Po kilku spokojnych miesiącach nad strefą euro znowu gromadzą się czarne chmury. Cios dla unii monetarnej przyszedł z Rzymu.
Image licensed by Ingram Image
Europejski kryzys ostatnio opuścił nagłówki serwisów informacyjnych. Zdecydowanie więcej emocji wywoływały spekulacje na temat zakończenia programu QE przez Rezerwę Federalną oraz amerykański impas budżetowy. Burzliwe wydarzenia miały miejsce na rynkach wschodzących – zwłaszcza Brazylia i Indie przeżywały wyjątkowo ciężkie chwile.
Tymczasem na pierwszy rzut oka sytuacja na Starym Kontynencie ulegała konsekwentnej poprawie. Wiarę w nieodległe przezwyciężenie kryzysu wzmacniały dane z gospodarki. Szczególnie nieźle wyglądały indeksy PMI, goszczące na pułapie charakterystycznym dla okresów ożywienia. Chociaż bezrobocie wciąż pozostaje rekordowo wysokie, to pocieszające było wyjście z recesji krajów strefy euro oraz bardzo dobre rezultaty eksportu.
Włoska pobudka
Europejskie problemy mają jednak nie tylko gospodarcze podłoże. Równie istotne dla ostatecznego zażegnania obecnych trudności są wydarzenia na gruncie polityki.
Cios dla strefy euro przyszedł z Rzymu. Rząd Enrico Letty, postrzegany przez rynki finansowe jako nadzieja na reformy, stanął nad krawędzią. Pięciu ministrów związanych z byłym premierem Silvio Berlusconim złożyło dymisję. Oficjalnie krok ten był uzasadniany sprzeciwem wobec podwyżek podatków, lecz nie jest tajemnicą, że chodzi o ratowanie Berlusconiego przed koniecznością odbycia kary za oszustwa podatkowe.
W zaistniałej sytuacji Berlusconi domaga się przedterminowych wyborów, na co nie zgadzają się zarówno urzędujący premier, jak i prezydent. Niekompletny rząd Letty bez poparcia Ludu Wolności skompromitowanego premiera nie daje nadziei na dokonanie reform, które są niezbędne, aby uratować kraj przed kryzysem budżetowym. We wtorek Letta nie przyjął dymisji ministrów.
W środę włoski parlament zagłosuje nad wnioskiem o wotum zaufania dla rządu Letty. Część polityków związanych z Berlusconim może poprzeć obecny gabinet, co daje nadzieję na uniknięcie przedterminowych wyborów po zaledwie pięciu miesiącach od utworzenia rządu. Jeżeli będzie inaczej, to Włochy będą znowu ogniskiem zapalnym w strefie euro.
Rentowność włoskich obligacji od 2012 roku
Niepokój inwestorów oddają notowania włoskich obligacji, których ceny spadają już od tygodnia – do najniższego poziomu od trzech miesięcy. Rentowność obligacji przekroczyła momentami 4,70 proc. wobec niewiele ponad 4,30 proc. przed siedmioma dniami. Jednak po pojawieniu się informacji, że rząd Letty może zostać uratowany, sytuacja uległa w pewnym stopniu opanowaniu.
Otrzeźwienie jeszcze nie przyszło
Bez konsekwentnych reform ukierunkowanych na redukcję deficytów budżetowych oraz uelastycznienie rynku pracy strefa euro nie zdoła definitywnie zażegnać kryzysu. Po odejściu od polityki prorynkowych reform we Francji teraz Włochy skłaniają się ku podobnym rozwiązaniom.
Warunkiem pokonania kryzysu jest wykorzenienie czynników odpowiedzialnych za dzisiejsze problemy, lecz Europejczycy nie mają już ochoty na kolejne wyrzeczenia, chociaż tak naprawdę niewiele ich zrobili.
Za taką sytuację odpowiada w olbrzymim stopniu Europejski Bank Centralny. Frankfurcka instytucja obiecała kupowanie obligacji w nieograniczonych ilościach, jeżeli któryś z krajów wpadnie w tarapaty. W ten sposób jednak wyłączyła rynkowy mechanizm bankructwa. Brak środka dyscyplinującego, czyli możliwości załamania finansów publicznych, pozwala rządom na uprawianie polityki odsuwania trudnych decyzji.
Ostatnie kryzysowe lata pokazały, że dopiero upadek finansów publicznych lub załamanie na rynku pracy jest skutecznym bodźcem do dokonania rzeczywistych reform. Tak było w Grecji, Portugalii i Hiszpanii. Widocznie we Włoszech nie jest jeszcze na tyle źle, aby naprawdę zabrać się do pracy.
Piotr Lonczak
Analityk Bankier.pl
p.lonczak@bankier.pl
