Rzecznik Finansowy złożył cztery skargi nadzwyczajne do Sądu Najwyższego. Trzy z nich dotyczą klientów banków: Santander Consumer Bank, Pekao i Getin Noble Bank. Czwarta skarga odnosi się do działań funduszu inwestycyjnego.
"Rzecznik Finansowy, realizując m.in. swoje ustawowe kompetencje, złożył dzisiaj do Sądu Najwyższego cztery skargi nadzwyczajne. Dotyczą one spraw, w których zdaniem Rzecznika doszło do rażącego naruszenia interesów klientów podmiotów rynku finansowego. Trzy dotyczą klientów banków – kredytobiorców hipotecznych, natomiast jedna dotyczy klientki Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego i pożyczki" – podało Biuro Rzecznika we wtorkowym komunikacie.
1. Umowa kredytu hipotecznego z Santander Consumer Bank
Jak wyjaśniono, pierwsza ze skarg dotyczy klienta, który zawarł z Santander Consumer Bank umowę kredytu hipotecznego indeksowanego we franku szwajcarskim. Chodzi o decyzję sądu okręgowego. Wydał on klientowi nakaz zapłaty na podstawie załączonego przez bank weksla, deklaracji wekslowej oraz wezwania do wykupu weksla. Zdaniem RF sąd nie zbadał, czy załączona umowa kredytu będąca podstawą stosunku podstawowego nie zawiera klauzul niedozwolonych. Rzecznik uznał, że sąd nie zauważył, iż sprawa ma charakter konsumencki, tj. że bank w niniejszej sprawie był stroną uprzywilejowaną ze względu na doświadczenie oraz wiedzę, a pozwany takiej wiedzy specjalistycznej nie posiadał.
"Takie działanie w ocenie Rzecznika Finansowego jest niezgodne zarówno z polskimi rozwiązaniami prawnymi (w tym art. 9 i 76 Konstytucji RP), jak i prawem na poziomie Unii Europejskiej (w tym Dyrektywą 93/13/EWG). Rzecznik pragnie zwrócić uwagę, że ochrona konsumenta jest istotnym i nadrzędnym elementem definiującym, czy państwo i jego organy kierują się zasadą demokratycznego państwa prawnego" – podkreślono w komunikacie.
2. Umowa kredytu hipotecznego z Bankiem Pekao
Druga skarga dotyczy umowy kredytu hipotecznego zaciągniętego w Banku Pekao, która to umowa została wypowiedziana ze względu na brak spłaty należności. Przed wytoczeniem powództwa bank wezwał klientkę do zapłaty. Sąd okręgowy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zaś klientka nie zaskarżyła skutecznie tego nakazu zapłaty. Sąd oddalił także wniosek klientki o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu oraz odrzucił sprzeciw.
"W sytuacji tej Rzecznik Finansowy zwrócił uwagę, że Sąd Okręgowy naruszył w sposób rażący prawo procesowe, przez jego niewłaściwe zastosowanie i wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, podczas gdy z treści pozwu i dołączonych do niego dokumentów twierdzenia co do takich faktów jak: istnienie zobowiązania i jego wysokość, zasadność, wymagalność, uznanie długu, kwestia klauzul abuzywnych i wreszcie ważność umowy kredytu – budziły wątpliwości, a zatem sprawa wymagała rozpoznania według przepisów ogólnych" – ocenił RF.
W opinii RF sąd wydał nakaz zapłaty bez sprawdzenia warunków umownych, na których bank jako przedsiębiorca oparł swoje roszczenie przeciwko konsumentowi, choć do ich zbadania był z urzędu zobowiązany. Rzecznik uznał, że brak skierowania sprawy na rozprawę celem wykonania tego obowiązku "doprowadziło do wydania nakazu zapłaty pomimo istnienia negatywnej przesłanki do jego wydania".
3. Umowa kredytu hipotecznego z Getin Noble Bank
Kolejna skarga dotyczy żądania zapłaty przez Getin Noble Bank z tytułu umowy kredytu hipotecznego waloryzowanej kursem franka szwajcarskiego. RF podał, że sprawa została rozpoznana w elektronicznym postępowaniu upominawczym.
"W sprawie tej zgodnie z orzecznictwem sąd winien podobnie jak we wcześniej opisywanych przypadkach najpierw zbadać pierwotny stosunek pomiędzy stronami umowy pod kątem istnienia klauzul abuzywnych. Niestety, nie dokonał tego z uwagi na fakt, iż postepowanie upominawcze odbywa się na podstawie oświadczeń banku bez przedkładania fizycznie dokumentacji kredytowej" – poinformował Rzecznik w komunikacie. "Wnioskodawca nie zaskarżył nakazu zapłaty w terminie, w konsekwencji czego sąd nadał klauzulę wykonalności przedmiotowemu nakazowi zapłaty. Następnie komornik sądowy doręczył klientowi banku zawiadomienie o wszczęciu egzekucji" – dodano w informacji.
4. Umowa pożyczki z funduszem inwestycyjnym
Ostatnia skarga dotyczy również nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, z tym że dotyczy umowy pożyczki, w której wierzycielem był Fundusz Inwestycyjny Zamknięty. Wydany został nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, a dłużniczka nie wniosła w terminie sprzeciwu od nakazu zapłaty, co implikowało uprawomocnienie się nakazu zapłaty.
"Rzecznik Finansowy po analizie treści umowy pożyczki zwrócił uwagę, iż stanowi ona wzorzec umowny opisany w art. 384 kodeksu cywilnego, jednostronnie przygotowany przez profesjonalistę. Umowa ta może stanowić zagrożenie dla interesów klientki będącej stroną umowy, bowiem niektóre z zawartych w niej postanowień dotyczących dodatkowej prowizji mogą wyczerpywać znamiona niedozwolonych postanowień umownych w rozumieniu art. 3851 par. 1 kodeksu cywilnego – tzw. klauzule abuzywne" – czytamy w informacji Rzecznika.
W jego opinii w postępowaniu sądowym zbadania wymagało, czy sposób wykonania postanowień umowy pożyczki był prawidłowy oraz zgodny z dobrymi obyczajami i zasadami współżycia społecznego. W ocenie RF pożyczkodawca nie miał prawa obciążyć klientki kosztami w oderwaniu od realnych kosztów przez niego w tym zakresie poniesionych, a zatem z naruszeniem zasady ekwiwalentności świadczeń.
"Wspólnym mianownikiem opisanych sytuacji jest trudna sytuacja życiowa klientów podmiotów finansowych wywołana umowami, w których w ocenie Rzecznika Finansowego występowały klauzule niedozwolone. W systemie prawnym skutki takich umów powinny być korygowane w procesie stosowania prawa przez sądy powszechne. W tych przypadkach sądy jednak nie uwzględniły wszystkich aspektów związanych z ochrona praw konsumentów, stąd Rzecznik Finansowy, stojąc na straży ochrony klientów podmiotów rynku finansowego, zdecydował się na złożenie skarg nadzwyczajnych" – stwierdzono w komunikacie RF.
autor: Marek Siudaj
ms/ mk/
