Nie każdy, kto sprzedaje znicze i chryzantemy przy cmentarzu, musi prowadzić firmę. Wystarczy spełnić kilka prostych warunków, by legalnie dorobić bez składek ZUS. Okazjonalna sprzedaż może być prowadzona w ramach działalności nierejestrowanej, o ile miesięczny przychód nie przekroczy 75 proc. minimalnego wynagrodzenia.
W okresie Wszystkich Świętych przy cmentarzach w całej Polsce pojawiają się liczne stoiska z chryzantemami, wiązankami i zniczami. Nie każdy z takich sprzedawców musi zakładać działalność gospodarczą. Część osób może legalnie handlować w ramach działalności nierejestrowanej, o ile spełni warunki określone w przepisach i nie przekroczy dopuszczalnego limitu przychodów.
Handel okazjonalny bez rejestracji firmy
Osoby, które sprzedają kwiaty, wiązanki czy znicze jedynie raz w roku, np. przy okazji 1 listopada, mogą działać bez formalnego statusu przedsiębiorcy. Wystarczy, że ich miesięczny przychód należny nie przekroczy ustawowego limitu. Jedną z głównych zalet działalności nierejestrowanej jest brak obowiązku opłacania składek na ZUS i ubezpieczenie zdrowotne. Nie ma również konieczności zgłaszania takiej działalności w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG), urzędzie skarbowym czy GUS.
Taka forma handlu wiąże się jednak z pewnymi obowiązkami. Sprzedawca musi prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży i rozliczyć dochód w rocznym zeznaniu podatkowym PIT, według zasad ogólnych. Osoby korzystające z działalności nierejestrowanej muszą też respektować przepisy o ochronie praw konsumentów.
Kiedy sprzedaż może być działalnością nierejestrowaną?
Zgodnie z ustawą Prawo przedsiębiorców, handel może być prowadzony bez rejestracji firmy w CEIDG, jeśli sprzedawca spełnia wszystkie poniższe warunki:
- jest osobą fizyczną,
- nie prowadził działalności gospodarczej w ciągu ostatnich 60 miesięcy,
- osiągany miesięczny przychód należny nie przekracza 75 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Warto podkreślić, że działalności nierejestrowanej nie mogą prowadzić spółki cywilne ani osoby prawne. Mogą natomiast korzystać z niej osoby zatrudnione na umowie o pracę lub umowie cywilnoprawnej (umowa-zlecenie czy umowa o dzieło).
Ustawa przewiduje wyjątek od zasady pięcioletniej przerwy od czasu prowadzenia własnej firmy a korzystaniem z działalności nierejestrowanej. Z tego obowiązku zwolnione są osoby, które wcześniej prowadziły działalność za granicą.
Ile wynosi limit przychodów w działalności nierejestrowanej?
Od 1 stycznia 2025 r. z działalności nierejestrowanej można korzystać, jeśli miesięczny przychód nie przekracza 75 proc. minimalnego wynagrodzenia, czyli 3499,50 zł brutto. Od przyszłego roku wchodzą w życie nowe przepisy, które umożliwią rozliczenie przychodów w okresie kwartalnym - tj. 10 813,50 zł na w trakcie trzech miesięcy.
Po przekroczeniu limitu przedsiębiorca ma 7 dni na zarejestrowanie firmy w CEIDG. Może wtedy skorzystać z ulgi na start, czyli zwolnienia z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez pierwsze pełne sześć miesięcy prowadzenia działalności. W momencie rejestracji należy też wybrać odpowiednią formę opodatkowania.
Pozwolenia i opłaty za sprzedaż przy cmentarzu
Osoby planujące sprzedaż zniczy, wkładów lub chryzantem przy cmentarzach powinny zadbać o stosowne zezwolenia. Handel bez zgody lub w miejscu niedozwolonym grozi mandatem, lub grzywną od 50 do 5000 zł.
W przypadku handlu na chodniku zezwolenie wydaje zarządca drogi. Należy złożyć wniosek o zajęcie pasa drogowego. Dodatkowo gminy mogą pobierać opłatę targową od osób fizycznych, prawnych i jednostek organizacyjnych prowadzących sprzedaż na targowiskach. Choć nazwa może sugerować inaczej, opłata targowa nie dotyczy wyłącznie bazarów. Zgodnie z ustawą o podatkach i opłatach lokalnych „targowiskiem” jest każde miejsce, w którym prowadzony jest handel poza budynkami.
W 2025 roku maksymalna stawka opłaty targowej wynosi 1126 zł dziennie. Dokładną jej kwotę i obowiązek jej pobierania ustala rada gminy zgodnie z przepisami dotyczącymi opłat i podatków lokalnych.
Świadczenie usług a działalność nierejestrowana
Jeśli osoba prowadząca działalność nierejestrowaną świadczy jednocześnie usługi na podstawie umowy zlecenia, jest traktowana jak zleceniobiorca. W takim przypadku to zleceniodawca ma obowiązek zgłoszenia tej osoby do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odprowadzenia składek.
Bezrobotni a działalność nierejestrowana
Osoby zarejestrowane jako bezrobotne mogą dorobić na okazjonalnej sprzedaży, np. na stoisku z kwiatami lub zniczami, ale tylko w określonych warunkach.
Zgodnie z przepisami, osoba prowadząca działalność nierejestrowaną formalnie nie jest przedsiębiorcą, jednak osiąga przychody. Ustawa o promocji zatrudnienia mówi natomiast, że bezrobotny nie może wykonywać żadnej pracy zarobkowej w tym na podstawie umowy zlecenia, o dzieło czy umowy agencyjnej.
W praktyce oznacza to, że osoba bezrobotna może prowadzić działalność nierejestrowaną wyłącznie w formie sprzedaży towarów. Jeśli działalność opiera się na świadczeniu usług lub wykonywaniu umów cywilnoprawnych, utraci status bezrobotnego.
Rolnicy i działalność nierejestrowana
Z działalności nierejestrowanej mogą korzystać także rolnicy, choć nie w każdym przypadku. Z wyłączenia z obowiązku rejestracji firmy nie mogą skorzystać ci, którzy prowadzą działalność wyłączoną spod ustawy Prawo przedsiębiorców. Chodzi m.in. o:
- produkcję rolną (uprawy, chów i hodowlę zwierząt, ogrodnictwo, rybactwo śródlądowe, leśnictwo),
- wynajem pokoi, sprzedaż posiłków i inne usługi agroturystyczne,
- wyrób wina przez drobnych producentów (do 100 hl rocznie),
- działalność kół gospodyń wiejskich.
Rolnik może więc prowadzić działalność nierejestrowaną tylko wtedy, gdy nie dotyczy ona jego podstawowej działalności rolniczej, lecz stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy. Musi przy tym spełniać wszystkie warunki określone dla tej formy.
Ewidencja sprzedaży i limity miesięczne
Mimo że działalność nierejestrowana nie wymaga rejestracji, to sprzedawca musi prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży, np. wpisując codziennie uzyskane przychody i podsumowanie miesięczne. Ewidencja pozwala kontrolować, czy nie doszło do przekroczenia limitu. Może być prowadzona w zeszycie lub programie komputerowym.
Warto rozłożyć sprzedaż zniczy i kwiatów na przełom października i listopada. W ten sposób możliwe jest wykorzystanie dwóch miesięcznych limitów. Odpowiednio: 3499,50 zł za październik i 3499,50 zł za listopad.
Rozliczenie podatkowe działalności nierejestrowanej
Osoby korzystające z działalności nierejestrowanej muszą rozliczyć osiągnięty dochód w rocznym zeznaniu PIT-36. Dochód, czyli przychód pomniejszony o koszty, rozliczany jest według skali podatkowej (12% lub 32%), czyli na tzw. zasadach ogólnych.
