku. Teraz zamierza wrócić do Polski i zarejestrować się jako bezrobotny. Czy otrzyma w Polsce zasiłek?
Nie. Osoba taka nie otrzyma zasiłku w Polsce, gdyż nie spełnia kryteriów dotyczących przyznania zasiłku w Polsce wynoszącego 365 dni pracy. Warto przy tym dodać, że powracając do Polski, osoba powinna zgłosić się do urzędu pracy bez względu na fakt, czy otrzyma zasiłek czy też nie. Natomiast w Szwecji powinna zgłosić zamiar wyjazdu w celu poszukiwania pracy w innym państwie członkowskim i złożyć wniosek o wydanie formularza E 303 (niezgłoszenie faktu wyjazdu może spowodować utratę prawa do zasiłku w danym państwie, jeżeli taki by jej przysługiwał).
Czy wiesz, że...? |
W ciągu 7 dni od momentu wyjazdu należy zgłosić się (zarejestrować) do właściwej instytucji (urzędu pracy w Polsce). Spełnienie tego warunku oznacza wypłatę zasiłku dla bezrobotnych, jeżeli takowy przysługuje również za okres pozostawania w podróży. Jeśli nie zostanie zachowany termin 7 dni, wówczas zasiłek będzie przysługiwał dopiero od dnia zarejestrowania, pomniejszony o czas pozostawania w podróży. |
Przykład 3
Osoba pracowała we Francji 2 lata. Rozwiązała umowę o pracę i planuje powrót do Polski oraz podjęcie zatrudnienia. Czy przysługuje jej zasiłek dla bezrobotnych we Francji i czy może być wypłacany w Polsce?
Tak. Osobie takiej będzie przysługiwał zasiłek transferowy. Jeśli powracający spełnił kryteria okresu zatrudnienie we Francji, dające mu możliwość przyznania zasiłku dla bezrobotnych w tym kraju, może on dopełniając wszelkich formalności rejestracyjnych jako bezrobotny we Francji, prosić o zasiłek transferowy wypłacany w Polsce. ASSEDIC (urząd pracy we Francji) będzie wypłacać zasiłek dla bezrobotnych, jeśli osoba przepracowała przynajmniej 6 miesięcy (cały etat) przez ostatnie 18 miesięcy poprzedzające utratę pracy. Aby zasiłek ten otrzymać w Polsce, należy poprosić ASSEDIC o formularz E303. Na jego podstawie powracający będzie otrzymywać zasiłek w Polsce przez maksymalnie trzy miesiące.
Do wypłaty zasiłku zobowiązana jest instytucja właściwa państwa, w którym zainteresowany poszukuje pracy, a następnie instytucja państwa macierzystego (tego, które przyznało zasiłek) zwraca jej wypłaconą kwotę.
Wyjaśnienia MPiPS
Zasada sumowania okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia przebytych w jednym z państw członkowskich gwarantuje, że ktoś, kto przenosi swoje miejsce zamieszkania do innego państwa, ma ochronę na wypadek bezrobocia. Zdarza się jednak, że wymagany czas pracy i ubezpieczenia w Polsce, a także okres zatrudnienia i ubezpieczenia za granicą był zbyt krótki, by bezrobotny otrzymał prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Wówczas sumowanie czyli dodanie do siebie lat i miesięcy pracy we wszystkich krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz w krajach, z którymi Unia ma umowy o swobodnym przepływie siły roboczej, pozwala uzyskać wymagany okres, by nabyć prawo do zasiłku. Oznacza to, że do okresu uprawniającego do zasiłku zalicza się także czas zatrudnienia lub ubezpieczenia przebyte w innych państwach UE.Do potwierdzenia tych okresów konieczny jest jednak formularz E 301, o który bezrobotny powinien zwrócić się do instytucji właściwej państwa, w którym pracował. W tym przypadku sumowaniu podlegają wyłącznie okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia w ramach pracy najemnej, czyli np.: umowy o pracę, umowy zlecenia. Zasada ta nie dotyczy więc osób pracujących na własny rachunek! Składki na ubezpieczenie społeczne oraz podatek od wypłacanego zasiłku są płacone w kraju pochodzenia świadczenia.
Powrót pracownika transgranicznego
Przepisy wspólnotowe rozróżniają dwie specyficzne kategorie pracowników:- pracowników przygranicznych - którzy pracują w jednym państwie członkowskim, a zamieszkują w innym państwie członkowskim, do którego powracają codziennie lub przynajmniej raz w tygodniu, np. obywatel polski, zamieszkały w Zgorzelcu i pracujący w niemieckim Goerlitz, który przyjeżdża codziennie do swojego miejsca zamieszkania, ma status pracownika przygranicznego,
- pracowników transgranicznych – osoby mające miejsce stałego zamieszkania w jednym państwie członkowskim, a miejsce pracy w innym państwie członkowskim i nie posiadające statusu pracownika przygranicznego (tzn. nie muszą powracać do swojego miejsca zamieszkania codzienni lub raz w tygodniu), np. obywatel polski, który wyjechał do pracy w Irlandii, zostawiając w Polsce żonę i dzieci (czyli centrum interesów życiowych) i po np. roku powraca do kraju, ma status pracownika transgranicznego. Za pracownika transgranicznego jest uważany również pracownik sezonowy. Jeżeli osoba wyjeżdża do innego kraju w poszukiwaniu pracy, osiedla się tam i pracuje – nie ma statusu pracownika przygranicznego.
pracują. Jeżeli osoba nie jest pracownikiem przygranicznym, pracuje w jednym kraju, a mieszka w innym - ma prawo do zasiłków na mocy ustawodawstwa kraju pracy, pod warunkiem, że jest w dyspozycji swojego pracodawcy bądź urzędu zatrudnienia.
Pracownik transgraniczny całkowicie bezrobotny ma możliwość wyboru systemu, z którego zasiłek dla bezrobotnych będzie mu przyznany. Zasada przyznawania świadczeń z tytułu bezrobocia pracownikom przygranicznym została określona w art. 71 Rozporządzenia 1408/71.
Pamiętaj! |
1) Instytucja właściwa państwa (przypomnijmy – w Polsce to wojewódzki urząd pracy), w którym pracownik ubiega się o przyznanie świadczenia z tytułu bezrobocia, ma obowiązek uwzględniać również okresy zatrudnienia lub ubezpieczenia w innych krajach unijnych, w których poprzednio pracował, w celu odpowiedniego naliczenia stażu. |
Stawki, kwoty, wskaźniki
| 1. Zasiłki dla bezrobotnych: |
Świadczenia dla powracających
Jak już zostało powiedziane, przed powrotem do kraju należy załatwić wszystkie formalności związane ze świadczeniami społecznymi. Jest to bardzo ważne, ponieważ od tego zależy prawo do ich uzyskania w przyszłości, czyli prawo do:- emerytury,
- renty inwalidzkiej,
- renty rodzinnej,
- świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
- świadczenia rodzinnego,
- świadczenia macierzyńskiego,
- świadczenia chorobowego,
- świadczenia dla osób bezrobotnych,
Praca za granicą ma duży wpływ na prawo do uzyskania świadczeń społecznych w Polsce. Warto więc dbać o dokumentację jaką przywozimy do Polski. Powinny być w niej wyszczególnione składkowe oraz nie składkowe okresy zatrudnienia, wraz ze wszystkimi ubezpieczeniami jakie nabywa się za granicą, w tym ubezpieczeniami zdrowotnymi. Łatwiej będzie powracającym zachować pewną ciągłość pracy, jak również w przyszłości starać się o emeryturę bądź rentę uwzględniającą okresy pracy w UE.
Świadczenia społeczne to nie tylko emerytury i renty, to również świadczenia rodzinne i alimentacyjne oraz zasiłki dla bezrobotnych. Także w przypadku tego rodzaju świadczeń fakt zabrania z kraju, w którym powracający przebywał, pełnej dokumentacji ułatwi procedurę starania się o ich przyznanie w Polsce.
Warto podkreślić, że powracającemu przysługuje transfer świadczeń uzyskanych w kraju pracy na obszarze UE. Transfer świadczeń jest regulowany przez:
- przepisy wspólnotowe dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego – w wypadku państw członkowskich UE,
- międzynarodowe umowy o zabezpieczeniu społecznym łączące dane państwo z Polską,
- wewnętrzne ustawodawstwo danego państwa, które nie ogranicza wypłaty świadczeń nabytych na jego mocy do swojego terytorium.
Transferowi nie podlegają tzw. specjalne świadczenia pieniężne nie składkowe, wpisane w załączniku do odpowiedniego rozporządzenia wspólnotowego na wniosek państw:
- emerytura socjalna wynikająca z art. 89 Kodeksu zabezpieczenia społecznego (Bułgaria),
- zasiłek dla osób dorosłych niepełnosprawnych wynikający z ustawy o świadczeniach socjalnych dla osób niepełnosprawnych (Estonia),
- świadczenia pieniężne z tytułu pomocy osobom starszym i inwalidom niezdolnym do pracy wynikające z dekretu królewskiego oraz nieskładkowe renty inwalidzkie i emerytury określone w ustawie powszechnej w sprawie zabezpieczenia społecznego (Hiszpania),
- renty nieskładkowe dla wdów i wdowców wynikające z ustawy o pomocy społecznej (Irlandia),
- zasiłki na utrzymanie w wypadku niepełnosprawności wynikające z ustawy z 1991 r. o zasiłku na utrzymanie w wypadku niepełnosprawności (Wielka Brytania).
Formularze dla powracających w zakresie zabezpieczenia społecznego to:
- seria E 100 dla pracowników oddelegowanych i uprawnień do świadczeń chorobowych i macierzyńskich,
- seria E 200 dla obliczania wysokości emerytury,
- seria E 300 dla uprawnień do zasiłku dla bezrobotnych,
- seria E 400 dla uprawnień do świadczeń rodzinnych.
Stosowanie formularzy ułatwia kontakty między instytucjami właściwymi w UE np. pomiędzy urzędem pracy czy ZUS w Polsce,a odpowiednikami w UE . Tym samym przyśpiesza międzynarodowy obieg informacji i pozwala uzyskać świadczenie w rozsądnym czasie. Wszystkie kraje mają takie same formularze, co do treści i układu graficznego. Mimo, że formularze są wydawane w językach narodowych to każda informacja zawarta w określonym punkcie (polu) formularza ma to samo znaczenie we wszystkich językach Unii.
Emerytury i renty powracających
Ci, którzy wracają do Polski i mają udokumentowane okresy pracy, mogą w przyszłości starać się o emeryturę bądź rentę. Jak wyjaśnia MPIPS, dla ZUS-u podstawę do uwzględnienia przy ustalaniu polskiej emerytury lub renty, zagranicznych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, stanowią informacje potwierdzone przez zagraniczną instytucję ubezpieczeniową państwa członkowskiego lub umownego na formularzach uzgodnionych w stosunkach dwustronnych lub wielostronnych. W przypadku, kiedy osoba pracowała w państwie członkowskim UE, a okres zatrudnienia nie przekroczył tam łącznie 12 miesięcy, państwo to jest zwolnione z ustalania naszego prawa do emerytury lub renty. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy wewnętrzne przepisy tego państwa przewidują przyznawanie świadczenia z tytułu tak krótkiego okresu ubezpieczenia. Okres ten jednak nie przepada. W razie przyznania emerytury lub renty przez Polski ZUS, jest on obowiązany uwzględnić także okres pracy w UE, przy ustalaniu własnych świadczeń. Uzyskana w państwie członkowskim Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i Szwajcarii emerytura lub renta będzie transferowana do naszego nowego miejsca zamieszkania w innym państwie członkowskim. Zagraniczne instytucje ubezpieczeniowe państw członkowskich UE przekazują emerytury i renty przysługujące z tych instytucji osobom zamieszkałym w Polsce bezpośrednio na rachunki bankowe lub w formie czeków bankierskich albo drogą pocztową w formie międzynarodowych przekazów pocztowych.Inne zasady obowiązują w wypadku osób powracających do Polski z Niemiec, które pobierają niemieckie świadczenia emerytalno – rentowe przyznane z zastosowaniem umowy polsko – niemieckiej z 1975 r. o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym, tj. osób, które przed 1 stycznia 1991 r. przesiedliły się z Polski do Niemiec i uzyskały niemieckie świadczenia z uwzględnieniem okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce przed tą datą. Jeżeli niemieckie świadczenia zostały przyznane wyłącznie za polskie okresy ubezpieczenia na podstawie wyżej wymienionej umowy, to powrót do Polski powoduje wstrzymanie wypłaty tego świadczenia przez niemiecką instytucję ubezpieczeniową. Natomiast, gdy niemieckie świadczenia zostały przyznane zarówno za polskie okresy ubezpieczenia, jak i za okresy niemieckie, powrót do Polski spowoduje konieczność dokonania przez niemiecką instytucję ubezpieczeniową rewizji niemieckiego świadczenia przez wyłączenie polskich okresów ubezpieczenia. Transferowi podlegają wówczas niemieckie świadczenia ustalone za okresy ubezpieczenia przebyte wyłącznie w Niemczech. Z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce zainteresowany może ubiegać się o świadczenia emerytalno – rentowe z ZUS.
Jeżeli chcemy uzyskać prawo do emerytury lub renty w jednym z państw członkowskich UE, a nie posiadamy okresu ubezpieczenia wymaganego do uzyskania świadczenia z tego państwa, instytucja ta uwzględnia (dolicza, sumuje) również zagraniczne okresy naszego ubezpieczenia lub zamieszkania we wszystkich innych państwach członkowskich lub umownych.
Obowiązki zdrowotne dla powracających
Każdy powracający powinien upewnić się, czy przysługuje mu prawo do opieki zdrowotnej na terenie Polski. Jeżeli był on ubezpieczony jedynie w kraju UE w którym pracował i tam pracodawca odprowadzał za niego składki na ubezpieczenie zdrowotne, wówczas w Polsce będzie musiał przejść procedurę ubezpieczenia. Należy również pamiętać o ubezpieczeniu członków rodziny przy powrocie do Polski, którzy do tej pory byłi objęci ubezpieczeniem wraz z pracującym.Jak informuje MPIPS, co do zasady, warunkiem koniecznym dostępu do służby zdrowia finansowanej ze środków publicznych jest posiadanie ważnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce lub w innym kraju Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Należy więc zadbać o to, aby przez pierwszy okres po powrocie mieć prawo do opieki zdrowotnej. Umożliwia to Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) lub odpowiedni formularza Serii E 100 zarejestrowany w oddziale wojewódzkim NFZ wydany przez instytucje kraju, z którego wracamy. Należy jednak pamiętać, że EKUZ upoważnia do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej, które są nam niezbędne podczas planowanego pobytu i nie mają charakteru planowanego. Ważność karty określa instytucja wydająca, a w momencie zgłoszenia do polskiego obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego np. z powodu rozpoczęcia pracy, powyższa karta przestaje obowiązywać. Jeśli posiadaliśmy prawo do świadczeń opieki zdrowotnej jako członkowie rodziny, zamieszkaliśmy w Polsce i możemy być zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ jako członkowie rodziny to prawo do świadczeń powinno nam przysługiwać z tytułu ubezpieczenia w Polsce.
Prawo do ubezpieczenia zdrowotnego mają także osoby bezrobotne, zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy oraz pobierające zasiłek stały z pomocy społecznej. Zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego i opłacania składek dokonuje wówczas odpowiednio powiatowy urząd pracy i ośrodek pomocy społecznej.
Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają m.in.: pracownicy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą lub osoby z nimi współpracujące, osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych, np. umowy zlecenia, umowy agencyjnej, dzieci, emeryci/renciści, a także niektóre inne grupy osób.
Prawo do świadczeń z opieki zdrowotnej wygaśnie po 30 dniach od ustania ubezpieczenia zdrowotnego w kraju w którym osoby te pracowały i były ubezpieczone zdrowotnie. Jeżeli osoba nie posiadała ubezpieczenia zdrowotnego za granicą, a w Polsce chciałaby w sposób dobrowolny zostać nim objęta, wówczas wysokość opłaty zależy od tego, jak długo trwała przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym. Obecnie opłaty dodatkowe kształtują się następująco:
- od 3 miesięcy do roku opłata dodatkowa wynosi 664,42 zł
- powyżej 1 roku do 2 lat opłata dodatkowa wynosi 1 661,05 zł
- powyżej 2 lat do 5 lat opłata dodatkowa wynosi 3 322,09 zł
- powyżej 5 lat do 10 lat opłata dodatkowa wynosi 4 983,14 zł
- powyżej 10 lat opłata dodatkowa wynosi 6 644,18 zł
Umowę dobrowolnego ubezpieczenia zawiera się w oddziale wojewódzkim NFZ właściwym dla miejsca zamieszkania w Polsce. Świadczenia opieki zdrowotnej są udzielane na koszt NFZ po zawarciu umowy dobrowolnego ubezpieczenia, zgłoszeniu w ZUS oraz opłaceniu składki. W celu zgłoszenia do ubezpieczenia należy wypełnić formularz ZUS ZZA. Podajemy w tym dokumencie następujący kod tytułu ubezpieczenia "24 10",co oznacza osobę objętą dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Wraz ze swoim zgłoszeniem osoba ubezpieczona dobrowolnie powinna zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego uprawnionych członków rodziny na formularzu ZUS ZCNA lub ZUS.
Świadczenia rodzinne i alimentacyjne dla powracających
Dochody uzyskiwane za granicą są brane pod uwagę przy ustalaniu prawa do świadczeń rodzinnych i alimentacyjnych w Polsce, które finansowane są z budżetu państwa.Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej informuje, że od wysokości dochodu na osobę w rodzinie są uzależnione następujące świadczenia rodzinne i alimentacyjne:
- zasiłek rodzinny wraz z dodatkami z tytułu: urodzenia dziecka, opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, samotnego wychowywania dziecka, wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, rozpoczęcia roku szkolnego, podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania,
- świadczenie pielęgnacyjne,
- świadczenie z funduszu alimentacyjnego.
Dwa rodzaje świadczeń rodzinnych są niezależne od wysokości dochodu rodziny:
- jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka (becikowe),
- zasiłek pielęgnacyjny.
Prawo do wyżej wymienionych świadczeń, uzależnionych od dochodu rodziny, jest ustalane na podstawie dochodów opodatkowanych i nie opodatkowanych w Polsce, a także dochodów uzyskiwanych poza Polską, pomniejszonych odpowiednio o zapłacone za granicą:
- podatek dochodowy,
- składki na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne,
- składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne,
- alimenty na rzecz innych osób.
Świadczenia rodzinne przysługują osobom powracającym z zagranicy pod warunkiem zamieszkania na terytorium Polski przez okres zasiłkowy, w którym otrzymują świadczenia rodzinne, chyba, że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. W wypadku obywatela polskiego lub cudzoziemca, który jest objęty przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym, fakt zamieszkiwania jego rodziny za granicą nie ma wpływu na uprawnienie do świadczeń rodzinnych.
Wróciliśmy... i co dalej?
Wyjść jest kilka, choć tak naprawdę możemy mówić o dwóch. Możemy zasilić szeregi bezrobotnych i podjąć poszukiwania pracy, albo wziąć swój los we własne ręce i otworzyć firmę, dając pracę sobie i innym. Jednak zanim to zrobimy, odpowiedzmy sobie na pytanie, czy tego naprawdę chcemy. Z drugiej strony, kto nie ryzykuje, ten traci podwójnie.Portale internetowe prześcigają się w zakresie informacji niezbędnych dla wszystkich tych, którzy chcą podjąć działalność gospodarczą w Polsce. Sytuacja Polaka powracającego do kraju w tym zakresie niczym się nie różni od obywatela polskiego, przebywającego cały czas w Polsce. Tak samo musi on posiadać NIP i REGON, wpis do ewidencji działalności gospodarczej, numer rachunku bankowego i zostać zaewidencjonowany w US i ZUS dla potrzeb odpowiednio podatków i składek.
Informacje o zatrudnieniu i działalności gospodarczej przygotowane przez Rząd
Plan na powrót - to program informacyjny, wspierający i ułatwiający Rodakom, którzy zdecydowali się już opuścić kraj emigracji, bądź też rozważają taką możliwość, powrót do Polski i "zadomowienie" się w starym lub nowym miejscu zamieszkania. Jego głównym celem jest dostarczenie precyzyjnych, wiarygodnych i rzetelnych informacji niezbędnych do właściwego zaplanowania procesu przenosin i ponownej organizacji życia w Polsce.Niezbędne informacje zawiera także specjalny, wydany pod patronatem premiera, niezbędnik Nawigacja dla powracajacych.
Do działań pomocowych dla powracających włączyła się także Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Zakres bezpłatnych usług informacyjnych PARP obejmuje udzielanie informacji o:
- administracyjno-prawnych aspektach prowadzenia działalności gospodarczej, ze szczególnym uwzględnieniem funkcjonowania przedsiębiorstw w okresie spowolnienia gospodarczego, w tym: podejmowanie działalności gospodarczej, wykonywanie działalności gospodarczej (obowiązki podatkowe, zatrudnianie pracowników, finansowanie działalności, kontrola przedsiębiorstw), rezygnacja z działalności gospodarczej,
- możliwościach uzyskania wsparcia ze środków publicznych na realizację projektów w okresie programowania 2007 - 2013,
- możliwościach uzyskania wsparcia na realizację projektu itp., możliwościach i zasadach korzystania z usług specjalistycznych, w tym: usług proinnowacyjnych (KSI), usług finansowych w zakresie udzielania pożyczek i poręczeń, usług Promotorów Projektów Innowacyjnych, innych usług dostępnych w systemie, możliwości i zasad korzystania z dofinansowywanych szkoleń,
- innych istotnych dla rozwoju firmy informacji, np. danych teleadresowych instytucji zrzeszających przedsiębiorstwa określonej branży (o zasięgu regionalnym i ponadregionalnym, z ich charakterystyką i opisem zakresu kompetencji), instytucji dysponujących bazami danych z informacjami o dłużnikach i potwierdzających wiarygodność partnerów gospodarczych.
Punkty konsultacyjne można znaleźć na stronie http://www.parp.gov.pl/index/index/268.
Podjęcie pracy po powrocie z zagranicy
Pracujący za granicą przed powrotem do kraju sami muszą zadbać o dokumenty potwierdzające zatrudnienie. Jedynym papierem, uznawanym przez polskie urzędy pracy jest druk E 301. Bez niego nie ma szans na zasiłek dla bezrobotnych. Warto wiedzieć, że uznając za osobę bezrobotną, organ administracji zobowiązany jest zaliczyć okresy ubezpieczenia, uwzględniając ustawodawstwo innego państwa członkowskiego UE, tak jak gdyby chodziło o okresy ubezpieczenia.Jak zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 10 września 2008 r. (V SA/Wr 289/08). praca za granicą musi być udokumentowana. Dzięki temu bezrobotny nabywa prawo do zasiłku dla bezrobotnych z kraju, w którym pracował.
Na powracającym spoczywa obowiązek udowodnienia swojego zatrudnienia za granicą, uzyskanie w kraju w którym pracował druku E 301, a następnie przedłożenia go w polskim urzędzie pracy. W procedurze uznania za osobę bezrobotną, organ administracji zobowiązany jest zaliczyć okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia ukończone jako pracownik najemny, z uwzględnieniem ustawodawstwa innego państwa UE, tak jak gdyby chodziło o okresy ubezpieczenia ukończone z uwzględnieniem stosowanego ustawodawstwa polskiego.
Z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wynika, że udokumentowane okresy zatrudnienia za granicą obywateli polskich i obywateli państw UE zaliczane są do okresów pracy w Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie uprawnień pracowniczych. Powyższa regulacja jest zgodna z zasadą niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową pomiędzy pracownikami państw członkowskich Unii w ramach swobody przepływu pracowników. Zgodnie z art. 7 rozporządzenia 1612/68 Rady z dnia 15 października 1968 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Wspólnoty (Dz.U. UE. L. 257 z 19 października 1968 r., str. 2), pracownik będący obywatelem państwa członkowskiego, nie może być na terytorium innego państwa członkowskiego ze względu na swą przynależność państwową traktowany odmiennie niż pracownicy krajowi. Przy ustalaniu uprawnień pracowniczych obywatelom polskim wlicza się okresy wykonywania pracy za granicą świadczonej po dniu 31 października 2005 r. Wcześniejsze okresy zatrudnienia zalicza się pod warunkiem opłacania składek na Fundusz Pracy.
Pamiętaj! |
1) Bezrobotny, który w okresie krótszym niż 10 dni, przebywa za granicą lub pozostaje w innej sytuacji powodującej brak gotowości do podjęcia zatrudnienia, nie zostaje pozbawiony statusu bezrobotnego, jeżeli o zamierzonym pobycie lub pozostawaniu w sytuacji powodującej brak gotowości do podjęcia zatrudnienia, zawiadomił powiatowy urząd pracy. Zasiłek za ten okres nie przysługuje. Całkowity okres zgłoszonego pobytu za granicą oraz braku gotowości do pracy z innego powodu nie może przekroczyć łącznie 10 dni w okresie jednego roku kalendarzowego (art. 75 ust. 3). |
Refundacje i pożyczki z Funduszu Pracy
Poniższa tabela przedstawia maksymalne kwoty refundacji z Funduszu Pracy dla pracodawcy z tytułu zatrudnienia bezrobotnego skierowanego przez urząd pracy - przez miesiąc i w pełnym wymiarze czasu pracy.Maksymalne kwoty, jakie mogą być refundowane z Funduszu Pracy pracodawcom z tytułu zatrudnienia skierowanego bezrobotnego (miesięcznie - w zł) w ramach: |
1. Prac interwencyjnych (refundacja wynagrodzenia, nagród i składek na ubezpieczenia społeczne)
- w pełnym wymiarze czasu pracy (551,80 + 88,29)
640,09
- w pełnym wymiarze - refundacja za co drugi miesiąc od kwoty najniższego wynagrodzenia ( 1.276,00 + 204,16)
1 480,16
2. Robót publicznych
- refundacja za każdy miesiąc (50 % przec. wynagrodzenia + składki na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia podlegającego refundacji - (1 484,27 + 237,48 ),
1 721,80
- refundacja za co drugi miesiąc (100 % przec. wynagrodzenia + składki tj. 2 968,55 + 479,97)
3 443,60
3. Jednorazowa refundacja pracodawcy kosztów opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne
- za zatrudnionego przez okres co najmniej 12 miesięcy bezrobotnego (do 300 % minimalnego wynagrodzenia)
3 828,00
4. Prac społecznie użytecznych (60% świadczenia)
max. 3,90/za godz.
Pożyczki z FP
Środki na podjęcie działalności gospodarczej oraz wyposażenie stanowiska pracy dla bezrobotnego oraz pożyczka na sfinansowanie kosztów szkolenia - z Funduszu Pracy. |
1.Pożyczka dla bezrobotnego na sfinansowanie kosztów szkolenia(do 400 % przeciętnego wynagrodzenia)
11 874,20
2. Przyznanie bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej
a) działalności samodzielnej (do 500 % przeciętnego wynagrodzenia)
14 842,75
b) w ramach tworzonej spółdzielni socjalnej (do 300 % przeciętnego wynagrodzenia)
8 951,67
c) przystąpienie do istniejącej spółdzielni socjalnej (do 200 % przeciętnego wynagrodzenia)
5 932,10
3. Zrefundowanie pracodawcy kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla bezrobotnego (do 500 % przeciętnego wynagrodzenia)
14 842,75
4. Stopa oprocentowania kredytu lombardowego (od 24.12.2008 r.)
6,50 %
Podstawa prawna:
- Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2),
- Ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 ze zm.),
- Rozporządzenia Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. ustalającego sposób stosowania Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71,
- Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. Nr 99, poz. 1001 ze zm.).
